- Мин тохтообут ыалым хаһаайката Дария Николаевна Ноговицына “Иирэлээх” бааһынай хаһаайыстыба баһылыгынан үлэлээбитэ уонча сыл буолбут. Онон тыа сиригэр хаһаайыстыбаны тэринии ымпыгын-чымпыгын, кыһалҕатын барытын билэр.
- Ноговицыннар хаһаайыстыбаларын бөһүөлэктэн 1,5 көс тэйиччи Иирэлээх диэн дьиэ кэргэн аҕата Алексей Егорович дьонун өтөҕөр тутан олороллор. Бу үс кэккэлэһэ сытар чөкө алаастар отторо да үчүгэй, мэччирэҥ да баар. Онон 62 сүөһүнү антах үрдүттэн кыстаппыттар, аҕыйах сүөһү бэттэх бөһүөлэккэ ыалларынан турар.
- - Урут сибиинньэни эмиэ тутар этим, сүөһүм элбээн, туруорар сирим суох буолан, эһэргэ күһэллибитим, -- диир Дария Николаевна. – Эбии хотон туттубут киһи хайаан да сибиинньэбин сөргүтүөм этэ. Быйыл хотон тутуутугар граҥҥа кыайан тиксибэтим. Онон инники былааммытыгар тутуу ыытар санаалаахпыт. Үлэһиттэрбин да элбэтиэм этэ, билиҥҥитэ үс үлэһиттээхпин, өссө эбии икки киһини ылыахпын баҕарабын.
- -Хайдах дуогабардаһан үлэлэтэҕин?
- -Үс сылга дуогабардаһабын. Сунтаартан, Үөһээ Бүлүүттэн кэлэн үлэлии сылдьаллар. Астарын-үөллэрин, туохха наадыйалларын барытын хааччыйабын. Хамнастыыбын. Арай ити табаһыттарга, сылгыһыттарга курдук сүөһү көрөөччүлэргэ хамнас көрүллэрэ буоллар, олус да үчүгэй буолуо этэ. Дьон үөрэ-көтө үлэлиэ, оттон биһиги үлэлэриттэн көрөн эбии бириэмийэ төлүө этибит. Итинник механизм киирэрэ буоллар, хаһаайыстыбаны кэҥэтинэр, саҥа техниканы ылынар, ГСМ-ы куттаммакка туттар кыахтана түһэр буоллахпыт дии.
- - Билигин Тыа сирин хаһаайыстыбатын туһунан сокуон ылыллаары турар. Онно үлэлии сылдьар киһи быһыытынан туох санаалааххыный?
- - Үүт сыаната үрдүөн, сүөһү көрөр дьоҥҥо хамнас көрүллүөн наада. Оччоҕо эрэ сүөһү ахсаана элбиэ. Бу үс чугас-чугас олорор нэһилиэккэ кэлиҥҥи сылларга сүөһү улаханнык аҕыйаата. Онно холоотоххо, биһиги ыал ынаҕа суох хайдах олоруохпутун сатаан санаабаппыт. Ынахтарым барахсаттар оҕолорбун үөрэхтээх, үлэлээх дьон оҥордулар диэн аҕабыт сүөһүлэригэр наһаа махтанар. Кини оскуоланы бүтэриэҕиттэн фермаҕа үлэлээбитэ. Мин эмиэ 1996 с. бүтэһик ферма эстиэр диэри үлэлээбит киһи буолабын. Үлэтэ суох хаалан баран хайыахпытый, олорунан кэбиһиэхпит дуо, оҕолорбутун атаҕар туруорар туһугар сатыыр дьыалабытыгар ылсарга тиийдэхпит дии. Кэлин бу тэрийбит хаһаайыстыбам барыта оҕолорбор хаалыа дии. Өтөрдөөҕүтэ Мастаахха олорор кыыспар көр-иит диэн сүүрбэччэ ньирэйи биэрбитим. Ол ньирэйдэри тирэх оҥостон хаһаайыстыба тэриммитэ, быйыл хотон туттарга грант ылла. Онон туйахпын хатарар биир киһилээхпин.
- Оттон бородууксуйаҕытын батарар сирдээххит дуу?
- - Атыылаһан бөҕө буоллаҕа дии. Сакаас киирэ турар. Быйыл сүөһүм ахсаанын элбэтээри ынах этин атыыга аҕыйаҕы таһаардым. Хайдах эрэ гынан сүүскэ тиэрпит киһи диэн санаалаахпын. Тыа хаһаайыстыбатын дьаарбаҥкалара ыытыллаллара наһаа наада. Былырыын массыынам алдьанан кыайан барбатаҕым. Быйыл күтүөтүм массыынатынан хайаан да бараары оҥосто сылдьабыт.
- - Оккут быйыл хайдаҕый?
- - Ити өттүнэн улахан кыһалҕа буолан эрэр. Ааспыт сылларга уот туран, сири-уоту улаханнык алдьатта, ол түмүгэр ходуһаларбыт ууга бардылар. Чагдалар эмиэ ити кыһалҕаҕа түбэһэн олороллор. Ол түмүгэр сайылыкпытыгар быйыл кыайан массыынанан тиийбэтибит, наар сатыы сырыттыбыт. Саамай сүрүн техникабыт “Беларусь” тыраахтарбыт батыллан, аара суолга сайылаата. Мантан салгыы хайдах буоларбыт буолла.
- Тыа сирин олоҕо итинник буоллаҕа. Айылҕалыын, тулалыыр эйгэ уларыйыытын кытта биир быстыспат ситим. Ол да буоллар Ноговицыннар таптыыр, сөбүлүүр дьарыктарынан үлэлиир буолан санааларын түһэрбэттэр. Дария Николаевна, балыктыылларын ордорон, үгүс ыал сүөһүтүн эспититтэн хомойор, балык диэн бүгүн баар, сарсын суох дьыала, оттон сүөһү диэн куруук баар баай, баар-суох тирэҕиҥ, эрэлиҥ буолар диэн бигэ өйдөбүллээх.
При частичном или полном использовании материалов гиперссылка на сайт ysia.ru обязательна.
Комментарии
Авторизация на сайте через социальные сети