Дойдубар айанныыр дьоллоох түгэн миэхэ эмиэ тосхойдо. Сунтаарга олорор эдьиийим мин кэлэрбин истэн, үөрүүтүттэн ол күн диспетчергэ эрийэ охсон, такси сакаастаата. Олохтоох дьон хайдах таксиһын билэллэрэ буолуо диэн эрэх-турах сананным. Сакаастаабыт таксиларыгар олорсон, куораттан таҕыстыбыт. Мин көрдөхпүнэ, айаннаан иһэр Тойота Хайс массыынабыт үрдэ тобус-толору таһаҕас, «ыарахан да ыйааһын анныгар айаннаан иһэр эбиппит» диэн испэр сөҕө санаатым. Суоппардарбыт иккилэр. Киһи кулгааҕа дөйөр музыкатыгар оҕустаран, ардах аннынан аа-дьуо айаннаан сыылыннардыбыт.
Дойдубут диэки чугаһаан истэхпит аайы халлааммыт ырааһыран, сырдаан айанньыттар настарыанньаларын көтөхтө. Ким да улаханнык утуйа сатаабат курдук. Бары бэс ыйын кытара кыыспыт халлаанын сөҕө-махтайа, бүтэһик үрүҥ түүннэри одуулаһа истибит.
Сарсыарданан Үөһээ Бүлүү Хоро с. ааһааппытын кытары эмискэ массыынабытыгар туох эрэ сыт таҕыста. Суоппардарбыт тохтоотулар уонна өр да өр массыыналарын хасыһан букунастылар. Үксэ дьахталлар айаннаан иһэбит, туох буолбутун ким да ыйыталаспат, саҥата суох күүттүбүт. Уолаттарбыт массыыналарын хасыһа сатаан баран, аны ааһан иһэр массыыналары тохтотон тугу эрэ көрдөөтүлэр. Дьолго, массыыналар бары тохтууллар, көмөлөһө сатаатылар. Ол гынан баран, биһиги суоппарбыт «көрдүүрэ» атыттарга суох буолан истэ. Онтон ким өй укпута буолла, суоппарбыт биир массыынаҕа олорсон, саппаас чаас көрдөһө төттөрү Хоролоото. Кини барбытын кэннэ : «Биһигини наһаа эрэйдээтигит, атын массыынаҕа олордуҥ», – диэн аргыс суоппарыгар этэн көрдүбүт. Кэмниэ кэнэҕэс массыынабыт суоппара пластмасс бытыылкалаах туох эрэ убаҕаһы (дьахтар киһи соччо быһаарсыбаппын баалаамаҥ) аҕалан кутта. Биһиги дьэ, айанныыр инибит диэн наһаа үөрдүбүт. Хомойуох иһин, туох да уларыйбата. Ханна эрэ звоннаан, аварийнай сулууспаны ыҥыртарда. Бу сулууспа үлэһиттэрэ массыынабытын көрөн, кыайан оҥоһуллубат диэн аккаастаммыттарын эрэ кэннэ суоппарбыт биһигини атын массыынаҕа көһөрөргө сөбүлэһэн абыраата. Ол курдук, сырылас куйаас, бырдах анныгар 9 чааспытын сүтэрдибит. Саха дьахтара барахсан тулуурдааҕын, киэҥ көҕүстээҕин, муударайын бу түгэҥҥэ өссө төгүл итэҕэйдим. «Айаҥҥа араас буолар, суоппары саҥарыллыбат» диэн кинини көмүскэһэр курдук туттабыт. Буруй эрэ моттойоҕо дииллэринии, куоска оҕотун илдьэ иһэр кыысчааммыт барахсаны сэтэрээн ыллыбыт. Куосканы айаҥҥа илдьэ сылдьыллыбат үһү. Аны туран икки кырачаан уол ону-маны тыллаһаары гыннаҕына, аньыырҕаан саба саҥаран иһэбит «Бачча ыраах айанныыр эрээри, хайдах саппаас чааһа, уута, тосола суох сылдьаҕытый? Дьону тиэйэн иһэҕит буолбатах дуо?» – диэн көрдүбүт. Онуоха суоппарбыт: «Баар этэ, ол гынан баран тиийбэтэ. Хайаҕыт эрэ ыарахан э... эбит» , – диэн саҥарыахтааҕар саҥарбатах оҥордо.
Атын массыына кэлбит үөрүүтүгэр кини ити хаҕыс тылыгар хардарса барбатыбыт. «Биһигиттэн ылыахтаах халыҥ харчытын харыһыйан, тута атын массыынаҕа көһөрбөккө эрэйдээтэҕин. Оҕолору да аһыммат», – диэн кыһыйа да, абара да санаатыбыт.
Хороҕо биир амарах санаалаах ыалга түбэһэн, утаппыт дьон уу иһэн киллиргэттибит, телефоннарбытын зарядтаатыбыт. Арай куораттан аҕалан испит суоппарбыт харчыбытын көрдөөтө. Онуоха биһиги: «Эс, тиийиэхтээх сирбитигэр тириэртэххитинэ биирдэ харчыбытын биэриэхпит. Өссө маннык эрэйдээхтик айаннаан баран төлөөбөтөхпүтүнэ да сөп буолуо», – диэн көрдүбүт. Онуоха суоппарбыт билигин туттабын диэн харчыбытын аахсан ылла. Ханна эрэ элбэхтик телефоннаһыы, кэпсэтии кэнниттэн, биһиги дьолбутугар, биир уол Үөһээ Бүлүүттэн Сунтаарга илдьиэх буолла. Тоҕус чааһы быһа бырдахха сиэппит, күҥҥэ сыралаппыт дьоҥҥо күн тыкпытын кэриэтэ буолла.
Салҕыы эмиэ айаммытыгар туруннубут. Үчүгэй суолга киирэн уонна сылайбыппыт да биллэрдэҕэ, нуктуох курдук буолан истэхпинэ, эмискэ дьахталларым сарыластылар, массыынабыт иҥнэл-таҥнал түһэргэ дылы гынна, куһаҕан аҕай тыас тыаһаата... Туох буолбутун өйдөөбөккө олорон: «Эс, ама манан мин олоҕум бүттэҕэ дуо?» диэн санаа элэс гынан ааста. Ким да туох буолбутун өйдөөбөккө хааллыбыт, арай омуна суох сүрэхпит айахпытынан тахса сыста. Массыынабыт нэһиилэ тохтообутугар аан диэки дьулустубут. Тахсан көрбүппүт, массыынабыт кэннинээҕи көлүөһэтэ онно оҥус, олох да суох. Суоппар соһуччута бэрдиттэн эбитэ дуу: «Чэ, кэбис сатаан айаннаабат дьон эбиккит. Эһиги ортоҕутугар улахан аньыылаах-харалаах киһи баар эбит!» – диэтэ. Биһиги сибилигин күн сирин кытары бырастыылаһа сыспыт дьон тугу да саҥарбатыбыт. Тыыннаах хаалбыт үөрүүбүтүгэр суоппарбыт көлүөһэтин оҥостор кэмигэр эмиэ бырдах аһылыктара буоллубут. 2-3 чаас курдук оҥостубутун кэннэ салҕыы айаннаатыбыт.
Тиийбиппит кэннэ бастакы суоппарбыт тахсан: «Чэ, айаҥҥа араас буолар. Бырастыы гыныҥ!» – диэтэ. «Бырастыы гыныҥ» диэн күндү, аптаах тыл икки күннээх унньуктаах, эрэйдээх айаммытын умуннаран ылла.
Ол гынан баран, биһиги элбэх боппуруостан мунаара уонна дьиксинэ санаатыбыт. Бачча ыраах айаҥҥа сылдьар суоппардар тоҕо массыыналарын эрдэттэн үчүгэйдик көрүммэттэрий, пассажиры тиэйэр массыыналарыгар тоҕо ыарахан таһаҕаһы өрөһөлүү тиэнэллэрий, массыына алдьаннаҕына атын балаһыанньаны тоҕо көрдүү сатаабаттарый уо.д.а. Хомойуох иһин, ыйыппыт боппуруостарбытыгар бэйэбит хоруйдаатыбыт – халыҥ харчы сырсыыта, киһиэхэ ымсыы-обот баһыйыыта. Пассажирдартан ылыахтаах харчыларын хайаан атын суоппарга биэриэхтэрэй эбэтэр аҥардаһыахтарай?!
«Алло-оо, диспетчер...»
Маннык ыарахан түгэннэргэ өссө биир буруйдаах дьонунан диспетчердэр буолаллар диирбэр тиийэбин. Кинилэргэ массыына көрдөөн эрийдэххэ, халлааны эрэ ылан биэриэ суох курдук буолаллар. Массыына, суоппар хайдах курдук үчүгэйин, атыттартан кыра харчыны ылалларын туһунан арбаналлар. Хайс, Истана массыынаны эрэннэрэн баран, УАЗ массыынаны ыыттахтарына соһуйан эрэ хаалаҕын. Суол суруллубатах быраабылаларын тутуһан эбэтэр ыксаан, ыыппыт массыыналарыгар олорсоргор тиийэҕин. Диспетчердэр массыына хайдах туруктааҕар, туох да саахала суох айанныыр кыахтааҕар, кыаҕа суоҕар наадыйбаттар. Кинилэр харахтарыгар эмиэ бырыһыаҥҥа аахсар харчылара хамныыр буоллаҕа.
Хомойуох иһин, алдьархай тахсыбытын эрэ кэннэ айдааны тартар идэлээхпит. Сүгэ түһүөр диэри дүлүҥ сынньаннын диэбэккэ, суоппардар, пассажирдардарга киһилии сыһыаннаһыҥ, дьон олоҕор улахан эппиэтинэһи сүгэн айанныыргытын мүнүүтэҕэ да умнумаҥ диэн айанньыттар ааттарыттан көрдөһөбүт.
Элбэх сыл ыстаастаах суоппар санаата:
– Кэннинээҕи көлүөһэ барбыта өссө эһиги дьолгутугар. Инники көлүөһэ эбитэ буоллар, массыына төбөтүн оройунан барыа этэ. Суоппар уһун трассаҕа чааска сүүһүнэн баран иһэн инники көлүөһэтэ сүүрдэҕинэ, соһуйан, эмискэ туормастаан төбөлөрүнэн көтөллөр.
Уопсайынан, итинник түбэлтэҕэ массыына хаһаайына буруйдаах. Тоҕо диэтэххэ, ханнык баҕарар массыына болтаттан тутуллар. Суоппардар массыыналарын көлөһөлөрүн үксүгэр автосервистарга оҥортороллор. Сервистэр болтаны салгынынан үрдэрэр гайкалаахтар, хас да аныгы ньымалаахтар. Ардыгар ситэри эрийбэккэ хаалаллар. Дьиҥэр, суоппар массыынатын сервистэн таһааран баран, бэйэтин хонтуруолунай күлүүһүнэн эрийэн биэриэхтээх, кытаатыннарыахтаах.
Кырата 2-3 тонна ыйааһыннаах массыына көлүөһэтэ сымнаҕастык эриллибит буоллаҕына, холобур, Бүлүү суолугар тааска охсуллан салыбырыырыгар илибирээн, хайа баҕарар көлүөһэтэ туллан төкүнүйэн түһэн хаалыан сөп. Итинник түбэлтэ суолга элбэхтик тахсар. Суоппар ханна баҕарар тохтоон, көлөһөлөрүн көрөн, эрийэн тутан көрө сылдьыахтаах.
Комментарии
Авторизация на сайте через социальные сети