-- Хайа, Бииктэр, дорообо! Доруобуйа хайдаҕый?
-- Син этэҥҥэ. Доруобуйабын көрүнэ сатыыбын, сүрэхпин эҥин... Элбэх битэмиин ирдэнэр.
-- Баҕар, олуона соҕустук иһиллиэ да буоллар (киһи туохха барытыгар үөрэнэр дииллэр), маннааҕы усулуобуйаҕа арыый да үөрэнэн эрэҕин дуо?
-- Манна муус устар саҥатыгар кэлбитим. Көҥүл аата көҥүл буоллаҕа. Көҥүлгэ сылдьан, киһи элбэҕи оҥорор, айар-тутар, дьоҥҥун кытта сылдьаҕын. Дьоммун олус суохтуубун... Уонна көрөөччүлэрим иннигэр ыллыы тахсарбын суохтуубун. Наар үчүгэйи, үтүөнү, сырдыгы эрэ ыралаан, бэйэм саныырбынан сылдьыбыт киһи эмискэ хаарчахха түбэһэн, көҥүлүм быһыллан, манна киллэрбиттэрэ – олус ыарахан миэхэ...
-- Дьоҥҥун кытары сибээһиҥ хайдаҕый?
-- Кэргэним кэлэн барар, көрсүһэ. Дьонум, доҕотторум передача аҕалаллар. Төрөппүтэрбин көрсө-көрө иликпин. Ийэм ыарытыйарын истэбин...
-- Холуонньа күннээҕи олоҕор кыттан, кыттыһан эрэҕин дуо?
-- Бакаа суох. Саҥа кэлбит буолан, кыттыһа иликпин.
-- Үлэлиир туһунан санаа баар дуо?
-- Сотору промышленнай зонаҕа (баҕар, пилорамаҕа) үлэлии тахсыахтаахпын. Онно уолаттар уһаналлар. Олус да талааннаах ыччаттар баалларын көрөммүн сөхтүм.
-- Оттон ырыа-хоһоон суруйуута тахсар дуо? Манна кэлэн баран, ыллаатыҥ дуо?
-- Суох, биирдэ да ыллыы иликпин... Оттон хоһоон киирэр...Дьоммун күн аайы ахтабын-суохтуубун, көҥүлгэ сылдьыбыт үтүө кэмнэрбин күн аайы саныыбын. Ол иһин буолуо, тыллар, этиилэр, хоһооннор бэйэлэрэ тахса тураллар...
-- Маннааҕы Арчы дьиэтигэр сылдьан эрэҕин, уолаттары кытта билистиҥ дуо?
-- Арчы дьиэтигэр сылдьабын, санаабын этэбин. Ыһыах иннинэ мустаммыт, төгүрүк остуол тула олорон, ыһыахпыт сахалыы хайдах барыан сөбүн былааннаан кэпсэппиппит. Онно бу Айыы Арчыта дьиэбит тутуутун эмиэ таарыйбыппыт. Хамсааһын барыах курдук. Мин санаабар, олус наадалаах дьиэ – саха киһитэ бу дьиэ боруогун атыллыырыгар ырааһыран киирэр уонна ырааһыран тахсар буолуохтаах. Өйдүүн-санаалыын, ис туруктуун.
-- Бииктэр, манна кэлбитиҥ үһүс эрэ ыйыгар бардар ыйытыым дии: хатыылаах боробулуоха нөҥүө өттүгэр түбэстэххэ, киһи олоҕу көрүүтэ, олоххо, дьоҥҥо сыһыана уларыйар эбит дуо?
-- Мин оҕо эрдэхпиттэн эбээҕэ, эһээҕэ улааппыт буоламмын, кинилэр ииппиттэрин курдук, куруук үчүгэйинэн, үтүөнэн эрэ сырдатынан, дьоммор-сэргэбэр кэрэни эрэ кэпсиир этим. Оттон бу хараҥа хаайыыга хаайтаран олорон, киһи өйө-санаата төһө да тууйулуннар, мантан таҕыстахпына, норуоппар өссө туох үчүгэйи оҥоруохпун, туох туһаны аҕалыахпын толкуйдуубун. Тоҕо диэтэххэ, мин көрүүбэр, манна сорох ыччат төттөрү барар, сорох сырдыкка тардыһа сатыыр дойдута эбит. Онно, дьэ, бу Айыы Арчыта дьиэбит тутуллан, үлэҕэ киирэн, биһиги ыччаппытын сырдыкка үктэтиэхтээх, кэрэни кэрэхсииллэригэр тирэх буолуохтаах.
-- Кэпсэтиибит түмүгэр, саха ыччатыгар анаан этэрдээх буолаайаҕын?
-- Этэрдээхпин. Туох үчүгэй барыта ийэни-аҕаны ытыктыыртан, кырдьаҕаска убаастабылтан саҕаланар. Киһиэхэ саамай күндүтэ – таптыыр кэргэнэ, оҕолоро, ийэтэ-аҕата. Дьол диэн – бу олоххо толору олоруу уонна норуокка туһалаах буолуу. Бэйэ-бэйэҕитин сыаналааҥ, тапталгытын харыстааҥ! Сахалыы майгыгытын сүтэримэҥ, сиэри-туому тутуһуҥ, дьону хаһан да албыннаамаҥ, дьоллоох буоларга дьулуһуҥ, таптал – олох таҥарата.
Дьэ, бу курдук, ыһыах саҕаланыан иннинэ биһиги Сиэйэ Уолунаан холуонньа кулуубун биир хоһугар олорон кэпсэттибит. Кылгас көрсүһүү да буоллар, Бииктэр сүрдээҕин аһылынна дии санаатым. Биллэн турар, санаа баттыктаах сылдьара көстөр бөҕө буоллаҕа. Кинини көрө олорон, дььылҕатын бу ыар тургутуутун этэҥҥэ аһардар ханнык диэн ис дууһабыттан баҕара санаатым.
Түгэнинэн туһанан, интервью ыларбын туох да муоҕа-чуоҕа, мэһэйэ-харгыһа суох тэрийбитигэр РФ Накаастабылы толорор федеральнай сулууспатын Саха сиринээҕи управлениетыгар махтанабын.
PS: Виктор Иванов холуобунай дьыалата билигин СӨ Үрдүкү суутун Президиумун көрүүтүгэр киирэн сытар. Адвокаттара салгыы киирсэллэр.
Комментарии
Авторизация на сайте через социальные сети