СӨ доруобуйа харыстабылын миниистирэ Александр Горохов дуоһунаһыгар ананаат да, 13-с сылын кылаабынай бырааһынан үлэлиир Софья Александрова ыҥырыытынан оҕо инфекционнай балыыһатын билсибитэ. Сыстыганнаах ыарыылары эмтиир балыыһаҕа ханан да эппиэттээбэт усулуобуйаны, оҕолор сытан эрэ эмтэнэр балааталара кыараҕастарын көрөн олус соһуйбута.

Аал маһа хамсаан, усулуобуйаны тупсарарга үлэ саҕаламмыта. Балыыһа билигин турар сиригэр эбии сыһыары тутууну ыытыы боппуруоһа көтөҕүллүбүтэ. Онуоха бэйэтэ педиатр идэлээх, доруобуйа харыстабылын миниистирин солбуйааччы Антонина Григорьева төһүү күүс буолар. Аадырыстаммыт инвестиционнай тосхолго киллэриллэн, бары министиэристибэлэри кытары сөбүлэһии түһэрсибиттэр. Бырайыак докумуоннарын Ил Түмэн көрүүтүгэр киллэриэхтээхтэр. Дьэ, ол кэнниттэн докумуоннар дойду тэбэр сүрэҕэр РФ Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтигэр тириэрдиллиэхтэрэ.

Былырыын Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтэ манна өссө уон куойканы эбии көрөн, билигин 145 куойкаламмыттар. Штат көрүллэн, түөрт быраас эбиллибит. Онон балыыһа усулуобуйатын тупсарыыга үлэ барбат буолбатах, барар. «Ол эрээри» диирбитигэр тиийэбит. Ыарыы кимтэн да ыйыппат...

Оҕо балыыһатын кылаабынай бырааһа, СӨ Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин штаты таһынан оҕо инфекциониһа Софья Александровалыын кэпсэттибит.

Саҥа инфекция элбиир

Саҥаттан саҥа инфекция элбии турар. Холобур, урут кыра оҕолор күһүн-саас астан сүһүрэр, сыыһа аһааһынтан, дизентерия, сальмонеллез уо.д.а. оһоҕос ыарыыларыгар ылларар буоллахтарына, билигин итинник ыарыылар суохтарын кэриэтэ. Тоҕо диэтэххэ, вируснай инфекциялар саба баттаан кэбистилэр. Инньэ гынан, төрүөҕүттэн биэһигэр диэри саастаах оҕолор араас вирустан сүһүрүүлэрэ элбээтэ. Ротавирус, норовирус, астравирус, энтровирус уо.д.а. саҥа инфекциялар баар буоллулар. Эбиитин бары хастыы да көрүҥнээхтэр, көрүҥнэрэ сыл аайы уларыйан иһэр. Эһиил ханнык вирус кэлиэн сөбүн тымтыктанан көрбөккүн. Холобур, ротавирус билигин 51 көрүҥнээх. Вируска биир ворсинка үүннэ даҕаны атыҥҥа кубулуйа түһэр. Онон ротовируска төрөппүттэр дьиэҕэ буолбакка, балыыһаҕа киллэрэн эмтэтиэхтээхтэр. Вирус салгынынан тарҕанар. Уунан тарҕанарын туһунан сабаҕалааһын эмиэ баар.

Сыл аайы Москваҕа оҕо инфекционистарын конгресстарыгар кыттабыт. Саҥа вирустары хайдах диагностикалыырга, эмтииргэ үөрэтэллэр. Онон быраастарбытын ыытан үөрэттэрэбит.

Быйылгы тумуу наһаа «бардам» диэхпин баҕарабын. Тоҕо диэтэххэ, бары истэ-көрө сылдьаргыт курдук, сэбиргэхтэтии (пневмония) олус түргэнник саҕаланар. Эмиэ балыыһаҕа сытан эрэ эмтэниллэр. Сэбиргэхтэтиини таһынан коклюш, өссө куор ыарыыта эбилиннэ.

Урут биһиги балыыһабыт ыарыһаҕы эмтээн үтүөрдэргэ син хайдах эрэ эппиэттэһэр эбит буоллаҕына, билигин уустугурда. Тоҕо диэтэххэ, «перекрест инфекций» диэн баар буолла. Ол аата, инфекциялар бэйэ-бэйэлэрин кытары хардары-таары алтыһаллар.

Ирдэбил тутуһуллуохтаах

– Дьиҥинэн, оҕолор бэйэ-бэйэлэриттэн ыарыыга сыстыбаттарын туһугар балаатаҕа биир эрэ оҕо ийэтин кытары сытыахтаах. Ол биһиэхэ кыаллыбат. Министиэристибэбитин кытары ити боппуруоһу туруорса сатыыбыт.

Сокуон быһыытынан, төрөппүт 17 саастаах оҕотун кытары даҕаны балыыһаҕа сытыһыан сөп. Ыарыһах бырааба күөмчүлэммэт. Ханнык баҕарар ийэ «Оҕобун кытары киирэн сытыһабын» диир толору бырааптаах. Биһиги хаһан да кимиэхэ да аккаастаабаппыт. Түөрт сааһыгар диэри оҕолоох ийэлэр балыыһаҕа аһыыллар. Онтон атыттара аһылыктарын дьиэлэриттэн аҕалыналлар.

Биһиги балыыһабыт режимэ эмиэ уратылаах. «Түрмэ курдук тутаҕыт?», - диэн кыыһырар төрөппүттэр эмиэ бааллар. Ол гынан баран, ону өйдүөхтээхтэр. Тастан киирии барыта көҥүл буоллаҕына, оҕо бытааннык үтүөрэр.

«Мин оҕобун ситэ эмтээбэккэ таһаардылар», - диир дьон эмиэ баар буолааччы. Эмтэниигэ стандарт диэн баар. Ол стандартынан сэбиргэхтэтии 10-14 хонук эмтэниллэр. Төрөппүттэр ону тулуйбакка уонна усулуобуйа мөлтөҕүттэн үксүн бэйэлэрэ эрдэ тахсаллар. Ситэ эмтэммэккэ тахсан баран, төттөрү киирэллэр уонна «үчүгэйдик эмтээбэтэххит» диэн быраастары буруйдууллар.

Биир өттүттэн, ыарыһах оҕолор наһаа элбээн, көрүдүөргэ кытта сытарга күһэллэллэр. Ол иһин, ыарахан туруктарыттан тахсыбыт оҕолору дьиэлэригэр ыытарга тиийэбит. Оннук ыытар бырааптаахпыт. Тоҕо диэтэххэ, ыарыы улахан куттала ааспытын кэннэ оҕо поликлиника бырааһын кэтээн көрүүтүгэр киирэр. Уопсайынан, бииригэр диэри саастаах оҕо ыарыйда да, тута балыыһаҕа уга сатыыбыт. Кистэл буолбатах, оҕолор эмтэммэккэ хаалан дьиэлэригэр өлбүт түбэлтэлэрэ тахсар. Оҕо улаханнык ыалдьыбытын биллилэр да, төрөппүттэр поликлиника бырааһыттан направлениета да суох биһиги балыыһабытыгар кэлиэхтэрин сөп. Кинилэргэ биһиги хаһан да аккаастаабаппыт. Мин санаабар, төрөппүт оҕотун туругун өтө билэр кыахтаах.

Сэбиргэхтэтии

– Инфекционнай ыарыылартан харыстанарга саамай күүстээх ньыма быһыыны ылыы буолар. Саллааттар ийэлэрин кэмитиэтин салайааччы: «Саллааттарга быһыыны биэрбэттэрин курдук туруорсуом», – диэн телевидениеҕэ уонна радиоҕа кэпсиирин истибитим. Мин итини, инфекционист быраас быһыытынан сыыһанан ааҕабын. Ити боппуруоһу үчүгэйдик үөрэтиэххэ наада. ОРВИ уонна сэбиргэхтэтии ыарыыта наһаа элбээбитэ вакцинацияны кытары сибээһэ суох. Саллаат атын сиргэ тиийдэҕинэ, төрөппүттэрин, дойдутун ахтарыттан даҕаны ыарыыны утарсар күүһэ кыратык мөлтүүр. Онтон вируска хаптаран баран, салгыы сэбиргэхтэтиэн сөп. Ити быйылгы вирус көрүҥүн уратыта – сэбиргэхтэтиигэ кубулутуу.

Вирустар өрө туруулара алтынньы ыйтан хайдах саҕаламмытай да, улаханнык намыраабакка турар. Тохсунньуга ордук элбии сылдьыбыта.

Быһыы бэриллибэтэ эбитэ буоллар, уопсай хартыына өссө ыарахан буолуо этэ. Быһыы ылбыт оҕо уонна улахан киһи ыарыйдахтарына даҕаны чэпчэкитик аһарыналлар, сэбиргэхтэтиигэ тириэрдибэттэр. Национальнай халандаарынан Россияҕа -- 12, аан дойдуга – 17, биһиги региоммутугар 14 инфекцияттан сэрэтэр быһыы оҥоһуллар. Сотору ротавируһу утары быһыы баар буолуоҕа.