Мин эһэм оҕо сааһа эмиэ сэрии аас-туор, кыһалҕалаах кытаанах кэмигэр ааспыта. Гражданскай уонна Аҕа дойдуну кɵмƴскуур икки сэрии быысаһар кирбиилэрэ этэ. Кɵс эбээннэргэ уол оҕо тɵрɵɵтɵҕунэ, муҥутуур улахан үɵруу буолара. Уол оҕо кыра сааһыттан дьиэҕэ-уокка, үлэҕэ-сырыыга, булка-аска аҕатыгар илии-атах буолара. Ити эбээһинэһи мин эһэм Молот Павлович 7-8 сааһыттан толорон барбыта. Эһэм чугастааҕы ыаллар ымсыырар, сɵҕɵр-махтайар, хайҕыыр уолллара буолан хороччу улаатан, дьоӊӊо-сэргэҕэ биллэн-кɵстɵн испитэ.
Мин эһэм ыал улахан оҕото дьонун кытта атын сиртэн сиргэ кɵһɵ сылдьан табаларын аһатар буолан, оскуола диэни билбэтэҕэ.
Молот Павлович сэрии кэмин оҕото. Кини сэриигэ сылдьар дьоҥҥо таӊас- сап ыытарга кɵмɵлɵһɵрɵ. Аччыктыыллара, тоӊоллоро-хаталлара, ыарахан үлэлэри толороллоро. 11 сааһыттан үөрэнээччи бостуугунан үлэлээбитэ, онтон 13 сааһыттан дьиӊнээх бостуук буолбута. Баара суоҕа 17 сааһыгар 1948 сыллаахха ыстаадаҕа биригэдьииринэн анаммыта (оччолорго ыстаада начальнига дэнэрэ). Онтон ыла бэйэтиттэн быдан аҕа саастаах, олоҕу билбит-кɵрбут улахан дьону уонна биригээдэҕэ улэлиир табаҺыт кэргэттэрин, оҕолорун бүүс–бүтүннүүтүн салайан, дьаһайан үлэлээн барбыта. Аҕа дойдуну кɵмускуур сэрии кэнниттэн ɵлүүнү-сүтүүнү оһорунар, алдьаныыны –кээһэниини чɵлугэр туҺэрэр бастакы пятилетка ирдэбилэ байыаннай бэрээдэгин быһыытынан наһаа кытаанаҕа. Судаарыстыба биэрбит сорудаҕа халбаӊа суох, булгуччулаахтык толоруллара ирдэнэрэ. Оттон ол бириэмэҕэ кыра да, улахан да салайар кадрдары суумэрдээҺин эмиэ тубэспиччэ буолбата. Салайар үлэҕэ бэйэтин кɵрдɵрбут, олох ирдэбилин табатык ɵйдуур, дьыалатыгар чахчы бэриниилээх, быһатын эттэххэ, кимэ-туга биллибит дьону салалтаҕа аныыр этилэр. Оччолорго ити ирдэбиллэри барытын толорор ыччаттар ахсааннарыгар Молот Павлович эмиэ киирсибитэ. Ол 1948 сылтан сааһыран, доруобуйата мɵлтɵɵн-ахсаан сорсуйуор диэри, оччоттон-баччаҕа диэри уйэ аӊарын кэриӊэ кэм устата салайар үлэҕэ миккиллэн кэллэ. Ити кэм усталаах туоратыгар элбэх ахсааннаах эдэр табаһыттары иитэн-үɵрэтэн, табаһыт идэлээх дьону такайан таһаарбыта, аҕыйаҕа суох кырдьаҕаһы, кыамматы араӊаччылаан, кɵрɵн-харайан кэлбитэ.
ЭҺэм Молот үɵрэҕэ суох хаалбытын хаһан да кэмсиммэтэҕэ. Кини сытыы-хотуу, билиэн-кɵрүɵн баҕалаах, чобуо, сытыы ɵйдɵɵх буолан, бэйэтин кэмигэр олохтон хаалбатаҕа, ɵрүүтүн инники кирбиигэ сылдьара. Комсомол, партия ыйыытынан үлэҕэ урдук ситиһиилэнэн, дьон-сэргэ сүбэтинэн-аматынан кынаттанан, олоҕу кытта тэӊӊэ хаамсан испитэ.
Молот Павлович олоҕун устатыгар элбэх араас таҺымнаах мунньахтарга кыттан, санаатын үллэстэн, тɵһɵлɵɵх дьону-сэргэни кытта билсэн, рабочайдары, ученайдары кытта атах тэпсэн, кэпсэппитин ааҕан сиппэккин. Ону таһынан Советскай Союз араас курортарыгар, куораттарыгар элбэхтэ сылдьыбыта.
Молот Павлович оҕо сааҺыттан таба иитиитинэн дьарыктаммытын устатыгар маннык хаһаайыстыбалар: «Оленьсовхоз», «Опытнай станция», «Булуҥ» совхоз, «Сахандьа» община үгүс ɵруттээх үлэлэрин-хамнастарын үмүрү тутууга үгүс сыратын-сылбатын, билиитин-кɵруутун биэрдэ. Бу хаһаайыстыбалар тɵһɵ даҕаны ааттара атын-атын буолбуттарын иһин сүрүн сыаллара-соруктара биир этэ: таба ахсаанын элбэтии, таба боруодатын тупсарыы, ыччаты иитии, табаһыт дьон олоҕун тупсарыы. Молот Павлович онно барытыгар салайааччы быҺыытынан сурэхинэн-дууһатынан ылынан, быһаччы орооһон бэриниилээхтик үлэлээбитэ. Кини сыралаах үлэтин салалта да үрдүктүк сыаналыыра, ордук бииргэ үɵскээбит-үлэлээбит үɵлээннээхтэригэр сыаналанан, олус диэн убаастанара, уостарыттан түһэрбэт ытык кырдьаҕастара буолан сылдьар. Кини түɵһүн «Бочуот Знага» уордьан «1941-45 сс. килбиэннээх үлэтин иһин», «Ƴлэ ветерана», хас да үбүлүөй мэтээллэрэ, социалистическай куоталаһыы кыайыылааҕын, БСНХБ кыттыылааҕын бэлиэлэрэ килбэһэн кɵстɵллɵр. Оттон кумааҕыга суруллубут махтал, алгыс тылларын ааҕан сиппэккин.
Талааннаах табаһыттар хорсун-хоодуот, дьулуурдаах-тулуурдаах, сытыы-хотуу кыайыгас, улуу булчут буолаллар. Итинник дьону, биһиги хоту дойду олохтоохторо, судургутук «Маастар табаһыттар» диэн ааттыыбыт. Итини барытын толору баһылаабыт киһинэн мин эҺэм Молот Павлович буолар.
Кини олорбут олоҕо биҺиэхэ, эдэр кɵлуɵнэҕэ ɵрүү холобур буолар. Биһиги эһээбит аатын кɵлүɵнэттэн кɵлүɵнэҕэ кэпсии, аатын ааттата туруохпут.
Комментарии
Авторизация на сайте через социальные сети