Соторутааҕыта Дьокуускайга Саха Өрөспүүбүлүкэтин Стратегическай чинчийэр киин научнай-координационнай сүбэлиир Сэбиэтин мунньаҕар Сунтаар улууһун 2030 сылга диэри социальнай-экономическай сайдыытын стратегиятын бырайыагын дьүүллэспиттэрэ. Ол улууспут инники дьылҕатыгар сүдү суолталаах докумуону кытта билсии, дьүүллэһии хайдах-туох барбытын билээри, бу мунньахха кыттыыны ылбыт улуус баһылыгын экономическай сайдыыга уонна стратегическай былааннааһыҥҥа солбуйааччыта Максим Прокопьевы кытта кэпсэттим.
– Максим Михайлович, мин санаабар бу ааһан эрэр сыл биир улахан, дьоһун ситиһиитинэн улууспут 2030 сылга диэри сайдыытын стратегиятын бырайыагын оҥоруу буолар диэтэххэ, улахан омун буолбата буолуо дии саныыбын. Итиннэ эн, быһаччы сыһыаннаах киһи быһыытынан туох дии саныыгыный?
– Кырдьык, бу докумуону оҥорууга элбэх үлэ барда. Түмүгүн бириэмэ, кэм-кэрдии көрдөрүө буоллаҕа. Научнай-координационнай сүбэ мунньахха М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет ФЭИ экономическай теория кафедратын сэбиэдиссэйэ, экономическай наука доктора, биир дойдулаахпыт Анатолий Попов, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Стратегическай чинчийэр киинин салайааччытын бастакы солбуйааччы Семен Плотников, Киин салайааччытын солбуйааччы Туйаара Торговкина, Киин ученай секретара, экономическай наука кандидата Надежда Степанова, «Алмазэргиэнбанк» АКБ былааннааһыҥҥа уонна бюджекка управлениетын салайааччы, экономическай наука кандидата Анатолий Мыреев, СӨ Стратегическай чинчийэр киинин киһи потенциалын чинчийэр уонна территориялар сайдыыларыгар салаатын салайааччы, экономическай наука кандидата Альбина Трубина кыттыыны ыллылар.
– Дьэ, улахан учуонайдар кыттыбыттар эбит дии. Улууспут кэскилин түстүүр суолталаах тэрээһиҥҥэ куоракка олорор, үлэлиир бу боппуруоска сыһыаннаах үрдүк сололоох биир дойдулаахтарбытын ыҥырбатаххыт дуо?
– Ыҥыран бөҕө буоллаҕа дии. Ол курдук, өрөспүүбүлүкэбит государственнай былааһын толорор уорганнарыттан, үрдүк үөрэх тэ-рилтэлэриттэн кыттыыны ыллылар: СӨ Баай-дуол, сир сыһыаннаһыы-ларыгар миниистири солбуйааччы, биир дойдулаахпыт Михаил Никифоров, СӨ Инновационнай бэлиитикэҕэ уонна наукаҕа комитетын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Дмитрий Кондратьев, СӨ Промышленноска министиэристибэтин руда хостооһунугар уонна оҥорон таһаарыыга департаменын салайааччыта Любовь Макарова. Биир дойдулаахтарбыт – СӨ Государственнай Мунньаҕын (Ил Түмэн) депутата Семен Березин, ХИФУ геолого-разведочнай факультетын профессора Василий Уаров, СӨ Наукаларын академиятын академига, экономическай наука доктора Егор Егоров, «Анаабыр алмаастара» ААО корпоративнай салайыыга отделын салайааччыта Афанасий Постников о. д. а. Маны сэргэ улууспутуттан Дьаархан нэһилиэгин баһылыга Алексей Седалищев, Элгээйи нэһилиэгин баһылыга Гаврил Яковлев кыттыыны ыллылар.
Сунтаар улууһун 2030 сылга диэри социальнай-экономическай сайдыытын Стратегиятын бырайыагын туһунан дакылааты экономическай наука кандидата, научнай-координационнай сүбэлиир Сэбиэт чилиэнэ, стратегия бырайыагын координатора Анатолий Мыреев оҥордо.
– Уопсайынан бу докумуон туохха олоҕуран оҥоһулунна? Урукку өттүгэр итиччэ ырааҕы өтө көрөн былааннааһын соччо суох курдуга. Арай сэбиэскэй саҕана 5 сыллаах былааннар бааллара.
– Бу биһиги улууспут салгыы сайдыытыгар дьоһун суолталаах докумуону оҥоруу төрүтүнэн «Российскай Федерацияҕа стратегическай былааннааһын» диэн 2014 сыл бэс ыйын 28 күнүгэр ылыныллыбыт 172 нүөмэрдээх Федеральнай сокуон уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр стратегическай былааннааһын» диэн 2014 сыл ахсынньы 14 күнүнээҕи 228 нүөмэрдээх Ыйааҕа буолаллар. Стратегия бырайыага СӨ Президенин 2013 сыл тохсунньу 9 күнүнээҕи А1-21 нүөмэрдээх сорудаҕынан оҥоһуллубута.
– Докумуон барылын көрдөххө, олох бары салааларын хабан, чопчу сыыппаралар туруоруллубуттар.
– Улууспут сайдыытын стратегиятын барылын таҥан оҥорууга элбэх үлэ тыа хаһаайыстыбатын, туризм, промышленность хайысхаларыгар инвестициялаах бырайыактары сүүмэрдээһиҥҥэ барда. Бэлиэтээн этэр буоллахха, биһиги улууспут сайдыытын стратегиятын бырайыага Саха Өрөспүүбүлүкэтин улуустарыттан анаан оноһуллубут бырайыактартан аан бастакынан оҥоһуллубут бырайыак буолар.
– Кырдьык улахан эппиэтинэстээх дьыала эбит. Кэтээн көрөөччү, сылыктааччы да, арааһа, элбэҕэ буолуо.
– Биллэн турар, бастакы аата бастакы. Онон биһиги иннибитигэр элбэх үлэ, үрдүк эппиэтинэс турар.
– Стратегия сүрүн тосхоло тугуй?
– Быһаччы эттэххэ, бу стратегия олоххо киириитин түмүгэр Сунтаар улууһун дьонун-сэргэтин олоҕун таһыма үрдүүрэ күүтүллэр.
Стратегия бырайыага общественность киэҥ дьүүллэһиитин ааста, элбэх этии киирдэ. СӨ государственнай былааһын толорор уорганнарыттан 104 этии киирбититтэн 77-тэ, олохтоох бэйэни салайыныы уорганнарыттан 106 этии киирбититтэн 51-рэ учуоттанна.
А.Н. Мыреев дакылаатын дьүүллэһии кэмигэр научнай-координационнай сүбэлиир Сэбиэт мунньаҕын кыттыылаахтарыттан улуус араас хайысханан сайдыытыгар элбэх этии киирдэ. Стратегия барылын биһирииллэрин туһунан бэйэлэрин санааларын эттилэр. 2030 сылга диэри Сунтаар улууһун социальнай-экономическай сайдыытын стратегиятын Саха Өрөспүүбүлүкэтин бары улуустарын стратегиятын оҥорорго пилотнай бырайыак быһыытынан СӨ Ил Дарханын уонна СӨ Бырабыыталыстыбатын көрүүтүгэр киллэрэргэ этии киирдэ.
Улууспут сайдар стратегията 2016 сыл I кварталыгар бигэргэтиллэрэ былааннанар.
– Дьэ, Максим Михайлович, үчүгэй кэскиллээх үлэни саҕалаа-быккыт. Инникитин ити былаан барыта олоххо киирэригэр баҕарабыт.
Комментарии
Авторизация на сайте через социальные сети