– Наталия, эйигин суруналыыстыканы сэргэ араас эйгэҕэ тэҥинэн үлэлиир киһинэн билэбит. Биир суолу тутуһан, көнө суолунан баран иһиэххин эмиэ сөбө ээ?
– Мин оҕо эрдэхпиттэн артыыс уонна суруналыыс буолуохпун баҕарарым. Айар куттаах киһи буолан буолуо, баҕа санааларым, олоххо сыалым-соругум атыттарга майгыннаабаттар, туспа эйгэлээхпин дии саныыбын. Бу олоххо сүрэҕим баҕатынан, дууһам туохха тардыһарынан олоробун. Хаһан да үрдүк сололоох хотун, тэрилтэ салайааччытын үлэтигэр тардыспатаҕым, тардыспаппын даҕаны. Мин ыра санаам – айар былааннарым олоххо киириилэрэ. Бэчээт эйгэтигэр үлэлээбитим уонтан тахса сыл буолла. Бу – аҕыйаҕа суох кэм. Суруналыыстыка ис куукунатын биллим, онон толору идэтийбит суруналыыс буоллум дии сананабын. Оттон кинигэ суруйуу мин күннээҕи үлэбэр мэһэйдээбэт. Күммүн-дьылбын, бириэмэбин, сөпкө аттаран үлэлиибин. Быйыл 9-с кинигэм күн сирин көрдө. Оттон киинэҕэ уһуллуу – оҕо эрдэҕинээҕи баҕа санаам. «Остеохондроз» (2009 с.), «Саҥа дьыл» (2010 с.), «Кыракый ойуун» (2011 с.), «Харах уута» ( 2011 с.) киинэлэргэ Алексей Павлов, Аркадий Новиков, Михаил Борисов-Кэскил курдук биллэр артыыстары кытары уһуллубуппунан дьоллоохпун. Мин артыыс үөрэҕим суох. Баҕам күүһүнэн уонна айылҕа биэрбитинэн оонньоотоҕум. Онон кинилэр миэхэ эрэммиттэринэн, бэйэлэрин тэҥнээхтэрин курдук киинэҕэ ыҥыран үлэлэппиттэринэн дьоллоохпун.
Уопсайынан, суруналыыстыка, кинигэ суруйуута, киинэҕэ уһуллуу, тамада быһыытынан дьоро киэһэлэри ыытыы бэйэ-бэйэлэригэр мэһэйдэспэттэр. Ити барыта олохпун аҥардастыы редакцияҕа компьютер иннигэр эрэ атаарыахпын баҕарбаппыттан тахсар. Оннук олох миэхэ чуҥкук. Хас да эйгэҕэ тэҥҥэ үлэлиирбин сөбүлүүбүн, түмүгэр бириэмэбин сэргэхтик атаарабын.
– Суруналыыстыка эйгэтигэр үлэлээбитиҥ 14 сыл буолла. Оччотооҕу Наталия уонна билиҥҥи Натали туох уратылаахтарый?
– Урукку Наталия уонна билиҥҥи Натали улахан уратылара суох. Арай оччотооҕу Наталия барытыгар саҥа боруобаланара, сытыы-хотуу этэ. Оттон билиҥҥи Натали суолун-ииһин булунна, барытын өйдөөн, толкуйдаан оҥорор, олоххо да сыһыана биллэ уларыйда. Мэлдьи бэйэтэ этэр санаалаах, үлэҕэ, дьоҥҥо-сэргэҕэ, олоххо оттоомноохтук сыһыаннаһар. Албыны-түөкүнү сөбүлээбэт. Дьоҥҥо туолбаты эрэннэрбэт. Үлэбинэн араас этиилэр киирдэхтэринэ, кыайбат эбэтэр баҕарбат буоллахпына, тута аккаастанабын. Аккаастыыры сатыыбын, дууһам ылыммат үлэлэрин ылан, сүгэһэр оҥостубаппын. Арай киинэҕэ уһулларга этиилэр киирдэхтэринэ, өссө да уһуллуохпун сөп. Дьиҥэр, ханнык да эйгэҕэ бэйэбин боруобаланар кыах бэрилиннэҕинэ, арааһа, үлэ ортотуттан быраҕан кэбиспэтим буолуо дии саныыбын.
– Форумҥа тус олоххун таарыйалларын эбэтэр ырыталларын туох дии саныыгын? Сөбүлээбэтэх этиилэргэр хайдах хоруйдуугун?
– Форумҥа оннук улахан үөҕүллүүгэ дуу, ырытыыга дуу киирэн биэрэ иликпин. Кыралаан бааллар. Биллэн турар, дьон тоҥуй, хаҕыс тыллара киһини самнарыахтарын сөп. Сорох дьон киһи үчүгэй буоллаҕына, ситиһиилэннэҕинэ, төттөрүтүн, кыһыйар-абарар. Ону форумҥа таһааран, бэйэлэрин курдук чычаас өйдөөх-санаалаах дьону кытта булсан, кыһыылаах тыллары суруйан «тыыннарын таһаараллар». Мин санаабар, итэҕэллээх киһи бу олоххо өлөн-охтон биэрбэт. Итэҕэл эн сүрэххэр баар. Кэлиҥҥи кэмнэргэ киһини ордук саныыр, кэтэх санаалаах, туохтан да дуоһуйбат дьону кытары алтыспаппын. Миигин ыраас, сырдык санаалаах дьон тулалыыллар, кинилэртэн мин күүс-уох ылабын. Олоххо ситиһиилээх, күүстээх санаалаах, инникигэ эрэллээх дьону кытары алтыһар курдук дьол суох. Дууһаларынан сырдык дьону кытта сырыттахха, бэйэҥ эмиэ сырдыыгын.
– Уруу киэһэлэригэр, юбилейдарга улуустарга тиийэ тамадалыыргар сааһыҥ наһаа эдэр буолбатах дуо?
– Олоҕум күөгэйэр күнүгэр, 36 сааспар сылдьабын. Мин 26 сааспыттан тамадалаан, быйыл лоп курдук 10 сыла буолла. Арааһа, 18-20-лээх оҕолор ыыталлара соччото суох буолуо. Кинилэр кырдьык эдэрдэр.
– Эн санааҕар, билиҥҥи суруналыыстыка ханнык таһымҥа сылдьарый?
1990-с сылларга тэҥнээтэххэ, суруналыыстыка иннин диэки хардыылыыр. Аҥардас техническэй да өттүнэн үлэбит чэпчээтэ. Бэйэбит хаартыскаҕа түһэрэбит. Аны Интернет үйэтэ кэлэн, сорох интервьюлары, хаартыскалары электроннай почтанан, ватсабынан чопчулаһабыт. Бу, биллэн турар, биһиги үлэбитин чэпчэтэр.
– Батыһа сылдьан ааҕар суруйааччылардааххын дуо?
– Биир идэлээҕим Галина Нельбисова, Куорсуннаах, Сайа, Яна Байгожаева айымньылара миэхэ ордук чугастар. Төһө кыалларынан, ааҕа сатыыбын.
– Суруналыыс идэтэ дьахтар киһиэхэ төһө ыараханый?
– Дьахтар киһиэхэ уустук бөҕө буоллаҕа дии. Кыайыылаахтык үлэлиириҥ эн кэргэҥҥиттэн, оҕолоргуттан, төрөппүттэргиттэн тутулуктаах. Мин үлэбин ийэм, кэргэним олус өйдүүллэр. Кэргэним мин эйгэбиттэн төһө да ырааҕын иһин, күүс-көмө буоларыгар олус махтанабын. Дьиэ кэргэммин, ийэбин олус харыстыыбын. Хаһан да хаһыаттарга, телевидениеҕэ аһаҕастык кэпсээбэппин. Дьон болҕомтото, (баҕар, ымсыы санаата) кинилэргэ иҥиэн баҕарбаппын. Дьиэбэр тиийдэхпинэ, сылаалаах, сүпсүлгэннээх үлэбиттэн сынньанабын. Олох чуумпу эйгэҕэ киирэбин.
Өрөбүллэргэ дьиэбэр суоҕум кэриэтэ. Бырааһынньыктары ыыта бардахпына, түүн хойут дьонум утуйа сыттахтарына кэлэбин, улуустарга бардахпына олох да хоно хааларга тиийэбин. Оччоҕо туох баар дьиэ-уот үлэтэ, «ийэ оруола» барыта кэргэммэр сүктэриллэр. Кини миигин күнүүлүүрэ, боборо-хаайара эбитэ буоллар, икки аҥыы барбыт буолуо этибит. Мин көҥүл олохпун үрдүктүк тутабын. Онон миигин тулуурдаах эрэ киһи тулуйар.
– Эйигин билэллэрэ тус олоххор мэһэйдиир дуо?
– Оннук улаханнык биллэр киһинэн ааҕыммаппын. Онон оннук улахан мэһэйдэри көрсүбэппин. Ол гынан баран, олохпор араас тускуллары, быраабылалары тутуһабын. Холобур, дьону барытын бэйэбэр чугаһаппаппын. Билсэ-көрсө, чугас доҕор, табаарыс, дьүөгэ буолар сатыыр дьон баар буолар. Социальнай ситимнэргэ мэлдьи суруйаллар. Суруйаллара, хайҕыыллара, арыт тапталга да билинэллэрэ туох куһаҕаннаах буолуой. Мин онтон төттөрүтүн үөрэбин. Сүгүрүйээччилэрбин хаһан да хомоппоппун, төһө кыалларынан барыларыгар эппиэттии сатыыбын, сүбэ-ама да буолуохпун сөп.
– Инники былааннаргын кыратык сэгэтэ түстэххэ?
– Инникитин атаҕар турбут бэйэм бизнестээх буолуохпун баҕарабын. Бэйэм предпринимательбын. Онон олоххо баҕа санааларбын, идеяларбын киллэрэн иһиэм диэн эрэллээхпин.
Комментарии
Авторизация на сайте через социальные сети