Бачча сааска диэри өйдөһүү муудараһа туохха сытарын диэн билээри Матрена Гаврильевна уонна Дмитрий Васильевич Колесовтары кытта сэһэргэстибит.

Д.В.Колесов: - Мин 81 сааспын туоллум, онтон Мотя 79-гар барда. Уонтан тахса сиэннээхпит, 3 хос сиэннээхпит, өссө да кэлиэхтэрэ турдаҕа. Аан бастаан Мотяны манна Саккырыырга 7 кылааска үөрэнэ сырыттаҕына бэлиэтии көрбүтүм. Оччолорго мин номнуо үлэһиппин, холкуоска. Тыаттан, Аартык үрэхтэн холкуос бэрэссэдээтэлин кытта киирэ сылдьар кэмим этэ. Күн бүгүн курдук өйдүүбүн. Оччолорго киэһэ аайы оонньуу, үҥкүү бөҕө буолар. Уот иҥин суох, кыраһыын лаампанан, улахан буочука оһоҕу отто-отто. Биирдэ уһун переменаҕа мин кулууп дьиэттэн оҕолору көрө таҕыстым. Арай ол турдахпына уп-уһун баттаҕын икки гына өрүммүт кыыс элэстэнэн кэллэ. Ону мин наһаа да үчүгэй кыыс сылдьар дии санаатым. Ытыспар хаары баһан ылан баран сирэйигэр ыстым, ол аата бэйэбэр болҕомто тарда сатаатаҕым (Күлэр). Сүрэҕим онно таайбыт эбит, бу мин киһим сылдьар диэн. Арааһа маҥнайгы көрүүттэн таптал диэн итини этэллэр эбит. Хас перемена аайы кини оскуолаттан, мин кулууптан тахса-тахса хаарынан тамнааттаһабыт. Сити курдук дьэ барыта саҕаламмыта...

Уонна онтон бу күн бүгүҥҥэ диэри ол икки суһуохтаах кыыһым көрүүтүнэн-истиитинэн, дьаһалынан олорон кэллэҕим. Кини кылаабынай киһи буоллаҕа. Номнуо изумруднай сыбаайбаҕа тиийдибит, бу олус үчүгэй дии саныыбын. Олохпор бу чааһыгар оруобуна таба тайаммыппын дии саныыбын билигин.

Оскуоланы бүтэрэн баран Мотя Чурапчыга үөрэнэ барбыта. Онтон икки сылынан кэлбитэ уонна аны Кустуурга оҕо уһуйааныгар иитээччинэн үлэлии барбыта. Оччолорго сөмөлүөт, почта суох. Суругу-бичиги табаарыһым аҕата дьаамсык Горохов Гаврил Михайлович таһар, дьэ онон сурук бөҕөтүн суруйсабыт. Ол курдук, 6 сыл устата доҕордостубут, ол тухары олох атын кыыска, уолга аралдьыйбаппыт. Оннук билсэн баран 1960 сыллаахха бэс ыйын 5 күнүгэр остолобуойга уруу тэрийбиппит. Ити билигин Зинаида Павловна ийэтэ Дуунньа эмээхсин тэрийэн, кэс тылын этэн сыбаайбалаабыппыт. Дуунньа эмээхсин сүбэтин, эппитин барытын толордубут диэххэ сөп. Дьэ ити кэннэ оҕо - уруу төрөтөн, ыал сиэринэн олоробут. Улахан кыыспыт ыалдьан күн сириттэн суох буолбута. Кини икки уоллаах. Улахан уола Дима, биһиги бастакы сиэммит, Дьарыктаах буолуу киинин дириэктэрэ. Кыра уол Васек аспирантураны бүтэрэн эрэр, университекка преподавателлиир, иккиэн кэргэннээхтэр. Икки кыыспыт Дьокуускай куоракка олороллор, Таня икки оҕолоох - уоллаах кыыс. Катя «Суһал көмөҕө» үлэлиир, кыыстаах. Манна олорор уолбут Дима 4 оҕолоох. Онон кэнчээрибит киэҥ, удьуорбут халыҥ.

Бэйэм үйэм тухары үлэнэн олорбут киһибин. Матрена уһуйааҥҥа, райпоҕа үлэлээбитэ. Оттон 50 сааһын туолбутун кэннэ, эр киһи быһыытынан бэйэм хааччыйар кыахтаахпын, дьиэни-уоту, оҕолору көр диэн уураппытым. 17 сааспар диэри табаһыттаабытым холкуоска, ол саҕана бары кырдьаҕастар үлэлииллэр этэ. 1951 сыллаахха 7 кылааһы бүтэрбитим кэннэ (ол саҕана улахан үөрэх) суотчутунан, суруксутунан ыҥыран ылбыттара. 1952 сыллаахха Саввинов Уйбаан Тимофеевич тиийдэ, дэлби ыалдьыбыт. Онон дакылаатын миэхэ аахтарда. Уонна эн оройуоҥҥа киирэн үлэлиэххин сөптөөх киһи эбиккин диэн, илдьэ барда. Дьэ ол кэннэ сэбиэт сэкирэтээринэн диэн, райкомолга, ханна этэллэр да үлэлээбитим. 61 сааспар диэри салайар сырыттым. Ити үлэлии сылдьан киэһээҥҥи оскуолаҕа 10 кылааһы, салайар кадрдар үөрэхтэрин бүтэрбитим. Оччолорго "Ленинскэй" сопхуос - миллионер сопхуос, барытын тутан олорор, онно кылаабынай зоотехнигынан, таба сыаҕын начаалынньыгынан, управляющайынан уо.д.а. үлэлээтим. Сити курдук күн бүгүнүгэр диэри үлэлии сырыттым. Субу кэлэн үлэм киниискэтин саҥа ыллым (Күлэр).

Итини сэргэ уопсастыбаннай үлэнэн дьарыктаммытым. Дойдум, норуотум туһугар патриот киһибин. Куруутун дьон туһугар үлэлээн кэлбит эбиппин диэн үөрэ саныыбын ээ. Көрөрүҥ курдук, дьиэ да туттубатахпын. Бу дьиэни Матрена Гаврильевна өр кэмҥэ райпоҕа үлэлээбитин иһин биэрбиттэрэ. Уолбутугар Димаҕа анаабыппыт, элбэх оҕолоох диэн. Онон билигин дьиэтэ суох сылдьабыт. Уонча сыллааҕыта улуус баһылыгар сайабылыанньа биэрэн турабын, саатар 1 хостоох дьиэнэн көмөлөһүҥ диэн. Хоруй суох. Биирдэ эмэ ыйытан көрдөххө, тыыл бэтэрээннэрин дьиэлээһин диэн бырагыраама суох дииллэр. Атын улуустары ылан көрдөххө, син быһаараллар эбит. Биһиги курдук балаһыанньалаах элбэх тыыл бэтэрээнэ баар ээ, улуус туһа диэн үлэлээн кэлбит дьон бары.

М.Г.Колесова: - Оҕонньор барытын кэпсээтэ быһыылаах дии. Биһиги оҕолорбут ситиһиилэринэн олоробут, дьоллонобут. Сиэннэрбит үөрэхтэнэн үлэһит буолан эрэллэр, онтон наһаа үөрэбит. Биһиги бииргэ төрөөбүттэр 8 этибит, билигин мин соҕотох хааллым. Соторутааҕыта племянниктарбын испииһэктээтим, 80-тан тахсар эбит. Дьэ халыҥ аймахпыт. Куоракка бырааһынньыктарга дьиэ кэргэнинэн муһуннахпытына элбээх да элбэх буолабыт. Кыһынын куоракка кыстыыбыт, онно кырдьаҕас киһиэхэ усулуобуйата үчүгэй.

Эдэрдэргэ сүбэлиэм этэ: кыраттан кыыһырсымаҥ, бэйэ бэйэҕитигэр харыстабыллаахтык сыһыаннаһыҥ, элбэх ыччаттаныҥ. Дьиэ кэргэн дьоло кэнчээри кэскилигэр.

Сити курдук, 55 сыл бииргэ олорбут Матрена Гаврильевна уонна Дмитрий Васильевич Колесовтарга итии чэй иһэ иһэ ирэ-хоро кэпсэтэн, астына-дуоһуйа ыалдьыттаатыбыт. Кинилэри бу үөрүүлээх үбүлүөйдээх сыбаайбаларын күнүнэн эрэдээксийэ кэллэктиибин аатыттан истиҥник эҕэрдэлиибит!

Ыал диэн - бу ырыа,

Ыал диэн - бу хоһоон,

Ыал диэн - бу сэһэн,

Ыал диэн - бу олоҥхо.

Ыал дьиэтэ ымыылаах,

Ытыыр-күлэр оҕолоох,

Ыанар үгүс ынахтаах,

Ыстаҥалас ыт оҕолоох.

Иһирэх ийэлээх ыал,

Истиҥ аҕалаах ыал

Ыччата тэнийэр.

Ыыра да кэҥиир.

Улахан ыал диэн

Улуу суолталаах,

Уус тылбытынан

Уруйдуу туойуоҕуҥ.