– Россияҕа Сүрэх-тымыр ыарыыларын утары охсуһуу сыла түмүктэнэн эрэр. Үгүөрү ситиһиилэргититтэн сүрүннэригэр тохтоотоххо?
– Судаарыстыба туруорбут былаанын толордубут. Элбэхтэн сороҕун эрэ этэр буоллахха, квота быһыытынан кэлэр үрдүк технологияларга эмтэнии былаанын толордубут. Былааны таһынан сытан эмтэммит дьоммутугар территориятааҕы фонда үбүлүөх буолла. Аҥардас биир сылга 31 тыһыынчаттан тахса киһи көрдөрүннэ, эмтэннэ, кинилэртэн 16 тыһыынча курдуга балыыһаҕа сытан эмтэннэ, 11 тыһыынча эпэрээссийэ оҥоһулунна. Урут инсультан, инфарктан өлүү элбэх буоллаҕына, улахан аҥардара үтүөрэн үлэлэригэр төнүннэ, инбэлииккэ тахсыы эмиэ аҕыйаата. Сүрэх-тымыр киинин аан бастаан арыйарбытыгар инбэлииккэ тахсыыны 4 бырыһыан аҕыйатыахпыт дии санаабыппыт, ону 30-тан тахса бырыһыанҥа тириэрдибит эбиппит.
Сыл бүтүүтэ эчэйиини эмтиир бастакы таһымнаах Киин аһылынна. Дьиҥэр, суол саахалыгар эчэйбит дьоҥҥо көмөнү суһаллык оҥоруу бырагырааматыгар эрдэ киириэхтээхпитин киллэрбэккэ сылдьыбыттара. Тоҕо диэтэххэ, улахан куораттар нэһилиэнньэлэрин ахсаана элбэх буолан, суол саахала тахсара эмиэ ахсаанынан улаатан тахсар. Оттон биһигини нэһилиэнньэҕит ахсаана эппиэттээбэт диэн кэтэһиннэрбиттэрэ. Ону СӨ Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтэ уонна бэйэбит туруорсаммыт ситистибит.
– Ааттыын да суһал көмөнү оҥорор аналлааххыт. Оччотугар ыарыһах туга ыалдьан киирбитинэн эмтэнэн баран, салгыы доруобуйатын көрдөрүнэр, атын ыарыыларын эһиэхэ сытан эрэ эмтэнэр кыахтаах дуо?
– Бу соторутааҕыта Москваттан доруобуйа харыстабылын тэрийээччилэр мунньахтарыттан кэллим. Боростуойдук санаатахха, ыарыһах балыыһаҕа босхо эмтэнэр, кини оннугар страховка компанията балыыһаҕа харчы төлүүр. Дьиҥэр, син биир харчыга эмтэнэр курдук буолан тахсар. «Балыыһаҕа киирбит киһи үксэ доруобуйатын барытын көрдөрүнөн, МРТ-га, УЗИ-ларга түһүөн, «узкай» идэлээх быраастарга көрдөрүнүөн баҕарар», – диэн этэбит. Онуоха москвалар: «2016 сылтан «ОМС-плюс» диэҥҥэ киириҥ. Ол аата, ыарыһах атын ыарыытын эмтээтэххитинэ, «ОМС-плюска» реестр түһэрэн, эбии харчыта ылыҥ эбэтэр ыарыһах бэйэтэ төлөөн салгыы эмтэннин», – дииллэр. Оннук көҥүллэннэ. Дьиҥэр, биһиги күн бүгүҥҥэ диэри ыарыһахтары диагнозтарынан эрэ буолбакка, атын ыарыыларынан эмтээн кэллибит.
– Онно туспа куойка-миэстэ көрүллэр дуо?
– Көрүллүөн сөп эбэтэр суох.
– Тэрийээччи быһыытынан эттэххинэ, Саха сиригэр өссө ханнык ыарыыларга анал сыллары биллэриэххэ сөбүй, о.э. ураты болҕомто ууруллара нааданый?
– Мин санаабар, бастатан туран, Саха сиригэр тыҥа ыарыыта элбэх. Онон, пульмонологияҕа болҕомтону уурар наада. Сэбиэскэй кэмҥэ пульмонология отделениелара үлэлииллэрэ, билигин кабинеттар эрэ бааллар. Тыҥа ыарыылаахтары терапия, хирургия, фтизиатрия диэннэргэ араартаан кэбиһэллэр. Онно, биллэн турар, инники иһэр технологияларынан дьарыктамматтар. Дьиҥэр, тыҥа ыарыһахтарга көрүҥүнэн арааран, анал эпэрээссийэлэр оҥоһуллуохтаахтар
Иккиһинэн, сүрэх аритмиятынан дьарыктанар үчүгэй отделение суох. Биллэн турар, куорат кардиологията үлэлии сатыыр. Ол гынан баран, аритмия арааһа наһаа элбэх. Маннык ыарыһахтарга хас да аритмогеннай зона үөскээбит сиригэр киирэн, түөннээн суох оҥоһуллуохтаах. Оччоҕо ыарыһах аритмията сүтэн хаалар. Инник эпэрээссийэни Медицина национальнай киинигэр эрэ оҥороллор. Үчүгэй кардиостимулятордары туруора үөрэниэхпитин наада. 2016 сылга министиэристибэбит үбүлээтэҕинэ кардиостимулятордары уонна программаторы атыылаһар баҕалаахпыт. Оччоҕо Медицина национальнай киинин курдук эпэрээссийэлэри оҥорор буолуо этибит. Суукканы быһа үлэлиирбитинэн, оҥорор да эпэрээссийэбит элбиэ этэ. Ыарыһах инфарктыырын кытта тута аритмиятын эмтээн кэбиһэрбит буоллар, биһигиттэн доруобай киһи тахсан барыа этэ буоллаҕа, аритмияны эмтиир сири көрдөөн эрэйи көрүө суох этэ. Ону сэргэ функциональнай нейрохирургиянан уонна аритмологиянан дьарыктана олоробут. Икки аритмологы, икки нейрохируру бэлэмнии сылдьабыт.
Үсүһүнэн, «экстреннай урология» салаатын сайыннарыахпытын наада. Жатайдар, Медицина национальнай киинэ кыахтарынан үлэлии олорбуттарын да иһин, «экстреннэй урология» наада. Тоҕо диэтэххэ, олус элбэх киһи итинник өҥөҕө наадыйар.
Төрдүһүнэн, бүтүн Россия доруобуйаны чөлүгэр түһэрии (реабилитация) салаатын кыайбакка олорор. Реабилитация кииннэрэ бааллара буоллар, эпэрээссийэлэммит ыарыһахтары тута онно ыыталыа этибит. Доруобуйа харыстабылын сайдыытын биир төрүөтэ итиннэ сытар дии саныыбын.
– Балыыһа үлэтин-хамнаһын тутан олорооччу кылаабынай быраас үлэҥ күнэ туохтан саҕаланарый?
– 8 чааска үлэбэр баар буолабын. 8.30 солбуйааччыларбын кытары планеркалыыбын. Кинилэр балааталарга, реанимацияҕа ханнык ыарыһахтар сыталларын, кимиэхэ ханнык эпэрээссийэ оҥоһуллубутун, ыарыһах туруга хайдаҕын уо.д.а. отчуоттууллар. Бэнидиэнньиккэ-оптуорунньукка сэбиэдиссэйдэр, отдел начальниктара, кылаабынай бырааһы солбуйааччылар мустан, нэдиэлэтээҕи үлэни-хамнаһы сүбэлэһэбит. Оптуорунньукка улахан административнай планеркалаахпыт, бээтинсэҕэ конференциялар, семинардар ыытыллаллар. Чэппиэр күн солбуйааччыларым отделениелары кэрийэллэр, мин бээтинсэҕэ үксүн солбуйааччыларбын кытары кэрийэбин. Онтон киэһэ 4-5 ч диэки сэрэтиитэ суох бэйэм бараммын көрөн кэлэбин. Тугу эрэ сыыһаны көрдөхпүнэ, сэмэлиибин, көннөттөрөбүн. Ону үөрэнэн хаалбыттар быһыылаах, бириэмэбин уларытарым дуу дии саныыбын. Бириэмэлэннэхпинэ, өрөбүллэргэ эмиэ кэлэн көрөн барабын. Сарсыардаттан киэһээҥэ диэри ааным сабыллыбат. Ыарыһаҕы көрсөр анал күнүм чэппиэр диэн да, суруйтара да барбаттар. Кыһалҕалаах киһи киирэр, ааным сабыллыбат. Этэргэ дылы, ааммын тэлэччи арыйбытынан киирэллэр.
Күн аайы телефонунан сураһыы туһунан этэ да барыллыбат. Биирдэ эмиэ телефонум тыаһаабатаҕына, дьиктиргиир, чуҥкуйар да буоллум. ыарыһах муна-тэнэ сылдьан эрэйи көрбөккө, наадалаах балыыһатыгар, эмчитигэр чопчу тиийэн кэлэригэр ааны кыайан арыйыахха наада. Ыарыһахха ханна барарын-кэлэрин, кимиэхэ көрдөрөрүн быһааран да биэрдэххэ, кини арыый холкутуйар, уоскуйар. Ити курдук, суһал сулууспаҕа сылдьыбытым сүүрбэччэ сыл буолла. Кэргэним медицинскэй психолог, барытын өйдүүр.
Кэлэр сылга балыыһабытыгар «ыарыһахха куттал суох буолуута» диэн улахан боппуруоһу көтөҕөөрү сылдьабыт. Холобур, балыыһа да иһигэр араас буолуон сөп, каталкаҕа тиэйэн иһэн алҕас муннукка-ханныкка да анньыллыан, тугун эрэ өлөрүөн сөп. Киһи өлөрө да элбэх. Сороҕор биһигини «элбэх өлүүлээх балыыһаҕыт» дииллэр. Ону: «Биһиги улуустартан, куораттан туох баар ыарахан ыарыһахтары ыла олоробут. Биллэн турар, кыайбат түгэннэрбит эмиэ бааллар», – диибин.
Травматология отделениетыгар автоматическай дозатор туруордубут. Онно ханнык баҕарар киһи илиитин укта да, толору дезинфекцияны ааһар (тахсарыгар эмиэ итинник обработкаланар, оччоҕо инфекцияны дьиэтигэр илдьибэт). Биирдэ кэтиллэр халпаак, мааска, бахилла кэтэн баран балаатаҕа төһө баҕарар киирэр. 2016 сыл бүтүөр диэри итинник дозатордары отделениеларга барытыгар киллэрбит киһи дии саныыбыт. Ити эмиэ «ыарыһахха куттал суох буолуутугар» киирсэр.
Саамай инфекция сытар, туох баар вирус, микроп мустар сирэ – балыыһа. Онон, сытар балыыһаларга ыарыһаҕы кытары көрсүһүүлэргэ оҕолорун илдьэ (ардыгар бүтүн дьиэ кэргэнинэн) кэлэллэрин биир бэйэм олох биһирээбэппин. Балыыһа төһө да обработкаламмытын иһин, син биир госпитальнай инфекция диэн баар. Ону кырачаан киһи хабан ылар кыахтаах.
– Балыыһаттан атын сиргэ араас быһыылаан тахсара элбэх. Онно эмчит идэлээх киһи көмөлөһөр бырааптаах да, араас киһини хомотор түгэннэр баар буолааччылар...
- Эдэр сылдьан иккитэ итинник түбэлтэҕэ түбэһэн турабын. Онно көмөлөһөргө тылламмытым да, миигиннээҕэр уопуттаах, ааттаах-суоллаах быраастар бааллар этэ, онон улаханнык чугаһаппатахтара даҕаны. Ханнык баҕарар эмчит ханнык да түгэҥҥэ көмөлөһөр эбээһинэстээх. Хомойуох иһин, куотунар, миигин эрэ таарыйбатыннар диэн мээнэ олорон хаалар дьон баар буолааччылар...
- Борис Витальевич, кэпсээниҥ иһин махтал! Кэлэр сыл үтүө эрэ түгэннэринэн баай буоллун!
Комментарии
Авторизация на сайте через социальные сети