Мэҥэ-Хаҥаласка «Тыа оскуолата уонна үөрэҕирии марката – 2015» республикатааҕы XII педагогическай дьаарбаҥка ыытылынна

Бэс ыйын 29‒от ыйын 1 күннэригэр Ураһалаах алааһыгар «Тыа оскуолата уонна үөрэҕирии марката – 2015» диэн республикатааҕы XII педагогическай дьаарбаҥка ыытылынна. Тэрээһиҥҥэ 31 улуустан 2 тыһыынчаттан тахса педагог, улуус 70-ча үөрэҕин тэрилтэлэрин үлэһиттэрэ кытыннылар.


Педагогическай дьаарбаҥка үөрүүлээх аһыллыытыгар улуус баһылыгын социальнай боппуруостарга солбуйааччы Иван Птицын, оройуон Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин, СР үөрэҕириигэ министрин солбуйааччы Василий Гуляев, Семен Донской аатынан үөрэҕириини сайыннарар уонна идэни үрдэтинэр институт директора Галина Алексеева, учуонай-суруйааччы, Үөрэҕирии академиятын чилиэнэ, профессор Анатолий Цирульников, үөрэх улуустааҕы управлениетын начальнига Михаил Колмаков кыттааччыларга эҕэрдэлэрин тиэртилэр, саҥа толкуйдары тобуларга көмөлөөх дьаарбаҥкаҕа ситиһиилэри баҕардылар.
Уус-Алдан улууһун үөрэҕин управлениетын начальнига Гаврил Тимофеев, СР Үөрэҕин министерствотын уопсай үөрэхтээһиҥҥэ отделын сүрүн специалиһа Лена Тэн, Семен Донской аатынан үөрэҕириини сайыннарар уонна идэни үрдэтинэр институт директорын бастакы солбуйааччы Николай Бугаев, «Образ» үөрэҕирии киинин специалиаһа Ольга Михалева, «Иитээччи-2012» Бүтүн Россиятааҕы куонкурус кыайыылааҕа, Томтордооҕу «Мичээрэ» оҕо саадын иитээччитэ Аркадий Афонскай, быйыл нуучча тылыгар биир кэлим экзамены 90-тан үрдүк, 100 бааллаах туттарбыт үөрэнээччилэрдээх, РФ Президенин гранын хаһаайката, Майатааҕы лицей учуутала Евдокия Тарасова, В.П.Ларионов аатынан Майатааҕы орто оскуола падагогическай сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Сардаана Федорова, үөрэх улуустааҕы управлениетын отделын салайааччы Людмила Дьячковская республикатааҕы педагогическай дьаарбаҥка былааҕын таһаарар чиэскэ тигистилэр.
СР үөрэҕин министрин солбуйааччы Василий Гуляев тэрээһин кыттыылаахтарын эҕэрдэлээтэ уонна дьаарбаҥка виртуальнай бырайыагын түһүмэҕин түмүгүн иһитиннэрдэ. Былырыын виртуальнай бырайыакка 137 үлэ киирбит буоллаҕына, быйыл араас улуустартан 222 бырайыак киирбит. Үһүс степеннээх диплом хаһаайыннарынан Төҥүлүтээҕи «Чэчир» оҕо саада, Ньурба улууһун Ньурбатааҕы 1 нүөмэрдээх оскуола, Ньурбатааҕы «Ромашка» оҕо саада, иккис степеннээх дипломаннарынан Аллараа Бэстээх 1 нүөмэрдээх оскуолата, Ф.Г.Охлопков аатынан Майатааҕы орто оскуола, бастакы степеннээх дипломанынан Аллараа Бэстээх 2-с нүөмэрдээх оскуолата бэлиэтэннилэр. Горнай улууһун С.Данилов аатынан Бэрдьигэстээхтээҕи орто оскуола «Робототехника оскуолата» диэн бырайыагынан кыайыылааҕынан таҕыста.

Бу күн улуус бастыҥ педагогтарын наҕараадалыыр үөрүүлээх түгэн буолла. Наҕараадалары Василий Гуляев туттарда. Ол курдук, «Учууталлар учууталлара» бэлиэ хаһаайкатынан Ф.Г.Охлопков аатынан Майатааҕы орто оскуола математикаҕа учуутала Вера Новгородова буолла. «СР үөрэҕириитин туйгуна» аат Алтан орто оскуолатын физикаҕа учуутала Николай Платоновка, Бэдьимэтээҕи «Чуораанчык» оҕо саадын сэбиэдиссэйэ Матрена Филипповаҕа иҥэрилиннэ. «СР үөрэҕириитин эйгэтин бочуоттаах ветеранынан» Харатааҕы орто оскуола директорын научнай-методическай чааһыгар солбуйааччы Афанасий Илларионов буолла. «Надежда Якутии» бэлиэни Моорук орто оскуолатын математикаҕа учуутала Александра Юмшанова уонна Майатааҕы лицей историяҕа уонна обществознаниеҕа учуутала Александра Гурьева ыллылар. «Методист Якутии» ааты Хаптагай орто оскуолатын үөрэх чааһыгар директоры солбуйааччы Сардаана Борисова, улуус английскай тылга учууталларын методическай холбоһугун салайааччы Фекла Федорова, Павловскайдааҕы «Мичээр» оҕо саадын иитээччитэ Екатерина Дмитриева сүктүлэр.
Тэрээһин кыттыылаахтара колонналарынан хаамсан сыанаҕа киирдилэр, трибуналарга олордулар, кинилэри «Саха» НКИК каналыгар көстөр оҕолорго аналлаах «Биһикчээн» биэрии геройдара Ээчэ уонна Бээчэ, улуус эдэр педагогтара, М.К.Попова аатынан Майатааҕы музыкальнай оскуола иитиллээччилэрэ Галя Христофорова, Катя Ноговицына, В.П.Ларионов уонна Ф.Г.Охлопков ааттарынан орто оскуолалар оҕолоро эҕэрдэлээтилэр.
Дьаарбаҥка киэҥ далааһыннаахтык ыытылынна: уустар, иистэнньэҥнэр быыстапкалара, маастар-кылаастар, трениннэр, семинардар, «төгүрүк остуоллар», форумнар, педагогическай студиялар үлэлээтилэр, куонкурустар тэрилиннилэр. Москваттан, Санкт-Петербургтан Дария Русакова, Андрей Русаков ыалдьыттаан, семинардары ыыттылар. Ыалдьыттар Ураһалаах алааһыгар балакккаларга хоннулар, киэһэтин спортивнай күрэхтэһиилэргэ, көрдөөх оонньууларга кытыннылар, улуус талааннаах педагогтарын кэнсиэрдэрин дуоһуйа көрдүлэр.


Экспресс‒интервью
Анна ТАРАСОВА, Виктория ЧЕРОСОВА, Таатта улууһун Уолбатааҕы «Кэнчээри» оҕо саадын иитээччилэрэ:
- Биһиги тэрилтэбит олоҥхону оҕоҕо үөрэтиигэ үлэлээбитэ 20-тэн тахса сыл буолла. Кырачааннарга олоҥхолору туруорабыт уонна өйдөнүмтүө буоллун диэн олоҥхо геройдарынан куукулалары оҥоробут. Быйылгы үөрэх дьылыгар Калмыкия уонна саха оонньуутун тэҥнээн көрөргө бырайыак оҥорон, дьаарбаҥкаҕа кытта кэллибит. Сылын аайы бу тэрээһиҥҥэ кытта сатыыбыт. Онуоха көрдөхпүтүнэ, дьаарбаҥка тэрээһинэ тупсан иһэр, кыттааччылар элбээн иһэллэр, эдэрдэр көхтөрө улаатан иһэр. Быйыл ордук үчүгэй куукулалары аҕалбыттарын сэргии көрдүбүт.
Дмитрий ПАВЛОВ, Майатааҕы оҕо спортивнай оскуолатын чэпчэки атлетикаҕа старшай тренерэ:
- Манна оҕолорбун, сиэннэрбин илдьэ көрөөччү быһыытынан сылдьабын. Чуолаан быыстапканы көрдүбүт, республикабыт араас муннуктарыгар олорор, үлэлиир үөрэх үлэһиттэрэ талааннаах да буолаллар уонна оҕолору эриэккэс оҥоһуктары сатыырга үөрэтэллэр эбит диэн сөхтүбүт. Быыстапка уратыта диэн тута маастар-кылаастары биэрэн оҥоһуктары оҥорон көрдөрөллөр эбит. Кыргыттарым онно үөрэнэ хааллылар. Маннык дьаарбаҥка тэриллэрэ бары өртүнэн туһалаах, уопут атастаһарга көдьүүстээх.
Жанна АНИСИМОВА, Алдан оройуонун Хатыыстыыр бөһүөлэгин «Сардаана» оҕо саадын иитээччитэ:
- «Куукулалар бырааһынньыктара» диэн көрүүгэ бастаатыбыт. Быйыл саҥа кыттабыт, онон олус долгуйбуппут. Куукулаларга таҥастарын үлэһиттэр бэйэбит итиэннэ төрөппүттэргэ тиктэрэбит. Мин бэйэм культура салаатыгар үөрэммитим, ол эрээри оҕолору кытта үлэлиири ордордум. Дьаарбаҥкаҕа кэлэн бииргэ үөрэммит, араас улуустарга үлэлии сылдьар оҕолорбун көрсөн үөрдүм, тус бэйэбэр элбэх уопут иҥэринним. Майаҕа сырыттым, наһаа улахан сайдыылаах сэлиэнньэ эбит. Бу нэлэмэн күөх хонуулаах алааһы сөбүлээтибит.
Матрена СЫДЫКБЕКОВА, Лена НОВГОРОДОВА, Александра ЕГОРОВА, Майатааҕы «Мичил» оҕону сайыннарар киин педагогтара:
- Биһиги ордук Сунтаар улууһун политехническэй лицейин үөрэнээччилэрин оҥоһуктарын сөбүлүү көрдүбүт. Ол курдук, кинилэр саҥа технологияны, 3D ньыманы туһаналлар эбит. Тэрээһин туһунан этэр эбит буоллахха, биһиги улууспут дьаарбаҥканы үрдүк таһымҥа тэрийдэ. Холобур, былырыын эмиэ кыттыбыппыт даҕаны, быйыл быдан ордук, сааһылыылаах, чааһыгар тардыллыыта суох барыта кэмигэр саҕаланан иһэр. Аһыллыыта туспа ураты үчүгэй, чаҕылхай буолла.
Елена УШНИЦКАЯ, Эбээн Бытантай улууһун оҕо сайдар киинин иитээччи-психолога:
- Дьаарбаҥкаҕа «Виртуальное путешествие по историческим местам Эвено-Бытантайского улуса по следам предков» диэн инновационнай бырайыак көмүскээтим. Бырайыагы көмүскүүрбэр дьүүллүүр сүбэ саҥа этиилэри, сүбэлэри-амалары биэрэрэ үчүгэй эбит, инникитин өссө үчүгэйдик бэлэмнэнэн кыттарга кынаттыыр. Мэҥэ-Хаҥалаһы олус сөбүлээтим, айылҕата биһигиттэн быдан ураты эбит. Алаастар диэннэри саҥа көрдүм уонна астынным. Дойдубар тиийэн кэпсиэм, тугу билбиппин-көрбүппүн, иҥэриммиппин биир идэлээхтэрбэр тарҕатыам.
Туйаара ДЬЯКОНОВА, В.П.Ларионов аатынан Майа орто оскуолатын иитээччи-тэрийээччитэ:
- Дьаарбаҥкаҕа пресс-кииҥҥэ үлэлээтим, корреспондент оруолун толороммут, хаһыаттары таһаардыбыт. «Уран уустар» түһүлгэлэригэр сылдьаммын, оҕолор мамонт муоһуттан, оннооҕор боростуой мыыланан тугу барытын оҥороллор эбит диэн кэрэхсээтим уонна киһи дьоҕурун арыйарыгар оҕо саада, оскуола элбэҕи биэриэн сөп эбит диэн түмүккэ кэллим. Ордук үчүгэйдик ыраах өлөөннөр, ньурбалар бэлэмнэнэн кэлбиттэр. Бэйэбит оскуолабыт агро-оскуола буолан, атын агро-оскуолалары көрдүбүт: ньээм-ньээмтэн мүөт оҥорон, оттортон чэйдэри, кинилэр ханнык оргаҥҥа туһалыылларын суруйан баран атыылыыллар эбит. Морстары этэ да барбаккын. Айылҕа биэрэр бэлэхтэрин сайыҥҥы лааҕырдарга сылдьаннар үргүүллэр эбит. Бэйэм сайыҥҥы тэлээркэй дьууппа тигэр маастар-кылааска киирэн үөрэнэн, уруккуттан баҕарбыт баҕа санаабын толордум.
Евгений КРИВОШАПКИН, Дьокуускайдааҕы 17 №-дээх оскуола учуутала:
- Маннык тэрээһин ыытыллара, биһиэхэ, педагогтарга, үүнэрбитигэр-сайдарбытыгар олус туһалаах. Биир өртүнэн түмсүүлээх буолабыт, элбэх интэриэһинэй дьону кытта билсэбит. Мин ыалдьыт курдук сырыттым, көрдүм-иһиттим. Быйыл этно-патриотическай хайысханы тутуспуттар эбит. Ол, биллэн турар, кэрэхсэбиллээх, тоҕо диэтэргит, киһи бэйэтин культуратын билэр уонна ону сайыннарар буоллаҕына, оҕону туох эрэ сырдыкка угуйар кыахтаах.