ЯСИА12+ СахаМедиа

Сюжеты

Главное Политика Экономика Общество Территория Инвестник Происшествия Культура Спорт Природа Жизнь Подробно Не факт
3 июля 2015, 10:53

Сергей Ан: «Саха сиригэр үүнэр оҕуруот уонна сир аһа ураты минньигэс амтаннаахтар“


Кылгас сайыммыт биир ыйа хайы-үйэ ааһа оҕуста. Билиҥҥитэ сайыммыт куйаас күннэринэн улаханнык хатаҕалаабакка турар. Оҕуруоттаах дьон халлаан тымныйан, урукку сыллардааҕар үүнүү бытаарбытын бэлиэтииллэр. Арай ититиллэр теплицалардаах дьон оҕурсуларын дэлэйдик амсайан эрдэхтэрэ.

photoByWidth&id=38899&width=1000

Бу күннэргэ Аллараа Бэстээххэ баар ас маҕаһыыннарыгар „олохтоох бородуксууйа“ диэн сыанатыгар суруктаах оҕурсу атыыга хамаҕатык барарын көрөн, атыыһыттартан кимнээх туттаралларын ыйыталаһан билбиппит – „Ан“ бааһынай хаһаайыстыбата эбит.

Улууспутугар „Ан“ хаһаайыстыбаны үгүс дьон бэркэ билэллэр. Кинилэр Нөөрүктээйи сиригэр-уотугар Саҥа Сайылык диэн сиргэ оҕуруот аһын арааһын олордон сыллата өлгөм үүнүүнү ылаллар. Биир күн биһиги „Ан“ хаһаайыстыбатыгар сылдьан үлэни-хамнаһы билистибит.

- Манна кэлэн олохсуйбутум, бу олорон аахтахха, уон сэттэ сыл буола охсубут эбит дии, - диэн кэпсэтиһиибитин аа-дьуо саҕалыыр хаһаайыстыба баһылыга Сергей Ан. – 1990 сыллаахха Уссурийскай куораттан Саха сиригэр кэлбитим. Аҕам учуутал этэ, Кореяттан Советскай Союзка Уһук Илиҥҥи региоҥҥа кэлэн олохсуйбута, биһиги, кини алта оҕото, Советскай Союзка төрөөбүппүт, улааппыппыт. Онон оччотооҕуга ССРС, билигин РФ гражданнара буолабыт. Саха сиригэр кэлэн баран бастаан Мэҥэ-Хаҥалас оройуонугар Андрей Решетников „Север“ ХЭО көмөтүнэн сири-уоту арендаҕа ылан оҕуруот аһын үүннэриинэн үлэбин саҕалаабытым. Кэлин туспа бараммын „Ан“ диэн бааһынай хаһаайыстыба тэриммитим.

photoByWidth&id=38900&width=1000

Биллэрин курдук, 90-с сыллардаахха дойду тутула уларыта тутуллан, совхозтар ыһыллыбыттара. Улууспут өрүс эҥэр нэһилиэктэригэр оҕуруот аһын үрдүк үүнүүтүн ылар хаһаайыстыбалар үлэлэрэ тохтотуллан, бааһыналар кураанахсыйбыттара. Сергей Ан Павловскайга Хомустааҕы аастахха Саҥа Сайылык диэн сиргэ бастаан хортуоппуй, хаппыыста үүннэриитигэр ылсыбыта. Өҥ сирдээх сиргэ таба тайанан, бастаан көрсүбүт ыарахаттары аахсыбакка, үлэтин кээмэйин, ыһар үүнээйитин көрүҥүн сылтан-сыл кэҥэтэн, элбэтэн испитэ.

- Биһиги, кэриэйдэр, сири кытта үлэҕэ дьоҕурбут, сыһыаммыт айылҕаттан хааммытыгар бэриллибит. Киһини өйдүүр буолуохпутуттан, төрөппүттэрим, бииргэ төрөөбүттэрим - бары сиргэ үлэлиибит. Сир биһигини аһатан-сиэтэн олорорун бэркэ билэбит уонна ыччаттарбытын онно үөрэтэбит, такайабыт, - дии-дии биһигини бааһынаҕа батыһа сылдьар, сиэттиһэн иһэр 4 саастаах кырачаан сиэнин Кристинаны сүүһүттэн имэрийэр. Кыысчаан да бэрт чобуо киһи: “Эһээ, бу биһиги үүнээйибит дии“, - диэн хас теплица ахсын киирдэххэ үөрэ-көтө токоолоһор.

Сергей Григорьевич сааһырдым диэн уолаттарыгар хаһаайыстыбатын туттарбыт, билигин сүбэ-ама биэрэн күүс-көмө буолар эбит. Улахан уола Александр, Кристина аҕата, хаһаайыстыбаны тутан олорор үлэһит, салайааччы, оттон орто уонна кыра уолаттара Валерийдаах Виталий бородууксуйаны батарыыга Дьокуускайга үлэлииллэр. Киин куоракка „Крестьянскай“ рынокка бэйэлэрэ анал атыылыыр миэстэлээхтэр, онно сайынын ийэлэрэ үлэлиир эбит. Ити курдук, дьиэ кэргэнинэн бары тутуспутунан хаһаайыстыбаларыгар үлэлииллэр.

Аҕатын туйаҕын хатаран үлэни сүрүннүүр Александр биһиэхэ быйыл сайын 30 га сиргэ оҕуруот аһын үүннэрбиттэрин кэпсиир. Хаппыыстаны 18, арбуһу уонна хортуоппуйу 5-тии, моркуобу, сүбүөкүлэни 1-дии гектарга ыспыттар, оҕурсуну уонна помидору 22 тыһыынча кв м иэннээх теплицаҕа олордубуттар. Халлаан тымныйан, үүнээйи аһын биэриитэ биллэ бытаарбыт. Оҕурсуну атыыга таһаарбыттара биир ый буолбут. Хаһаайыстыбаларыгар 16 үлэһиттээхтэр. Ордук күһүнүн үүнээйи хомууругар үлэһит илиигэ наадыйан олохтоох дьону көмөлөһүннэрэллэр эбит.

Кэлиҥҥи кэмҥэ дьон аһылык хаачыстыбатыгар улахан болҕомтотун уурар буолла. Амтана суох фрукта, оҕуруот аһа сыл устата кыһыннары-сайыннары дэлэйдик атыыланар. Онон сыанатыгар кыра араастаһыыны аахсыбакка, дьон үрдүк хаачыстыбалаах, амтаннаах олохтоох бородууксуйаны ордорон атыылаһар.

photoByWidth&id=38901&width=1000

- Саха сирин айылҕата олус кэрэ, салгына ыраас, сирэ-буора ханнык баҕарар үүнээйигэ табыгастаах, иҥэмтэлээх буолан манна үүнэр оҕуруот уонна сир аһа ураты минньигэс амтаннаахтар. Атын сиртэн аҕалыллыбыт хортуоппуйу атыылаһан амсайдахха, амтана олох атын буолар, оттон ол хортуоппуйу ылан бэйэ олортоҕуна, бэл, сыттыын-сымардыын тупсар ээ, - диир Сергей Григорьевич.

Оннук да буолуо, Ан хаһаайыстыбата үүннэрэр арбуһа соҕурууттан аҕалыллартан ураты минньигэс буоларын дьн-сэргэ бэлиэтиир. Оҕурсулара да үчүгэй амтаннаах. Этэргэ дылы, бэйэ киэнэ бэдэрдээх буоллаҕа.

Хаһаайыстыба үлэһиттэрэ бүгүҥҥү күҥҥэ саамай улахан баҕа санаалара – аттыгар турар уот трансформаторын саҥардыы. Кырдьыга да, трансформатор таһыттан да көрдөххө биллэ эргэрбит, уот баҕаналара эмиэ иҥнэһэн ахан тураллар. Майатааҕы РЭС начальнига Андрей Харитоновтан бу боппуруос хайдах быһаарыллыан сөптөөҕүн ыйыталаспыппар, кинилэр эргин уот баҕаналарын саҥардыы быйылгы сыллааҕы өрөмүөн үлэтин былааныгар киирбитин, оттон трансформаторы саҥардыы 2016-2017 сс. өрөмүөнү ыытыы программатыгар көрүллүөҕүн туһунан эттэ. Онон баҕа санаа олоххо киириитигэр бастакы хамсааһын баар буолуох курдук. Электро-уот боппуруоһун быһаарыы хаһаайыстыба күннээҕи үлэтигэр-хамнаһыгар, инники сайдыытыгар тирэх буолара саарбаҕа суох.

Бииртэн-биир теплицаҕа уонна аһаҕас буорга үүннэриллибит оҕуруот аһын арааһын кэрийэн көрөн-истэн, кэпсэтиһэн баран төннөрбүтүгэр Кристина: „Мин эһигини чэйдэтэ ыҥырабын“, - диэн эһэтин да, биһигини да соһутта. Кырачаан хаһаайка ыҥырыытын ылынан үлэ-хамнас туһунан кэпсэтиибитин итии чэйдээх остуол тула салҕаатыбыт.

При частичном или полном использовании материалов гиперссылка на сайт ysia.ru обязательна.
Категория: Территория Просмотров: 914 Источник: ЯСИА Автор: Алена ДОКТОРОВА Изображение: Алена Докторова Подписаться на обновления

Комментарии

Вы не можете оставить комментарий, пока не войдете на сайт. Вход / Регистрация

Авторизация на сайте через социальные сети

ЯСИА, Якутия, Саха Сирэ