Бу күн Саха театрын сүгүрүйээччилэрэ дьикти-дьээбэ «Кэнчээри-1966» испэктээкил-трэш көрө кэлбиттэр. Көрөөччү да араас: харахтара уоттаммыт, сэгэччи көрбүт эдэр ыччат, туохха да улаханнык ороһуйбат орто саастаах уонна театр эрэллээх сүгүрүйээччилэрэ буолаллара сэрэйиллэр аҕам саастаах дьон.
«Кэнчээри-1966» жанра – трэш. Трэш – киһи кыайан быһаарбат жанра. Ол эрэн, кини култуура, уопсастыба, судаарыстыба бүгүҥҥү туругун сүрүн көрдөрөөччү. Трэш (английскай тылтан «бөх») – вульгарноһы көрдөрөр аныгы искусство биир хайысхата. Кини булгуччулаах уонна эрэйиллэр элеменнэринэн олус элбэх штампаны, хал буолбут идеялары, соһуччу сюжеттары туһаныы буолар. Биир тылынан эттэххэ, «гламуру брутальнай үтүктээччи буолуохтаах» дииллэр. Ол да иһин, көрөөччү оонньууну көрө олорон күлүөн да, сонньуйуон да, сэтэриэн да, сиилиэн да билбэт.
Испэктээкил улуу артыыс буолуон баҕалаах эдэр киһи сексуальнай майгылаах хамсаныыларыттан саҕаланар. Маатыры-куутуру буолбатах эрээри, киһи тылыгар баппат быдьар тыллар иһиллэллэр. Эдэр киһини ким да уодьуганнаабат, тугу баҕарбытын туойар, солуута суох имиллэҥниир. Кини көрөөччүлэрэ уонна истээччилэрэ – биир дьиэ кэргэн дуу, артыыстар бөлөхтөрө дуу буолаллара кыайан быһаарыллыбат дьон. Кылаабынайа, ол быһаарыллыбат дьон билигин да театр алыптаах эйгэтиттэн барыан баҕарбат. Ханнык да оруол буоллун – оонньуур аналлаах. Сотору-сотору урукку кэмнэрин санаан (кырдьык, тус бэйэлэрин олохторугар буолбут дьоллоох түгэннэри), харахтыын сырдаан, куоластыын уларыйан ылаллар. Ол гынан баран, онтон сүөм түһэн хаалбаттар. Кинилэргэ ханнык баҕарар оруолу биэр, кыайан оонньуулларыгар көрөөччү бигэ эрэллээх.
Туруорааччы режиссер Сергей Потапов эппитинии, бу олох атын театр, а.э. артыыс сценаҕа баар буолуутун саҥа ньымата. Манна сюжет суох, барыта тута айыллар. Ол тута айыллыыга артыыстар сцена алыптаах эйгэтигэр уостубат тапталларын көрдөрдүлэр. Трэшкэ үөрэнэ илик көрөөччү ону итэҕэйбит уонна ылыммыт биир биричиинэтинэн Щепкин аатынан театральнай училищены 1966 сыллаахха бүтэрбит, олохторун театрга анаабыт биллиилээх артыыстар«илэ бэйэлэринэн» оонньообуттара буолар. Олохпут суруллубатах сокуонунан уонна артыыс идэтин омсолоох уратытынан – оруолга тиксэллэрэ аҕыйаабыт (ытыктыыр, таптыыр артыыстарбыт) артыыстар. Артыыс оруола суох кэхтэн барарын бары билэбит. Сылы сыллаан оруола суох хаалан, артыыс быһыытынан кимиэхэ да наадата суох курдук сананар, кини куруук оонньуон эрэ баҕарар. Ол санааны, иэйиини 1966 сыллааҕы щепкинецтэр бу трэшкэ оонньоон, тыыннарын таһаарбыттарын курдук көрдөрүлүннэ дуу диэҕи баҕараҕын.
Сценаҕа тугу да кэпсээбэт (сюжета суох) быстах көстүүлэр бэйэ-бэйэлэрин кытта хатыланаллар, ардыгар көрөөччүнү сылаталлар. Уоттаах-күөстээх сценография сороҕор киһи санаатын баттыах сиэрэй көстүүгэ уларыйар. Ол гынан баран, тута хоһуйуу барыта театр, артыыс мучумаанын тула барарын истэ-көрө олороҕун. Арай, ити дириҥ иэйии олох атыннык, биһиги үөрэнэ илик жанрбытынан көрдөрүлүннэ. Ону ким хайдах ылыммыта – таабырын. Испэктээкил иннинэ иһиллибит саҥа эппитинии, оонньууттан долгуйбатах буоллаххына, ол эн бэйэҥ дьыалаҥ?..
Хайдахтаах да «дьиибэ-хообо» испэктээкил турдун, онно артыыс хайдах оонньуура улахан оруолу быһаарар. Күн бүгүҥҥэ диэри драматургияны оонньоон кэлбит артыыстарбыт сонун дьүһүйүүттэн толлон турбатылар, талааннарын, дьоҕурдарын өссө төгүл итэҕэттилэр. Кинилэргэ оруолла эрэ биэриҥ, оонньуохтара, сөхтөрүөхтэрэ, астыннарыахтара...
Эдэр артыыһы — Илья Портнягин, Артыысканы – СӨ үтүөлээх артыыската Зоя Попова, Вераны – СӨ народнай артыыската Зоя Багынанова, Надежданы – СӨ үтүөлээх артыыската Прасковья Адамова, Любаны – СӨ үтүөлээх артыыската Мария Николаева, кырдьаҕас артыыһы СӨ үтүөлээх артыыһа Тимофей Сметанин оонньоотулар.
А.Абаҕыыныскай, И.Артамонов, С.Баранова, П.Тобуруокап, Д.Хармс уо.д.а. поэттар айымньылара, А.Пахмутова, Алексеев уо.д.а. ырыалара туһанылыннылар.
Комментарии
Авторизация на сайте через социальные сети