Тандатааҕы историко-архитектурнай музейы 1952 сыллаахха төрүттээбит кыраайы үөрэтээччи, РСФСР уонна САССР үтүөлээх учуутала, САССР культуратын үтүөлээх үлэһитэ, Үлэ Кыһыл Знамятын уордьан кавалера Иван Павлович Готовцев быйыл балаҕан ыйын 18 күнүгэр төрөөбүтэ 100 сыла туолар. Уус-Алдан улууһун уонна Байаҕантай нэһилиэгин общественноһа бу бэлиэ даатаны тэрээһиннээх үлэнэн көрсөргө бэлэмнэнэр.
Культура управлениетын начальнига Иннокентий Аммосов иһитиннэрбитинэн, билигин музей сүрүн куорпуһугар – 1908 сыллаахха тутуллубут Николаевскайдааҕы таҥара дьиэтигэр өрөмүөн ыытыллар. Итиннэ анаан улуус бюджетыттан 550 тыһ. солк. уонна нэһилиэк бюджетыттан 250 тыһ. солк. үбүлээһин көрүллэн, дьиэ эмэҕирбит акылаатын, сыбаайатын, өһүөтүн саҥардаллар. Дьокуускайтан «Уран» дизайн-студия салайааччыта, республикаҕа биллэр маастар Вячеслав Яроев салайааччылаах биригээдэ тахсан үлэлии сылдьар.
Маныаха муоста баалкатын көннөрүүгэ, саҥаттан хаптаһынынан тэлгэтиигэ үп-харчы көрүллүүтүгэр боппуруостар тураллар. Александр Николаевич миэстэтигэр балаһыанньаны көрөн-истэн баран, төһө харчы ирдэнэригэр смета оҥороллоругар сүбэлээтэ. Итиэннэ Культура министерствотынан бу боппуруос быһаарыллыытын сүрүннээн, өрөмүөн үлэтин болдьоммут кэмигэр ситэриини хонтуруолга ылла.
Тандаҕа биир историческай-архитектурнай суолталаах өйдөбүнньүгүнэн 150-тэн тахса сыллааҕыта тутуллубут Заболоцкайдар балаҕаннара буолар. Балаҕаны Билир диэн Тандаттан 1 км сиргэ, оччотооҕу кулуба Николай Заболоцкай маастар Сэмэн Заболоцкайга-Тыргыска туттарбыт. Манна номоххо киирбит Күөх Кэтириинэ сүктэн кэлэн олорбута биллэр. Музей үлэһитэ Гаврил Аргунов иһитиннэрбитинэн, сэдэх тутуу көннөрү балаҕаннартан үгүс уратылаах: икки хос үрүттээх, икки хос холлоҕостоох, муосталаах, икки сирэйдээх симии оһохтоох, ньиэмэстии муннуктардаах, өһүөлэрин, сыҥаһаларын оҥоһуута бэрт чочуонай. Үстэн ордук миэтэрэ үрдүктээх, муннугуттан муннугар диэри икки арда тоҕус аҥардыы миэтэрэ. Саха былыргы тутууларын чинчийбит Мандар Уус маннык үчүгэй оҥоһуулаах улахан балаҕан Саха сиригэр суоҕун, ордон хаалбатаҕын бэлиэтиир. Онон миэстэтигэр этнографическай комплекс тэриллиэн наадатын эттэ.
Музей үлэһиттэрэ, нэһилиэк общественноһа бу ураты оҥоһуулаах, өбүгэлэрбит олохторун-дьаһахтарын кэпсиир, былыргы уустар сатабылларын кэрэһилиир тутуу симэлийэр кутталга киирбитинэн, чөлүгэр түһэриини туруорсаннар, быйыл нэһилиэк бюджетыттан 600 тыһ. солк. көрүллүбүт. Вячеслав уонна Владислав Яроевтаах биригээдэлэрэ бу эппиэттээх дьыалаҕа ылсан үлэни саҕалаабыт. Владислав Васильевич өрөспүүбүлүкэҕэ сэдэх оҥоһуулаах өйдөбүнньүктэри өрөмүөннүү сылдьалларынан киэн туттарын уонна биригээдэ үлэни болдьоҕор ситэрэр эбээһинэстээҕин биллэрдэ. Балаҕаны симии оһоҕор, тиэргэнин сэргэлэригэр тиийэ саҥардыахтаахтар. Маны таһынан балаҕаны хаартан-сииктэн хаххалыыр каркаастаах бүрүөһүн оҥотторорго эмиэ үбүлээһин боппуруоһа турар.
Александр Жирков Заболоцкайдар балаҕаннара XIX үйэ саха норуотун уһулуччулаах өйдөбүнньүгэ буоларынан, чөлүгэр түһэрии ыытыллара тоҕоостоҕун уонна кэмигэр сөптөөҕүн эттэ. Пааматынньык техническэй пааспарын уонна сирин докумуонун түргэнник оҥотторон, объект Тандатааҕы музей балансатыгар бэриллиэхтээҕин бэлиэтээн эттэ. Итиэннэ балаҕан үрдүн бүрүөһүннэтэргэ улуус дьаһалтата бырайыактыыр-сметалыыр докумуоннары бэлэмнээн, тутуутун боппуруоһун тустаах министерстволарга туруорсалларыгар, үбүлээһинин булууга үлэлэһэллэригэр сүбэлээтэ.
Үс Геройдаах Байаҕантай дьоно-сэргэтэ нэһилиэк дириҥ историялааҕын кэрэһилээн, көмүс күһүҥҥэ Иван Готовцев үбүлүөйдээх даататын үтүө бэлэхтээх көрсөргө бары күүһү уураллара атыттарга холобур буолсу.
Комментарии
Авторизация на сайте через социальные сети