ЯСИА12+ СахаМедиа

Сюжеты

Главное Политика Экономика Общество Территория Инвестник Происшествия Культура Спорт Природа Жизнь Подробно Не факт
14 сентября 2015, 13:17

Кыстыкка бэлэмнэнии – сүрүн боппуруос

Балаҕан ыйын 8 күнүгэр Улуус дьаһалтатын аактабай саалатыгар нэһилиэк баһылыктарын уочараттаах планерката буолан ааста. Мунньаҕы улуус дьаһалтатын баһылыга А.В. Григорьев салайан ыытта. Манна, уопсайа, 13 баһылык, 8 баһылык солбуйааччыта кэлэн нэһилиэктэрин олохтоохторун сүрүн кыһалҕаларын, тыын боппуруостары ырытыстылар.

Анатолий Васильевич, кыстыкка бэлэмнэниэххэ, хочуолунайдары, социальнай объектары, ол эбэтэр, оҕо саадын, оскуолалары, тэрилтэ-лэри бэрэбиэркэлиэххэ наада диэн нэһилиэк баһылыктарыгар тоһоҕолоон эттэ. Куокунуга оҕо саадын ититии боппуруоһа быһаарылла турар диэн бэлиэтээтэ. Баһаарынай чааска 5 саҥа баһаарынай массыына кэлиэҕэ. Сорох массыына улахан баһаарынай чаастаах, гараажтаах нэһилиэктэргэ түҥэтиллиэ диэтэ.

Бу мунньахха социальнай боппуруостары ордук чорботон ырыттылар. Ол курдук, култуура уонна духуобунай сайдыы управлениетын начальнигын эбээһинэһин толорооч-чу  М.В. Кобельянова иһитиннэрби-тинэн, улуус библиотекаларын тупсарыы үлэтин ыытыахха, ол эбэтэр эбии кинигэ уурар саҥа долбуур (стеллаж), 3 компьютер о.д.а. наадалаах мал-сал ылыахха, аныгылыы компью-тернай программанан үлэлиэххэ наада. Библиотекарь үлэтэ хайаан да сыаналаныахтаах диэн санаанан салайтаран бу боппуруос өссө көрүллүө диэн быһаардылар.

Маны таһынан, Сунтаар улууһугар өлүү, ыалдьааһын уонна буруйу кэ-һии статистикатын тустаах тэрилтэлэр специалистара кэлэн баһылыктарга иһитиннэрдилэр. Бу олус туһалаах информация буолан биэрдэ. Ол курдук, былырыын 2014 сылга Сунтаар улууһугар 240 киһи өлбүт эбит буоллаҕына, быйыл 2015 сыл атырдьах ыйыгар диэри 129 киһи өлбүт. Өлүү сүрүн биричиинэтинэн, сүрэх ыарыыта, эчэйии, бааһырыы, уонна онкологическай ыарыы буолаллар эбит. Сунтаар улууһун үрдүнэн уопсайа 46 онкологическай ыарыһах баар эбит. Үксүгэр, бу ыарыыны флюорография көмөтүнэн булаллар. Маныаха, түбүркүлүөстээх дьон олороругар, эмтэнэригэр үп-харчы өттүнэн, дьиэ-уот өттүнэн көмө баара буоллар ыарыһахтарга даҕаны, тулалыыр эйгэҕэ, оҕолорго да ордук табыгастаах буолуо этэ диэн тыл этилиннэ.

Сунтаардааҕы психологическай киин специалиһа М.А. Федорова киин ыытар үлэтин туһунан ирэ-хоро кэпсээтэ. Нэһилиэк баһылыктарын ыкса үлэлэһэргэ ыҥырда. Ким баҕар манна кэлэн буор босхо дьиэ кэргэн, олоххо ситиһии о.д.а. боппуруостарга көмө ылыахтарын сҥп. Билигин, оҕо бэйэҕэ тиийиниитэ, төрөппүт оҕоҕо эппиэтинэһэ суох сыһыана, оҕо бэрээдэги кэһиитэ элбээн иһэр буолан, психолог көмөтө хас биирдии оскуолаҕа, үгүс дьиэ кэргэҥҥэ наада диэн буолла.

ПДН инспиэктэрэ Л.С. Саввинова быйыл оҕо бэрээдэги кэһиитэ аҕыйаабытын туһунан иһитиннэрдэ. Оҕолор, чуолаан, уоран тутуллаллар эбит. Маныаха, оҕо административ-най кэһиини (арыгы иһэрэ, күлүгээнниирэ) оҥороро аҕыйаата. Бэрээдэги кэспит оҕолор тиийбэт-түгэммэт ыал оҕолоро буолбакка, кыанар, үлэлээх-хамнастаах, үрдүк сололоох төрөппүттэр оҕолоро буолаллар эбит. Бу кыһалҕа төрүөтүнэн, эбии дьарык суоҕа, төрөппүттэр дьиэлэрин-уоттарын, оҕолорун көрбөккө үлэлэригэр сылдьаллара буолар диэн быһаарда. Маны тэҥэ, кэлиҥҥи бириэмэҕэ оҕолор бензин, гаас сыттыыллара элбээбит. Былыргы өтөхтөргө, быраҕыллыбыт дьиэлэргэ оҥостон олорон сыттыыллар эбит. Онон, 1-2 күннээх рейдэ тэрийиэххэ диэн бэйэтин этиитин киллэрдэ.

Биллэн туран, тыа хаһаайыстыбатын кыһалҕата болҕомтото суох хаалбата. Нэһилиэктэртэн уунан сылааһынан хааччыйыы схемата ирдэнэрин туһунан иһитиннэрдилэр. Скважина хаһарга сөптөөх сир булан бу үлэни ыытыахха наада диэн буолла. Оттооһун 96 % толоруллан эрэр, быйыл от үүнүүтэ, хаачыстыбата былырыыҥҥытааҕар үчүгэй. Оттооһун түмүктэнэн эрэр, бу нэдиэлэҕэ түмүк тахсыаҕа. Комбикорм дьыалата уустугурбут, быйыл Дьокуускайга баар крестьянскай ырыынактан ылалларын туһунан эттилэр.

Түмүгэр, бу сыл балаҕан ыйын 16-18 күннэригэр Үөһээ Бүлүү улууһугар ыытыллыахтаах Бүлүү эҥэрин баһылыктарын семинарын туһунан кэпсэттилэр. Баһылыктар 8 спортивнай көрүҥҥэ күөн көрсүөхтэрэ.

При частичном или полном использовании материалов гиперссылка на сайт ysia.ru обязательна.
Категория: Территория Просмотров: 600 Источник: ЯСИА Автор: Туйаара Корякина Подписаться на обновления

Комментарии

Вы не можете оставить комментарий, пока не войдете на сайт. Вход / Регистрация

Авторизация на сайте через социальные сети

ЯСИА, Якутия, Саха Сирэ