Форумҥа РФ Экономика сайдыытын министиэристибэтин орто уонна дьоҕус предпринимательство сайдыытын департаменын салайааччыта Наталья Ларионова, РФ Дальнай Востоктааҕы территориальнай уонна социальнай сайдыы департаменын дириэктэрэ Андрей Демидов, Дальнай Восток сайдыытын министрин солбуйааччы Олег Скуфинскай, Кытай Өрөспүүбүлүкэтин Янтай к. Үрдүк уонна саҥа технологиялар (технопарк) кииннэрин дириэктэрэ Чжан Жэньчжун, Казахстан Республикатын эдэр предпринимателлэрин оскуолатын салайааччы, предпринимателлэр Союзтарын чилиэнэ Ержан Нуршанов уо. д. а. үгүс суолталаах ыалдьыттар кыттыыны ыллылар.

СӨ Ил Дархана Егор Борисов предпринимателлэр форумнарын аһыллыытыгар 2022 сылга өрөспүүбүлүкэ 100 сыллаах үбүлүөйүн бэлиэтиэхтээҕин санатта:

-- 7 сыл иһигэр орто уонна дьоҕус бизнес муҥутуурдук сайдыахтаах, ол туһугар тугу оҥоруохха? – диэн ыйытта Егор Борисов. Ил Дархан э.т. СӨ Бырабыытылыстыбатын састаабыгар билигин үлэлии олорор министрдэр оннуларынан хаалыахтарын туһунан бэлиэтээн баран, кинилэр бэйэлэрин эйгэлэрин салааларынан бизнес сайдыытыгар тустаах өйөбүлү оҥороллоругар сорудахтаата. Ол курдук, промышленность, доруобуйа харыстабылын, үөрэхтээһин, ОДьКХ, тыа хаһаайыстыбатын уо. д. а. салааларга бэйэ дьыалатын арыныан баҕалаах дьону тустаах министиэристибэлэр хайаан да өйүөхтээхтэр.

Биллэн турар, дьоҕус бизнеһинэн дьарыктанар предпринимателлэр үбүнэн өйөбүлгэ наадыйаллар. Кинилэргэ анаан бырабыытылыстыба аччыгый кирэдиити (микрокредитование), граннары биэрэн өйөөн кэллэ. Ол эрээри бааннары кытта үлэ уустугуран, Ил Дархан э.т. Егор Борисов СӨ Бырабыытылыстыбатыгар Предпринимателлэри өйүүр фондаҕа 2015 сылга диэри эбии 150-200 мөл. солк. уган биэрэргэ сорудахтаата.

Маны таһынан Ил Дархан э.т. Егор Борисов муниципалитеттар баһылыктарыгар предпринимателлэргэ нолуок төлөөччүлэр курдук буолбакка, партнердар курдук сыһыаннаһалларыгар сүбэлээтэ. Кинилэри кытта бииргэ үлэлээһин чэрчитинэн үлэтэ суох киһи ахсаанын аҕыйатар сорук туруохтаах. Предпринимателлэри түмэр общественнай түмсүүлэр үлэлэрин күүһүрдэргэ этии киллэрдэ. Ол эбэтэр предприниматель, муниципалитет, общественнай түмсүү – бары бииргэ үлэлиэхтээхтэр.

Форумҥа суолталаах ыалдьыттар Саха сиригэр орто уонна дьоҕус бизнес туруктаахтык сайдарын бэлиэтээн туран, предпринимателлэр бу тэрээһинтэн саҥа саҕахтарга үктэнэр тосхоллору торумнуулларыгар, бэйэлэрин дьыалаларыгар сонун сүүрээннэри киллэрэллэригэр баҕа санааларын эттилэр. Ол курдук, Кытай Өрөспүүбүлүкэтин Янтай к. Үрдүк уонна саҥа технологиялар (технопарк) кииннэрин дириэктэрэ Чжан Жэньчжун Саха сиригэр олус кыахтаах технопарк үлэлиирин бэлиэтээтэ уонна Кытай научнай эйгэтэ IT, элетроника уонна биотехнология курдук салааларга бииргэ үлэлэһэр былааннааҕын туһунан эттэ.

Оттон Казахстан Республикатын эдэр предпринимателлэрин оскуолатын салайааччы, предпринимателлэр Союзтарын чилиэнэ Ержан Нуршанов хас биирдии этиитин форум кыттааччылара дохсун ытыс тыаһынан доҕуһуоллаатылар. Этэн-тыынан, саҥаран баран кэлээр диэбит киһилэрэ быһылаах, казахтар Национальнай палаталара предприниматель ыччаттары хайдах өйүүллэрин туһунан бэрт үгүһү кэпсээтэ. Орто уонна аччыгый бизнеһи сайыннарыыга Казахстан республиката сүрүннээн Россия уонна Беларусь предпринимателлэрин үлэлэрин уопутун сиһилии үөрэтэр уонна бэйэтин усулуобуйатыгар дьүөрэлээн сайыннарар эбит. Ол түмүгэр өрөспүүбүлүкэҕэ 2 мөл. 635 563 киһи орто уонна дьоҕус бизнеһинэн дьарыктанар. Предпринимателлэр төлүүр нолуоктара 3% эрэ тэҥнэһэр диэбитигэр, саала иһэ дохсун ытыс тыаһынан туолла. Ержан Нуршанов Саха сирин предпринимателлэриттэн кини үгүскэ үөрэнэрин туһунан бэлиэтээн туран, икки бырааттыы норуоттар – сахалар уонна казахтар бииргэ түмсүөҕүҥ уонна биир хайысханы тутуһан сайдыаҕыҥ диэн ыҥыран, эмиэ дохсун ытыс тыаһынан этиитин түмүктээтэ.

Ил Дархан эбээһинэһин быстах кэмҥэ толорооччу Егор Борисов уонна Дальнай Восток сайдыытын министрин солбуйааччы Олег Скуфинскай Саха сиригэр орто уонна дьоҕус бизнес сайдыытыгар туһуламмыт тосхоллору олоххо киллэрии туһунан сөбүлэһиигэ илии баттаатылар. Бу докумуоҥҥа олоҕуран, дьоҕус бизнес сайдыытыгар Дальнай Востокка эрэ буолбакка, Россияҕа барытыгар холобур буолар усулуобуйа торумнаныаҕа.

Олег Скуфинскай бэлиэтииринэн, сөбүлэһиигэ ылыллыбыт пууннар олоххо сыыйа киириэхтэрэ. Ол курдук, бастаан федеральнай былаас уорганнарын, Саха сирин бэрэстэбиитэллэрин тэҥэ, дойду, өрөспүүбүлүкэ, муниципалитет таһымнаах бизнес-түмсүүлэр бэрэстэбиитэллэрэ састааптаах рабочай бөлөх тэриллиэҕэ. Ол кэннэ тустаах “дорожнай карта” – сылынан үллэриллибит чопчу былааннаах үлэ ыытыллыаҕа.

Ил Дархан э.т. Егор Борисов Саха сирин предпринимателлэрин бастыҥ холобурдара дойду таһымыгар биллэн, маннык дириҥ суолталаах докумуоҥҥа илии баттаммытын холобурдаан туран: “Биир өттүнэн, бу сөбүлэһии сүнньүнэн, биһиги бастыҥ уопуппутун Дальнай Восток предпринимателлэригэр тарҕатыахпыт, иккис өрүтүнэн, дойду атын регионнарыттан ылбыт уопуппут -- Саха сиригэр бизнес сайдыытыгар дьоһуннаах хардыы быһыытынан сыаналаныа. Бу докумуон федеральнай уонна регионнааҕы былаас бииргэ үлэлээһиннэригэр улахан оруоллаах буолуоҕа”, -- диэн бэлиэтээтэ.

Тэрээһини үөрүүлээхтик аһыы кэнниттэн предпринимателлэри түмэр, үөрэтэр, сүбэлиир форум икки күн устата олус туһалаах “төгүрүк остуоллары” тэрийэн ыытта.

Тэрээһин кыттыылаахтара, өрөспүүбүлүкэ араас улуустарыттан кэлбит предпринимателлэр, форум тэрээһинин бэркэ сөбүлээтилэр. Ол курдук, форум Саха театрыгар ыытыллыбыт буолан, киэҥ-куоҥ дьиэҕэ араас хайысхалаах 5 секция үлэлээтэ. “Төгүрүк остуоллар” быыстарыгар кофе-брейк тэриллэн, форум кыттыылаахтара биир сиртэн халбарыйбакка, бириэмэлэрин сүтэрбэккэ, үссэнэн ыла-ыла үлэлээтилэр.

Хаһыат кэлэр нүөмэрдэригэр секцияларга туох кэпсэтии барбытын билиһиннэриэхпит.