Ефим Николаевич Степанов артыыстыырын таһынан 1992 сылтан артыыстары иитэн-үөрэтэн таһаарар кыһаҕа ситиһиилээхтик үлэлиир. Үбүлүөйдээх бэлиэ күнүн Ефим Николаевич үс күн, сэтинньи 13, 14, 15 күннэригэр «Хаарыан хампа күөх кытылым», «Сир иччитэ», «Илиир хоруол» испэктээкиллэринэн көрөөччүлэрин кытта бэлиэтиэҕэ. Оттон бүгүн кини үөрэнээччилэриттэн икки ыйытыыга эппиэттииллэригэр көрдөстүм:
- Учууталгар туохха махтанаҕын?
- Учууталыҥ ханнык хаачыстыбаларын ордороҕун?
Сергей Потапов, СР искусствотын үтүөлээх деятелэ, режиссер:
- Ефим Николаевич Симон Петровичтыын театр аанын арыйан идэҕэ киллэрбиттэригэр махтанабын. Билигин Ефим Николаевич үөрэппит түөрт көлүөнэ артыыстара республика араас театрдарыгар үлэлии сылдьаллар. Сотору кэминэн кини театральнай оскуолата үөскүөҕэ.
- Ымпыгар-чымпыгар тиийэ хасыһан үлэлиирин сөбүлүүбүн.
Наталья Корякина, Олоҥхо театрын артыыската:
- Мин учууталбар артыыс буолбуппар махтанабын. Биһиги учууталларбытыгар табыллыбыт кууруспут. Икки маастарга үөрэммиппит. Театр эйгэтигэр киллэрбит ийэбит Степанида Ильинична, аҕабыт - Ефим Николаевич. 2-с кууруска үөрэнэ сылдьан Алампа «Уйбааныһын» туруорбуппут. Онно Ефим Николаевич миигин биирдэ өйдөөн көрбүтэ уонна онно олохсуйбут чугас сыһыаммыт билиҥҥэ диэри салҕанар. Устудьуоннуу сылдьан А.Чехов «Үс аҕас балыстыылар» диэн Саха театрын испэктээкилигэр оонньообутум. Онно учууталым көмөтө улахан оруолламмыта. Ефим Николаевич олох туспа оскуолалаах. Дьиҥинэн оонньууру эрэйэр уонна онно үөрэтэр.
- Ефим Николаевич биһиэхэ театр, артыыстар тустарынан элбэҕи кэпсээччи. Ардыгар архивка ыытан сорудах толорторооччу. Үөрэнээччитин наар сайыннар мөккүөрдээҕин сөбүлүүбүн. Юморын, көрүн-оонньуутун чорботон бэлиэтиэм этэ. Учууталым олус чиэһинэй. Сөбүлээбитин, сөбүлээбэтэҕин тутатына көнөтүнэн этэр, ону сөбүлүүбүн. Үөрэппит оҕолоругар истиҥ сыһыаннаах. Киниттэн киһилии майгыга-сигилигэ үөрэнэбит. Биһигини билигин даҕаны кынатын анныгар сылаастык, сымнаҕастык илдьэ сылдьар. Кини үлэлиэн, оонньуон баҕалаах оҕону кытта таптаан, табыллан үлэлиир.
Иннокентий Луковцев, СР үтүөлээх артыыһа, РФ Государственнай бириэмийэтин лауреата:
- Ефим Николаевичка үөрэтэн-такайан таһаарбытыгар махтанабын. Олох уларыйар уустук кэмигэр идэбитин таба тайаммыппытыгар, киһи буолбуппутугар Ефим Николаевич оруола, өҥөтө туохха да тэҥнэниллибэт улахан. Кини учуутал, киһи быһыытынан бэйэтин хаачыстыбаларыттан биһиэхэ, үөрэнээччилэригэр, элбэҕи биэрбитэ.
- Ефим Николаевич үөрэппит оҕолорун учууталбын диэн өрө туттубакка коллега быһыытынан тэҥҥэ илдьэ сылдьар. Хас биирдии оҕоҕо биир тэҥ үтүө киһилии сыһыаннаах дьиҥнээх учуутал.
Ирина Никифорова, СР үтүөлээх артыыската:
- Кини туһунан наһаа элбэҕи этиэхпин баҕарабын. Ефим Николаевич биһиэхэ, үөрэнээччилэригэр аҕабыт тэҥэ күндү киһи. Бу олоххо көстөр уонна көстүбэт эйгэлэр бааллар. Артыыһы үөрэтии ити икки эйгэттэн тутуллар буолан уустук. Учууталбыт биһиэхэ киһи уйулҕатын таарыйар талааны уһугуннарбыт киһинэн буолар. Театрын наһаа күүскэ таптыыр буолан биһиэхэ, кураанах чорооннорго тобус-толору кымыс кутар кэриэтэ, билиитин, тапталын, кыһамньытын барытын биэрдэҕэ. Билигин биһиги, Ефим Николаевич үөрэппит оҕолоро, толору кымыстаах улахан түһүлгэ кэриэтэ кэҥээтибит уонна учууталбыт тула түмсэбит. Биир киһи наһаа элбэҕи оҥоруон сөбүн учууталым холобуругар көрөбүн. Дьоҥҥо киһилии сыһыаны бэйэтин холобуруттан көрөн үөрэммиппит. Кини эппит тыла-өһө эппитигэр-хааммытыгар иҥэн хаалбыт эбит. «Никогда не переступайте через человека», - диэн этээччи, ити сиэр-майгы сокуонун мэлдьи өйдүүбүт. Биһигини, бастакы кууруһун оҕолорун наһаа элбэххэ үөрэппитэ. Хас биирдиибитигэр анаан хоһоон суруйар этэ. Гастролларга, фестивалларга бардаҕына биһигини ахтан кэлэрэ үчүгэй да буолара. Тугу көрбүтүн, саҥаны, интэриэһинэйи кэпсээччи. Мин киниэхэ махталым муҥура суох улахан. Ефим Николаевич курдук дьыалатыгар, үлэтигэр бэриниилээх дьон аҕыйах дии саныыбын. Оннук учууталлаахпынан киэн туттабын.
- Ефим Николаевич баай ис дууһалаах, киэҥ санаалаах, бүтүн театр историятын сүгэ сылдьар билиилээх, муҥура суох тапталлаах. Үөрэҕэ муударай баҕайы: киһиэхэ киһилии сыһыаннас, үлэҕэр тапталы иҥэр, уруккуну, төрдүгүн-уускун умнума диэн. Эдэр дьоҥҥо ураты сыһыаны билэр буолан батыһыннара сылдьан үөрэтэр идэлээх. Олоххо, үлэҕэ сыһыанынан биһиэхэ холобур буолар киһи. Учууталым ирдэбилэ үрдүгүн бэлиэтиэм этэ. Үрдүккэ талаһар киһи сайдар диэччи. Ыллыыр, үҥкүүлүүр буоллаххына, саамай үчүгэйдик толоруохтааххын, оонньуур буоллаххына сүрэххин-быаргын, дууһаҕын ууран туран оонньуохтааххын. Уобараска киирэн оонньууру эрэйэрэ. Билигин даҕаны учууталбыт биһигини бэйэтин кынатын анныгар уктан куруук сүбэлии-амалыы, үөрүүбүтүн-хомолтобутун тэҥҥэ үллэстэ сылдьар.
Айал Аммосов, СР үтүөлээх артыыһа, СР П.А.Ойуунускай аатынан Государственнай бириэмийэтин лауреата:
- Идэҕэ уһуйбутугар, сцена алыптаах быыһын арыйбытыгар махтанабын. Ефим Николаевичтан атын киһиэхэ түбэспиппит эбитэ буоллар, баҕар, олохпут атыннык салаллыа этэ.
- Ефим Николаевич сылайары-элэйэри билбэт үлэһит киһи. Туруорбут сыалын, санаабыт санаатын хайаан да ситиһэр ураты дьоҕурдаах. Онуоха сүгүрүйүөххэ эрэ сөп.
Надежда Осипова.
Комментарии
Авторизация на сайте через социальные сети