Үөһээ Бүлүү улууһун Кырыкый нэһилиэгиттэн силис тардыылаах лиирик-поэт огдообото Екатерина Ивановна Алексеева туруорсан, сүүрэн-көтөн, кэргэнигэр аналлаах балаҕан уонна музей-дьиэ туттарбытын сөҕө-махтайа көрдүбүт. Музей-дьиэҕэ киирэр аалай лиэнтэни быһыы кэнниттэн, ыалдьыттары саҥа балаҕаҥҥа арыылаах алаадьынан, уохтаах кымыһынан айах туттулар.
Скульптор Василий Бочкарев оҥорбут бюһа көстүүлээх сиргэ туруоруллубут. Музейга поэт арыы сыаҕар үлэтин быыһыгар айар үлэҕэ абылаппыт кэмнэрин кэрэһилиир рукопистар, кинигэлэр, махтал суруктар уо.д.а. кэчигирээбиттэр. Талааннаах киһи эргиччи дьоҕурдаах дииллэринии, Василий Алексеев хаартыскаҕа түһэрэр, ону бэчээттиир кэмнэрэ эмиэ сырдатыллыбыттар.
СӨ народнай поэта Иван Мигалкин уонна народнай суруйааччы Семен Руфов уола Максим Руфов истиҥ эҕэрдэлэрин тириэртилэр. Нэһилиэк баһылыга Михаил Аржаков Чөркөөххө бүгүн историческай күн буолбутун (быйыл 4-с объект тутуллан туһаҕа киирдэ) тоһоҕолоон туран, Екатерина Ивановна туруоруммут соругун олоххо киллэрэргэ дьулуурун, тулуурун сөҕөн бэлиэтээтэ.
Екатерина Алексеева бу үөрүүлээх түгэҥҥэ:
– Баһылай элбэх бииргэ төрөөбүттэриниин тулаайах кэриэтэ, аҥардас ийэҕэ, иитиллибиттэрэ. 18 сааһыттан Чөркөөххө олохсуйан, ыал буолан, Тааттаны иккис төрөөбүт дойду оҥостубута уонна аатын-суолун хаалларар гына үлэлээн ааспыта. 60 сааһын туолбакка эрэ орто дойдуттан барбытыттан бары хомойобут.
Олоҕум аргыһа, оҕолорум тапталлаах аҕалара суох буолбутун кэннэ: «Баһылайым эдэр сааһыгар ытык Тааттаҕа кэлэн баран, мээнэ олоҕу олорбото: айылҕаттан айдарыылаах буолан, Суруйааччылар сойуустарыгар киирбит, тыа хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ буолбут киһи хайдах туох да өйдөбүлэ суох хаалан хаалыай?» – диэн санаа үүйэ-хаайа туппута. Ол иһин, 60 сааһыгар төрөөбүт дойдутугар Кырыкыйга бараммыт, Баһылайым аатынан музей арыйалларыгар тыл көтөхпүтүм. Ону: «Бачча ыраах сиргэ ким кэлэн көрүөй, ыалдьыттар сылдьыбаттарын кэриэтэ», – диэн ыарырҕаппыттара. Ол гынан баран, кэлин анаммыт баһылык мин этиибин өйөөн, былырыын Кырыкыйга музей-кабинет арыйбыта. Инньэ гынан мин баҕа санаам туолбутуттан наһаа үөрбүтүм.
Кэргэним өлбүтүн иккис сылыгар «Баһылай 42 сыл олорбут Чөркөөҕөр хайаан да үйэлээҕи тугу эрэ оҥоруохтаахпын» диэн толкуйга кэлбитим. Баһылайым бэйэтэ: «Ханан эрэ манан улахан балаҕан туттан, дьону-сэргэни аһатар кафе курдук аспыт киһи», – диэн эппитин санаан кэлбитим. Ону санаан, бу музей-дьиэтин сыһыары балаҕан туттубут. Балаҕаммыт дьоммутугар-сэргэбитигэр туһалыы туруон баҕарабыт. Холобур, айар куттаах оҕолор, суруйааччылар, ыалдьыттар кэллэхтэринэ манна итии чэй иһэ-иһэ кэпсэтэн, айан-тутан бардыннар. Баһылай Таатта үрэҕин наһаа үчүгэйдик саныыра, төһөлөөх элбэх хоһоонугар хоһуйбута буолуой? Баҕатын хоту кини таптыыр үрэҕин, муостатын таһынан тутуллубутуттан икки бүк үөрэбин. Онон Чөркөөх музейын дириэктэрэ Николай Поповка уонна Егор Шишигиҥҥэ бэйэлэрин историческай уһаайбаларыгар, хоннохторун анныгар киллэрэргэ көҥүл биэрбиттэригэр олус махтанабын. Сүбэ-ама биэрбит сүрүн киһибинэн, биллэн турар, Изабелла Жерготова буолар. Аны сайын барытын ситэрэн баран, өрөспүүбүлүкэ музейдарын фондатыгар киллэриэхпит. Оччоҕо кинилэр бэйэлэрэ көрөн-истэн, кэлбит ыалдьыттарга Василий Алексеев диэн поэт олорон, үлэлээн ааспытын кэпсиэхтэрэ. Онон Баһылайым аата-суола сүтүө суоҕар эрэнэбин», – диэн санаатын үллэһиннэ.
Ыҥырыылаах ыалдьыттар салгыы «Саха сиринээҕи политсыылка» уонна П.А.Ойуунускай аатынан саха норуотун судаарыстыбаннаһын историятын музейдарыгар сырыттылар. Киэһэ «Сандал» Сынньалаҥ киинигэр «Күүтэр Чөркөөх барахсан» диэн Василий Алексеевка аналлаах уус-уран дьүһүйүү элбэх көрөөччүнү түмтэ. «Далбар» түмсүү, «Аленушка» уһуйаан оҕолоро, «Алаһа», «Нуурал» ансаамбыллар уо.д.а. кытыннылар. Үөһээ Бүлүүттэн элбэх киһилээх делегация ыраахтан айаннаан кэлэн, култуурунай дьаһаллары киэргэппитигэр олохтоохтор барҕа махталларын эттилэр. Кинилэртэн «Санаа ситимэ» литературнай түмсүү кыргыттара Василий Алексеев хоһооннорун иэйиилээхтик ааҕан, көрөөччүлэр куттарын туттулар. Поэт биир дойдулааҕа Надежда Николаева үөһээ-бүлүлүү оһуохайа киэҥ түһүлгэни түмүктээтэ.
Музей аһыллыбыт күнэ өссө эдэр суруйааччыларга олохторугар биир умнуллубат түгэни бэлэхтээтэ. Ол курдук, прозаик Иннокентий Лукачевскай-Силис, поэт Акулина Иванова-Айгыына, Надежда Егорова-Намылы, Ирина Колодезникова-Ымыы СӨ Суруйааччыларын сойууһун чилиэнинэн буолбуттарын туоһулуур билиэттэри туттулар.
Комментарии
Авторизация на сайте через социальные сети