Улахан суолталаах «Восточнай» космодрому тутуу тэтимнээхтик ыытылла турар. РФ бырабыыталыстыбата үлэ хаамыытын бэрт кыраҕытык кэтиир, кытаанах хонтуруолга ылан олорор. Былаан быһыытынан бастакы ракета саҥа космодромтан быйыл ахсынньы 25 күнүгэр көтүөхтээх. Ракета куйаарга диэри көтөрүгэр створката, маҥнайгы, иккис сүһүөхтэрэ арахсаллар. Балартан маҥнайгы сүһүөҕэ Амур уобалаһыгар, створката Алдан оройуонугар, иккис сүһүөҕэ Бүлүү улууһун II Күүлэт нэһилиэгин уонна Эдьигээн улууһун икки ардыларыгар түһүөхтээхтэр. Роскосмос бэрэстэбиитэллэрэ былырыын ракета тобоҕо түһүөхтээх улуустарыгар уопсастыбаннас истиитигэр кыттыбыттара. Ол кэмтэн сыл ааста.
Ракета сүһүөхтэрэ түһэр оройуоннарыгар уонна ракета көтүөхтээх саҥа трассалары оҥорууга начаалынньыга Олег Дмитрьев: «Биһиги тылбытын-өспүтүн истэ кэлбиккитигэр махтанабын. Ааспыт сылга олохтоохтортон элбэх этии киирбитэ. Түһүөхтээх ракета тобохторо алюминийтан тураллар. Ханнык даҕаны радиацията уонна уматык суохтар. Онон дьон доруобуйатыгар куттала суох матырыйааллар», -- диэн эттэ.
Олохтоохтор дьиксинэллэрэ сөп
Биллэн турар, олохтоохтор дьиксинэллэр. Ол сөп. Ракета тобохторо буортулара суоҕун хайдах мэктиэлиигит, дакаастыыгыт диэн аһаҕастык ыйыттылар. Онуоха СӨ айылҕа харыстабылын миниистэрэ Сахамин Афанасьев: «Роскосмос аналлаах сулууспата ракета көтүөн иннинэ нэһилиэк аттыгар базаланыаҕа. Түспүт сүһүөхтэри тута булан хомуйуохтара, ыраастыахтара, илдьэ барыахтара. Бу ыытыллар үлэҕэ СӨ айылҕаны харыстыыр тэрилтэлэрэ бары кыттыахтара. Мин эмиэ баар буолуом. Анал сулууспа ракета тобохторо түһүүлэрэ айылҕаҕа буортуну оҥорботторун биһиэхэ толору дакаастыахтаахтар. Оробуочай хамыыһыйаҕа нэһилиэньэттэн хас да киһи сылдьан, тобохтору булуу хайдах барарын илэ харахтарынан көрүөхтэрэ.
Ити түһүөхтээх тобохтор киһи доруобуйатыгар буортулаахтарын дуу- суоҕун дуу уонна уматык тобоҕо ордорун-ордубатын хонтуруоллуур сыалтан тута анал бэрэбиэркэҕэ ыытыахпыт. Бу боппуруоһу СӨ бырабыыталыстыбата кытаанах хонтуруолга ылан олорор.
Ракета тобохторо туох эмэ дьайыылаах буоллахтарына, тустаах тэрилтэ эппиэккэ тардыллыаҕа. Билигин саҥа космодром, ракетаноситель уонна тобохтор түһүөхтээх сирдэригэр экологическай бэрэбиэркэ бара турар. Түмүгэ быйыл сэтинньи 6 күнүгэр биллиэхтээх. Маны өрөспүүбүлүкэтээҕи хаһыаттарга тута таһаарыахпыт. Нэһилиэк олохтоохторо ону бастакы уочарат тутуоххут. Ити экологическай бэрэбиэркэ түмүгүнэн СӨ бырабыыталыстыбата уонна Роскосмос корпорацията анал Сөбүлэһии дуогабарын түһэрсиэхтэрэ. Онно пуун быһыытынан Роскосмос үлэтин түмүгүнэн дьон доруобуйатыгар буортуну, олоҕор-дьаһаҕар уонна бас билиитигэр эмсэҕэлээһини, хоромньуну таһаарар буоллаҕына, тустаах хампаанньа онно эппиэтинэһи толору уйунар диэн сурулла сылдьар. Холобур диэн этэр буоллахха, ракета тобоҕо булчут үүтээнин үрдүгэр кэлэн түстэҕинэ, тустаах корпорация ону харчынан уйунар», -- диэн быһааран биэрдэ.
Ракета түһэр оройуоннарын көрүүгэ-истиигэ начаалынньыга Андрей Воронин: «Бу II Күүлэт олохтоохторун кытта хаһыс да көрсүһүүбүт буолар. Саҥа космодром тутуута бүтэһик биэтэгэр кэлэн, ракета көтөн, тобохтор улуус сиригэр-уотугар түстэхтэринэ, ону көрдөөһүн олохтоохтор кыттыылара суох хайдах да табыллыбат дьыала. Ити тобохтор нэһилиэктэн 22 км ыраах түһүөхтэрэ. Ити саамай бүтэһик туочука буолар. Ол гынан баран, биһиги ааҕыыбытынан ракета эттиктэрэ нэһилиэк кыраныыссатыгар түһүөхтэрэ суоҕа, ити чахчыта 99,9 бырыһыаҥҥа тэҥнэһэр. Бүлүү улууһун дьаһалтата быһаччы Роскосмос корпорация салалтатын кытта бииргэ үлэлииргэ аналлаах Сөбүлэһиигэ илии баттаспыта. Онно Бүлүү улууһун салалтата космическай үлэ ыытылларыгар кыттарын иһин туох көмө баар буолуохтааҕа барыта сурулла сылдьар», -- диэн бэйэтин санаатын эттэ.
* * *
Ракета көтүөн уон хонук иннинэ анал базаны II Күүлэт нэһилиэгин аттыгар бэлэмниэхтэрэ. Роскосмос бэрэстэбиитэллэрэ ракета ахсынньы 25 күнүгэр көтөрө былааннаныллыбыт буоллаҕына, Саҥа дьылы олохтоохтору кытта ылар чиэскэ тиксэбит быһыылаах диэн күлсэллэр. Тоҕо диэтэххэ, түспүт тобохтору барытын буллахтарына эрэ төннөллөр. Ол кэмҥэ ахсынньы аам-даам тымныыта, тумана саамай түһэн турар кэмэ. Тобохтор күөлгэ эбэтэр өрүскэ түстэхтэринэ, ону хостуурга өссө биир кыһалҕаны үөскэтиэхтэрин сөп. Өскөтүн, ракета тобоҕо мууһу көҥү түһэн, уу түгэҕэр бардаҕына, хайдах гынаҕыт диэбиппитигэр, бэрэстэбиитэллэр бу диэн сөптөөх хоруйу биэрбэтилэр. II Күүлэт сиригэр-уотугар түүн халлааҥҥа көстөр сулустар курдук элбэх күөл сытар. Аны туран, Бүлүү улууһун үрдүнэн сылга үс-түөрт көтүү ыытыллыахтаах…
Комментарии
Авторизация на сайте через социальные сети