Юстиция подполковнига Гаврил Матвеев: «Үлэбит уустук эрээри, умсугутуулаах»

Икки сыллааҕыта, 2013 сыл атырдьах ыйын 27 күнүгэр, РФ Правительствотын уурааҕынан от ыйын 25 күнэ Силиэстийэ уорганнарын сотрудниктарын күнүнэн биллэрилибитэ. Бу бэлиэ түгэни көрсө биһиги Илин эҥэрдээҕи оройуоннар икки ардыларынааҕы силиэстийэлиир отдел салайааччыта, юстиция подполковнига Гаврил Матвеевы кытары көрсөн кэпсэттибит.


– Гаврил Гаврильевич, идэлээх бырааһынньыккытынан хаһыат ааҕааччыларын аатыттан истиҥник эҕэрдэлиибит.
– Махтал.
– Кэпсэтиибитин, буоларын курдук, үлэ-хамнас түмүктэрин кытары билиһиннэрииттэн саҕалыахха. От ыйа түмүктэнэн эрэр, онон бүгүҥҥү күҥҥэ үлэ сыл аҥардааҕы кэрчик кэмҥэ түмүктэр хайы-үйэҕэ таһаарылыннылар. Ону билиһиннэриэҥ дуо?
– Сыл бастакы аҥарыгар Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар уопсайа 26 холуобунай дьыала көрүүгэ киллэриллибитэ. Олортон 19 дьыала түмүктэнэн, 18-һа прокурорга түһэриллибитэ, биир дьыала РФ Президенэ Улуу Кыайыы 70 сылынан биллэрбит амнистиятыгар түбэһэн, тохтотулунна. Прокурор силиэстийэ хаамыытын билсэн, үөрэтэн баран буруйдуур миэрэни олохтоон дьыаланы суукка түһэрэр. Биһиги отделбытынан силиэстийэ холуобунай буруйдарга эрэ ыытыллар. Манна даҕатан эттэххэ, силиэстийэ отделлара полицияҕа, куттал суох буолуутун итиэннэ наркотигы хонтуруоллуур федеральнай сулууспаларга эмиэ бааллар. Хас биирдии уорган үлэтин хайысхата тус-туспа, ол эрээри бары сыалбыт сорукпут биир – дьон сокуоннай быраабын уонна интэриэһин көмүскээһин.
– Ханнык буруйдарга холуобунай дьыалалар көбүтүлүннүлэр?
- Кылгастык билиһиннэрдэххэ, РФ ХК 319 ыстатыйатынан полиция сотрудниктарын тылынан-өһүнэн түһэрии иһин 4, оттон 318 ыстатыйанан полиция сотруднигар илиини көтөҕүү иһин 1 дьыалалар көбүтүлүллүбүттэрэ. Ити буруйдар Майаҕа, Павловскайга, Аллараа Бэстээххэ таһаарылыннылар. 291 ыстатыйанан полиция сотрудниктарыгар бэрик биэрии иһин 2 дьыала Аллараа Бэстээххэ тэрилиннэ. Дьон олорор дьиэтигэр сокуоннайа суох киирии иһин 139 ыстатыйанан 3 буруй оҥоһулунна. Сокуонай саастарын ситэ илик оҕолор транспоры көҥүлэ суох сүүрдүбүттэрин иһин 166 ыстатыйанан 1 дьыала көбүтүлүннэ. Ити буруйдар Аллараа Бэстээххэ, Хаптаҕайга, Майаҕа таһаарылыннылар. Киһини соруйан өлөрүүгэ 105 ыстатыйанан 1 дьыала көбүтүллэн Павловскай олохтооҕо сууттанна. Ыар эчэйии түмүгэр киһи өлүүтүгэр тиэрдибит буруй иһин 111 ыстатыйа 4 чааһынан 4 дьыала суукка бэрилиннэ.
Биллэрин курдук, ситэриилээх былаас бэрэстэбиитэллэрэ, араас таһымнаах быыбардыыр уорганнар депутаттара буруйу оҥоруулара биһиги отделбытынан силиэстийэлэнэр. Маныаха нэһилиэк депутатыгар 112 ыстатыйанан 1 дьыала көбүтүллүбүтэ уонна суукка бэриллибитэ. Билигин социальнай сеть нөҥүө интернетинэн, ватсабынан дьон тус олоҕун туһунан киһи чиэһин түһэрэр араас сибидиэнньэлэри тарҕатыы киэҥник тэнийдэ. Итиниэхэ үҥсүү киирдэҕинэ, холуобунай дьыала тэриллиэн сөп. Ол курдук, 137 ыстатыйанан биһиэхэ 1 дьыала көбүтүллүбүтэ.

– Улуустар икки ардыларынааҕы Илин эҥэрдээҕи силиэстийэ отдела буларгытынан, биһиги улууспутун сэргэ ханнык улуустары хабан үлэлиигит?
– Отделбыт үс оройуоҥҥа сыһыарыллан үлэни-хамнаһы ыытар. Мэҥэ-Хаҥалаһы сэргэ Амма, Уус-Маайа улуустара киирэллэр. Онон үлэлиир сирбит кырата суох. Сыыппараларынан ылан көрдөххө, сылга ортотунан Мэҥэ-Хаҥаласка 24 холуобунай дьыала силиэстийэлэнэр буоллаҕына, Аммаҕа уонна Уус-Маайаҕа 12-лии тиксэр. Буруй оҥоһуллуута нэһилиэнньэ ахсааныттан тутулуктаах.
– Быйыл тэрилтэҕит саҥа дьиэҕэ көһөн үлэтин саҕалаата.Үлэлиир усулуобуйаҕыт биллэ тупсубутун, олус киэҥ-куоҥ дьиэлэммиккит-уоттаммыккытын билэбит. Каадырынан хааччыллыыгыт хайдаҕый?
- Кырдьык, быйыл тохсунньу ыйтан Аллараа Бэстээххэ Ленин аатынан уулуссаҕа Транспортнай техникуму сэргэстэһэ икки этээстээх саҥа дьиэҕэ көстүбүт. Бу иннинэ бастаан тэриллэрбитигэр 2007 с. Майаҕа Советскай уулуссаҕа прокуратураны кытары биир эргэ мас дьиэҕэ, кэлин 2009 сылтан ТУСМ урукку хонтуоратыгар хас да кабинеты ылан үлэлээбиппит.Үлэлиир усулуобуйабыт тэриллиэхпититтэн толору хааччыллар.
Каадыр боппуруоһугар киирдэххэ, отделбытыгар 6 штат көрүллэр. Салайааччыны таһынан Мэҥэ-Хаҥаласка уонна Аммаҕа салайааччы солбуйааччылара, Уус-Маайаҕа 1 уонна Мэҥэ-Хаҥаласка 2 старшай силиэдэбэтэл үлэлииллэр. Коллективпыт үчүгэй. Отделбыт республикаҕа каадыры иитэн, үөрэтэн таһаарыыга үтүө түмүктэрдээҕинэн киэн туттабыт. Ол курдук, мин солбуйааччыбынан үлэлээбит Егор Местников Чурапчытааҕы, оттон Уус-Маайаҕа силиэдэбэтэлинэн үлэлээбит Болот Базаров Илин-Дьокуускайдааҕы отделларга салайааччынан ананан үлэлээн эрэллэр. Үлэбит уустук эрээри, умсугутуулаах. Үлэ чааһа, өрөбүл диэн тутуһуллубат. Дэлэҕэ даҕаны вахтердар: „Түүннэри-күнүстэри үлэлээн, эһиги хаһан сынньанар дьоҥҥутуй?» – диэн сөҕүөхтэрэ дуо?
– Ханнык баҕарар үлэ түмүктээх буолар. Ааспыт сылга отделгыт ситиһиилэрин туһунан дьоҥҥо-сэргэҕэ кэпсии түһүөххэ.
– Былырыыҥҥы үлэбит түмүгүнэн кулун тутар ыйга түмүк таһаарыллыбыта. Онно икки хайысханан силиэстийэлиир управление үрдүнэн республикаҕа кыайыылаахтары быһаарыы оҥоһуллубута. „Бастыҥ сотрудник“ диэн көрүүгэ биһиги отделбыт старшай силиэдэбэтэлэ Николай Ильин үһүс миэстэни ылары ситиспитэ. Оттон мин „Бастыҥ салайааччы“ көрүүгэ бастаабытым.: – Гаврил Гаврильевич, кэпсээниҥ иһин махтал. Инникитин да үлэҕитигэр ситиһиилэри баҕарабыт.
– Махтал. Түгэнинэн туһанан силиэстийэ курдук уустук, эппиэттээх салааҕа араас сылларга үлэлээбит ветераннары, билигин үлэлии сылдьар сотрудниктары барыларын силиэстийэ уорганнарын сотрудниктарын күнүнэн истиҥник эҕэрдэлиибин уонна кытаанах доруобуйаны, этэҥҥэ буолууну, ситиһиилэри баҕарабын.