УраҺалаах түмсүүлэрэ сынньалаҥ киинин иҺинэн үлэлииллэр. Ол курдук саастарынан «Алгыс», «Нарыйа» бөлөхтөргө үҥкүүҺүттэр дьарыктаналлар. «СаҺарҕа» ырыаҺыттары түмэр. Оскуола оҕолоро үҥкүүгэ эмиэ саастарынан үс бөлөххө дьарыктаналлар: «Эрэкэ-дьэрэкэ», «Тэбэнэт», «Кэнчээри».
Ырыаны, үҥкүүнү таҺынан иистэнии, ас астааҺынын ньымаларын баҺылааҺынынан хото дьарыктаналлар. КыҺын устата «Астык» түмсүү бурдук ас арааҺын буҺарыыга, салаттары, эттэн, балыктан араас бүлүүдэлэри бэлэмнээҺиҥҥэ маастар-кылаастары, куонкурустары тэрийэн, дьиэ хаҺаайкаларын куттарын туппут. Эдэриттэн эмэнигэр диэри бу кулуупка үөрэ-көтө мусталлар.
Былырыыҥҥаттан саҕалаан аны иистэнньэҥнэр түмсүбүттэр. КиҺи хайгыыра, кинилэр уопсай күүҺүнэн кыаллыбаты да кыайа туталлар. Ол курдук, «Салют Победы» улуустааҕы фестивальга 10-ча дьахтар мустан үҥкүүҺүттэр таҥастарын тикпиттэр. Онтон салгыы маннык түмсэн иистэнэр туҺалаах эбит диэн, иистэнэр массыыналарын туппутунан кулууп дьиэҕэ кэлэн иистэнэр буолбуттар. Эмиэ ким тугу сатыырынан, сүбэ-ама биэрэллэр, уопут атастаҺаллар. Дьэ, итинник «Киэргэ» түмсүү баар буолбут. Кинилэр өссө биир соруктара – ыччаты үөрэтии, уҺуйуу. Туохха? Төрүт үгэс, оҺуор-бичик, сахалыы таҥас суураллан хаалбатын туҺугар. Ол түмүгүнэн быыстапкалары тэрийэллэр, фестивалларга кытталлар. Манна сылдьар иистэнньэҥнэр сахалыы таҥас куонкурустарыгар ситиҺиилэрэ элбэх.
Эр дьону спорт өттө ордук тардар: теннис, волейбол. Ону таҺынан саамай элбэх киҺини бильярдьыттар кулууптара түмэр. Кылаабынайа, бириэмэнэн, күнүнэн хааччахтааҺына суох кулуупка дьарыктаналларыгар усулуобуйа баар. Ону таҺынан булт абылаҥар ылларбыттар «Байанай», «Строганина» куонкурустарга үөрэ-көтө кытталлар. Эр дьоннор түөлбэ үлэтигэр көхтөөхтөр. Ол курдук Саҥа дылга түөлбэлэринэн тиэргэни киэргэтиигэ, каток оҥоруутугар эҥин. Инникитин эр дьону хото общественнай үлэҕэ кытыннарар баҕалаахтар .
Маны барытын олоххо көхтөөх, дьону бэйэлэрин тула түмэр, тэрийэр сатабыллаах общественниктар Галина Белоус (Түөлбэлэр үлэлэрин сүрүннүүр), Лариса Никаноровна Яковлева (Дьахталлар сэбиэттэрин), Ия Ивановна Стручкова (Төрөппүттэр түмсүүлэрин), Любовь Гаврильевна Садовникова , Галина Михайловна Яковлева (Бэтэрээннэр түмсүүлэрин), ыччат лидердэрэ Иван Иванович Слепцов, Мария Егоровна Садовникова (Ыччат түмсүүтүн) көҕүлүүллэр, салайаллар.
Түөлбэнэн түмсүүлэр нэҺилиэк аайы уруккуттан баар этилэр эрээри, сорох-сорох нэҺилиэктэргэ уоттара-күөстэрэ суох курдук. Оттон УраҺалаахха көхтөөхтүк, сэргэхтик, киҺи ымсыырыан курдук, үлэлииллэр. Дэриэбинэни 4 түөлбэҕэ араарбыттар. Уонна улахан үлэ-хамнас түөлбэлэринэн олохтоохтору барытын хабан ыытыллар. Ыытыллар тэрээҺиннэри жюри сыаналаан, түөлбэлэринэн куоталаҺыылаах. Түмүгүн кулуупка анал истиэндэҕэ таҺааран иҺэллэр: хаҺыс миэстэни ылбытынан былаахтары хамсаталлар. Олохтоохтор наҺаа астыналлар. НэҺилиэнньэ көһө улаатар. Сыл бүтүүтүгэр түмүк тахсар. Билиҥҥи туругунан төрдүс түөлбэ - «СаҺарҕа» бастаан иҺэр. Салайааччы Марианна Петровна Бережнова. Бастакы түөлбэни («Байанай») Галина Михайловна Яковлева салайар. ИккиҺи («Үрдэли») - Мария Николаевна Кайгородова, үсүҺү («Тэтими») - Валентина Степановна Слепцова.
Дьэ, итинник олороллор ураҺалаах уопсастыбанньыктара. Бу үлэҕэ хамнас төлөммөт. Онон, чахчы төрөөбүт дойдум туҺа эрэ диэбит, нэҺилиэктэрин инники дьылҕатыгар ис сүрэхтэриттэн кыҺаллар, ыччаппыт сайдам санааланнар ханнык диэн күннэтэ үлэлиир-хамсыыр дьон бу үлэҕэ кыттыҺаллар.
Ыарахттар ханна барыахтарай? Бааллар буоллаҕа. База суоҕа улаханнык атахтыыр. Эппитим курдук, иистэнньэҥнэр массыыналарын дьиэлэриттэн соҺо сылдьаллар. Асчыттар иҺиттэрин-хомуостарын туппутунан.
Дьиҥэр республика өттүттэн өйөбүл элбэх. Ону сатаан туҺаныахха эрэ наада. Бастатан, түмсүү регистрацияланыахтаах. Онтон салгыы биир сыл үлэлээн, бэйэтин көрдөрөн барн, социальнай бырайыактары үбүлээҺиҥҥэ киирсиэн сөп. Манна сокуону билбэппит атахтыыр. Ол иҺин ыарырҕатабыт. Ити ханнык баҕарар уопсастыбаннай түмсүүлэр ыарыылара. Оттон итини аастахха Граннарга киирсэн, көмүскээн үбүлээҺин ылыахха сөп. Үп-харчы баар буоллаҕына, үлэлэрэ өссө далааҺыннаныа, тэтимнэрэ өссө күүҺүрүө турдаҕа. Республика да таҺымыгар быыстапкаларга, фестивалларга кыттар кыахтаныахтара. Дьонтон үөрэниэхтэрэ.
Дьиҥэ регистрацияламматах общественнай тэрилтэлэри, биирдиилээн көхтөөх дьону улуус таҺымынан биир сыл өйүүр кыаллыа суоҕа дуо? Эбэтэр сыл түмүгүнэн бастыҥ түмсүүлэри көҕүлээн, анал ааттары талан, үбүнэн көмөлөҺөн, кинилэр салгыы тэтимнээх үлэлэригэр усулуобйа оҥоруохха. Холобур, «Киэҥ далааҺыннаах түмсүү», «Талба талааннаах түмсүү», «Албан ааты үйэтитээччилэр», «Саха ииҺин утумнааччылар», «Сыл саҥа аата».
Олохтоох уопсастыбанньыктары түмэр, кинилэр үлэлэрин сүрүннүүр кэм кэллэ. Республикаҕа бу үлэҕэ сөптөөх болҕомто да, усулуоубуйа да оҥоҺуллар буолла.
Республикабыт баҺылыга Егор Борисов общественноска өрүү болҕомтотун уурар. Ол курдук, 2015 сылтан гражданскай көҕүлээҺини сайыннарыы департамена баар буолбута. Бу күннэргэ Департаментан командировкаланан Сосин кэлэн улууска үлэлиир.
Комментарии
Авторизация на сайте через социальные сети