Чурапчы хаһаайыстыбаларын салайааччылара Барнаулга, Новосибирскайга, Улан-Удэҕэ уопут атастаһан кэллилэр

Сэтинньи 15-21 күннэригэр „Чурапчы“ ТХПК бырабылыанньатын председателин солбуйааччы Д.Д. Ноев, кылаабынай инженер И.И. Попов Барнаул, Новосибирскай куораттарга үлэ уопутун билсиһэн кэллилэр.

Дмитрий Дмитриевич ол сырыы туһунан билиһиннэрдэ.
-- Барнаул куоракка эт комбинатыгар сырыттыбыт. Кыахтаах, улахан кыамталаах базалаах тэрилтэ эбит. Үлэлиир технологиялара биһиэнигэр майгынныыр. Сүөһүнү дуогабардаах тэрилтэлэриттэн туталлар. Сүнньүнэн, ынах, тиҥэһэ. Хайдах үлэлииллэрин көрдүбүт, эттэрин амсайдыбыт. Биһиги эппититтэн итэҕэһэ суох. Эт атыылаһарга дуогабардастыбыт. Сотору аҕалыахтаахпыт. Сыаната бэйэбит эппитинээҕэр чэпчэки буолуоҕа. Быйыл бэйэбит буойунабытыгар 700 сүөһүнү өлөрбүппүт. Ити аҕыйах. Быйыл үчүгэй, үүнүүлээх дьылга от саппааһа элбэх буолан, дуогабардаспыт сүөһүлэрбититтэн тыһы тиҥэһэлэри иитэргэ хааллардылар.
Ити куоракка комбикорм оҥорор собуоттарыгар сырыттыбыт. Тыа хаһаайыстыбатын миниистирин бастакы солбуйааччы Н.И. Дягилева улууска кэлэ сырыттаҕына, аҕалыллар сорох комбикорм хаачыстыбатыгар кириитикэ киирбитэ. Онон бу тэрилтэ оҥорор бордууксуйатын хаачыстыбатыгар сүрүн болҕомтобутун уурдубут. Бэйэлэрэ бурдук мэлийэр миэлиҥсэлээхтэр. Хаачыстыбаларын сөбүлээтибит, бииргэ үлэлэһэргэ кэпсэтистибит.
Новосибирскай куоракка икки тэрилтэҕэ сырыттыбыт. Үүтү астыыр ньымаларын, оборудованиеларын көрдүбүт, үлэлэрин билистибит. Маарыҥнаһар өрүттэрбит элбэх эбит. Сорохторо биһиэхэ суох, саҥалыы технологиялар баалларын сэргээтибит. Салгыы сибээһи тутуһар былааннаахпыт.

Сэтинньи 23-27 күннэригэр Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин тэрийиитинэн, Чурапчы, Амма улуустарын холбоһуктаах 5 киһилээх делегациялара Улан-Удэ куоракка баран кэллэ. Онно „Чурапчы“ ТХПК бырабылыанньатын председателэ Н.А. Аржаков, технолог Г.Г. Кардашевскай сырыттылар. Сыаллара-соруктара -- олохтоох эттэн кэнсиэрбэ оҥоһуутун уонна мини-буойуналар үлэлэрин билсии. Бу туһунан Николай Афанасьевич билиһиннэрэр:
-- Делегацияны Бурятия Тыатын хаһаайыстыбатын министиэристибэтигэр приемнаатылар, бииргэ сылдьыһар бэрэстэбиитэл сыһыардылар. Бастаан эт комбинатыгар сырыттыбыт. 2013 сыллаахха тутуллубут, 500-чэкэ үлэһиттээх улахан комбинат. Ынах, сибиинньэ, бараан, таба этиттэн сүүрбэччэ көрүҥ эт кэнсиэрбэтин оҥороллор. Бородууксуйаларынан Россия атын регионнарын, ол иһигэр Саха сирин кытары хааччыйаллар. Кэнсиэрбэ бааҥкаларын Магнитогорскай, Иркутскай куораттартан ылаллар. Комбинат үлэһиттэрин хамнаһа ыйга 22 - 23 тыһыынча солкуобай.

Иккис күннэригэр Кяхта оройуонугар баар мини-буойуна үлэтин билистибит. Бу көһө сылдьан сүөһү өлөрөр, астыыр пуун эбит. Күҥҥэ 10 төбөнү өлөрөн астыыллар.
Бу оройуоҥҥа 360 сүөһү турар ферматын көрдөрдүлэр. Каркаснай ньыманан тутуллубут. Барыта 6 киһи үлэлиир. Хамнастара 12-15 тыһ. солк. Сылаас буолан, сүөһүлэрин мэччитэ ыыталлар эбит.
Бурятияҕа үүккэ дотация бастакы суорка -- 3 солк, иккискэ — 1 солк., 11 солк. туттараллар. Үүтү туттарыы 80 бырыһыанын чааһынайдар хаачыйаллар. Сайына уһун, кыһына кылгас буолан, сүөһүнү иитиигэ табыгастаах усулуобуйалаах, үүтү оҥоруу себестоимоһа кыра.
Делегацияны өрөспүүбүлүкэ тыатын хаһаайыстыбатын үлэһиттэрин бырааһынньыгар ыҥыран сырытыннардылар. Тэрээһиннэрэ олус үчүгэй. Бастыҥ үлэлээхтэрин наҕараадалаатылар, улахан кэнсиэр көрдөрдүлэр.
Бурятияҕа тыа хаһаайыстыбата күүскэ сайдыбыт. Кэрэхсиир, уопут ылар хайысха элбэх. Сылдьыбыт тэрилтэлэрбитиниин хардарыта сибээһи тутуһарга кэпсэтистибит.