ЯСИА12+ СахаМедиа

Сюжеты

Главное Политика Экономика Общество Территория Инвестник Происшествия Культура Спорт Природа Жизнь Подробно Не факт
26 июня 2015, 16:25

Чурапчы улууһун баһылыга Андрей Ноговицын: Олоҥхо ыһыаҕын үрдүк таһымҥа ыытыыбыт - барыбыт кыайыыбыт


Бу дьыл бэс ыйын 19-21 күннэригэр Маҕаайы алaаһыгар ыһыллыбыт «Туругур, тохсус Олоҥхо ыһыаҕын тойон түһүлгэтэ» республикатааҕы ыһыахпыт түмүктэннэ. Икки сыллаах үлэ-хамнас үс күҥҥэ түмүллэн дьон-сэргэ сэҥээриитин ылла. Бүгүн улуус баһылыга А.Т. Ноговицынтан ыһыах туһунан санаатын үллэстэригэр көрдөстүм.

photoByWidth&id=38068&width=1000

- Андрей Тимофеевич, ыһыах былааннаммытын курдук ааста дуо?

- Мин ыһыах сыалын-соругун толору ситтэ дии саныыбын. Бу ыһыах ыытыллыытыгар үтүмэн үлэ-хамнас былааннаахтык уонна утумнаахтык ыытылынна. Ыһыахха туһуламмыт үлэни-хамнаһы сүрүннүүргэ СР Правительствотын председателин солбуйааччы А.П. Дьячковскай салалталаах республикатааҕы хамыһыйа, улуустааҕы «Олоҥхо» дирекция, оперативнай штаб уонна улуустаҕы Олоҥхо хамыһыйата 12 хайысханан үлэлээтилэр. Улуустааҕы хамыһыйалар хас биирдии хайысханы сөптөөхтүк аттаран туруоран, үлэ хаамыытыгар тахсар итэҕэстэри тутатына быһааран испиттэрэ ыһыах ыытыллыытыгар улахан көмөнөн буолла. Маҕаайы алааһын генеральнай былаана улаханнык уларыйбакка, былааннаммыт тутуулар ыытылыннылар. Ол курдук, 27 объект тутуллунна, ону тэнэ Олоҥхо дьиэтэ үлэтин саҕалаата. Дьиҥэр, аҕыйах эрэ объект тутуутугар үп-харчы көрүллүбүтэ. Үгүс тутуулар тэрилтэлэр, общественнай хамсааһыннар көмөлөрүнэн ыытылынна.

- Ыһыах аһыллыытын уонна сабыллыытын ис тутулугар дьон сэргэ кыттыыта киһини үөрдэр…

- Ыһыах тэрээһинигэр куораттан 20 киһилээх режиссерскай бөлөх кэлэн бэрт уһуннук үлэлээтэ. Сүрүн режиссер, биир дойдулаахпыт А.Н. Барашкова эрэлбитин толорбута олус үөрүүлээх.

Бу улахан түһүлгэбитигэр 3 000 кэриҥэ киһи кытынна. Улахан үлэни культура үлэһиттэрэ уонна нэһилиэк баһылыктара, олохтоохторо, тэрилтэлэр ыыттылар. Улуу Кыайыыга, Олоҥхо ыһыаҕар анаммыт фестиваль кыттыылаахтара анал нүөмэрдэри туруоран ыһыахпыт аһыллыытын уонна сабыллыытын сиэригэр-туомугар сүрүн миэстэни ылбыттара киһини үөрдэр. Ыһыахха бэлэмнэниигэ улуус олохтоохторо бары кытыннылар диэтэхпинэ улаханнык алҕаһаабатым буолуо.

- Ыһыахха ыалдьыттар кэлиилэрэ хайдаҕый?

- Кэтэһиилээх ыһыахпытыгар республикабыт салалтата уонна, биллэн туран, саамай ытыктыыр киһибит Аҕа баһылыкпыт Е.А. Борисов кэлэн ыалдьыттаабыттара дьон-сэргэ ортотугар өрө көтөҕүллүүнү таһаарда. Ону кытта 26 улуустан делегациялар кэлэн ыһыаҕы көрөн, ыытыллыбыт куонкурустарга кыттан бардылар. Маны тэҥэ, ол күннэргэ Дьокуускай куоракка аан дойду норуоттарын эпоһын форума ыытыллыбыта, тэрээһин кыттыылаахтара - 63 киһи, ол иһигэр 44 омук дьоно биһиэхэ ыалдьыт буолан саха норуота ыһар ыһыаҕын, культуратын, үгэһин эт харахтарынан көрөн барбыттара олоҥхобут инникитин аата ааттанарыгар көмөлөөх буолуо. Быйыл Россияҕа Литература сыла биллэриллибитинэн, Маҕаайы алааһыгар Россия 12 бастыҥ суруйааччыта кэлэн барыыта эмиэ элбэҕи этэр. Онон биһиги ыһыахпытыгар бүтүн аан дойдуттан кэлэн сылдьыбыттара, сэргээн барбыттара улууспут аатын өссө үрдэтэр курдук.

- Тоҕус балаҕаҥҥа олоҥхоһуттары туойтарыы сүрүн сыала туохханый?

- Бу толкуй олох эрдэттэн төбөбөр баара. Урукку Олоҥхо ыһыахтарыгар олоҥхоһуттар ыллыылларын дьон-сэргэ толору истибэт диэн этэллэрэ. Ол иһин түөлбэ олохтоохторун кытыннарар сыалтан уонна 9 томтордоох Чурапчы буоларбытын өссө төгүлүн санатан, 9 балаҕаҥҥа олоҥхоһуттары туойтардыбыт. Салгыы олорго улуус историятын кэпсиир экспозициялар туруоруллан ыалдьыттарбыт улууспут туһунан толору билиилээх-көрүүлээх бардылар. Бэс ыйын 19 күн киэһэтигэр олоҥхоһуттар ырыаларын быһа эфиринэн биэрбиппитин республика салалтата олус сэргээтэ уонна инникитин ыытыллар Олонхо ыһыахтарыгар туһаныахха сөбүн эттэ.

- Ватсап үйэтэ диибит, маныаха Ыһыахпытын ырытыы сороҕор аһара дириҥиир курдук…

- Дьон ортотугар бэл кэккэлэһэ олорор киһигин кытта санаа сатаспат түгэннэрэ баар буолааччы. Эгэ маннык улахан түһүлгэҕэ, хас эмэ тыһыынчанан киһиэхэ хоп-сип, үтүөнү мөкү гынан кэпсээһин үгүс буоллаҕа. Мин итинник тылга-өскө болҕомтобун уурбакка, үлэни-хамнаһы тэрийэн кэллим, ол түмүгэр ыһыахпытын үрдүк таһымҥа ыыттыбыт дии саныыбын. Телевидение, радио олус үчүгэй биэриилэри оҥорон үлэбитин толору сырдатта. Бу дьон-сэргэ биһиги үлэбитин толору сыаналыырыгар, табатык өйдүүрүгэр көмөлөөх буолла.

Ыһыах сабыллыытыгар түмүк тыл этэрбэр, бу хоп-сип тарҕаныытын барытын этэн турабын. Билигин да хатылаан эттэхпинэ, ватсап нөҥүө ырыппыт Аал Луук Маспыт тула дьон бөҕө тоҕуоруста, Эйфелево башня курдук быыстала суох сырытта. «Туос ураһаларга» эмиэ биир оннук, хаартыскаҕа түһэн, сынньанан, кэрэ көстүүттэн дуоһуйдулар. Түмүгэр бу тарҕаммыт тыл-өс барыта сымыйа диэн эппиппэр Маҕаайы алааһын толору олорор дьонум-сэргэм «Оннук» диэн ньиргиэрдээх хаһыыта, үөрүүттэн дуоһуйбут ытыһын тыаһа миэхэ тугунан да сыаналаммат түгэнинэн буолар.

- Андрей Тимофеевич, улуус бaһылыга буоларгынан бу ыһыаҕы ыытыыга ордук туохтан долгуйар этигиний?

- Мин өр кэмҥэ ас-үөл эйгэтигэр үлэлээбитим. Онон ыалдьыттары аһатыы, атыы-эргиэн хааччаҕа суох ыытылларыгар сүрүн болҕомтобун ууран кэллим. Бу улахан түһүлгэҕэ биир даҕаны тастан атыыһыт киирбэтэ, үлэни бэйэбит предпринимателлэрбит, тэрилтэлэрбит сүрүннээтилэр. Уонна ол эрэлим толору туолла - аһатааччылар, хорчуопкалар түүннэри-күнүстэри аһы-үөлү быспакка атыылаан ыалдьыттар бары кэриэтэ үөрэ-көтө тарҕастылар. Бу 20-чэ тыһыынча киһилээх ыһыахха уу да, аһылык да кыһалҕата турбата. Онон бу хайысхаҕа түүннэри-күнүстэри үлэлээбит дьоҥҥо, делегациялары аһаппыт, хоннорбут тэрилтэлэргэ эмиэ туһунан махтанабын.

- Түмүккэ улууһун дьонугар-сэргэтигэр тугу этиэҥ этэй?

- Бу улахан түһүлгэни үрдүк таһымҥа ыытыыбыт - барыбыт кыайыыбыт. Саха норуота баарын тухары, биһиги ыһыахпыт уос номоҕор кэпсээн буолан көлүөнэттэн көлүөнэҕэ аата ааттанан историяҕа хаалыаҕа. Кыра да дьыаланан кыттыспыт улууһум дьонугар-сэргэтигэр улахан махталбын биллэрэбин. Инникитин маннык үлэлээтэхпитинэ-хамсаатахпытына биһиги өссө үгүһү ситиһэр кыахтаах эбиппит диэн санаа үөскүүр. Хас биирдиигитин кытта дьол-соргу, ил-эйэ эрэ эҥэрдэстин.

При частичном или полном использовании материалов гиперссылка на сайт ysia.ru обязательна.
Категория: Территория Просмотров: 880 Источник: ЯСИА Автор: Н.Борисова Подписаться на обновления

Комментарии

Вы не можете оставить комментарий, пока не войдете на сайт. Вход / Регистрация

Авторизация на сайте через социальные сети

ЯСИА, Якутия, Саха Сирэ