Дьэ, бу Широких диэн кимий, тоҕо хаҥаластар кини аатын үйэтитэ сатыылларый? Г.В.Ксенофонтов аатынан кыраайы үөрэтэр музей дириэктэрэ, суруйааччы Павел Харитонов-Ойуку Алексей Широких төрөөбүтэ 130 сылыгар анаммыт научнай конференцияҕа аахпыт дакылаатыттан бэлиэтэммиппиттэн көрдөххө, кини чахчы саха саарына – бөдөҥ  политическай уонна государственнай деятель деятель эбит.

Ол курдук, Широких, кылгас кэм иһигэр, Арҕаа Хаҥалас улууһун быраабатын суруксутуттан саҕалаан, Олунньутааҕы революция кэнниттэн Саха уеһын земскэй управатын бэрэссэдээтэлигэр, Саха уеһын комиссарыгар, Дьокуускай куорат земскэй управатын бэрэссэдээтэлигэр, “саха кэнэҕэски правительствота” диэн сүрэхтэммит “Национальнай комитет бэрэссэдээтэлин солбуйааччытыгар, Уобаластааҕы Сэбиэт чилиэнигэр, Саха сирин земскэй быраабатын бэрэссэдээтэлигэр тиийэ үүммүт.

Маҥнай төһө да утарыта сырыттар, баар быһыыны-майгыны сөпкө өйдөөн, сэбиэскэй былааһы ылынарга күһэллэр. Итиэннэ, Саха АССР госпланын үлэһитэ, Саха АССР ревкомун чилиэнэ, Саха АССР юстицияҕа наркомун солбуйааччы, Саха киин ситэриилээх кэмитиэтин биэс бастакы ыҥырыытыгар бэрэссэдээтэли солбуйааччы уонна биир кэмҥэ бэрэссэдээтэл эбээһинэһин толорооччу курдук тутаах дуоһунастары сүгэр. Быһата, билиҥҥинэн, Дьокуускай мэрин, министр солбуйааччытын, правительство бэрэссээдэтэлин, Ил Түмэн вице-спикерин курдук үрдүкү дуоһунастарга икки былааска үлэлээбит.

Алексей Широких общественнай-политическай үлэтэ эмиэ кэрэхсэбиллээх. Ол курдук, эдэр киһи 1912 сыллаахха Туспа урдус сахалар съезтэрин тэрийсиигэ кыттыһар. Бу кэмтэн ыла тимэҕэ сөллөн Россиятааҕы Кыһыл кириэс ионородческай комитетын чилиэнэ буолар, Потанинскай сырдатар общество бэрэссэдээтэлин солбуйааччынан талыллар. Олунньутааҕы революцияны күөгэйэр күнүгэр сылдьар демократическай өйдөөх-санаалаах  саха үөрэхтээҕэ уруйдуур көрсөр уонна общественнай олоххо төбөтүн оройунан умсар. Ити кэмҥэ буолбут үгүс съезтэри, мунньахтары тэрийсэр, салайсар. Саха интеллигенциятын түмэн Сибииргэ биллэр бөдөҥ политическай күүскэ кубулуйбут “Саха федералистарын үлэһит союһа” партия бэрэссэдээтэлинэн талыллан таһаарыылаахтык үлэлиир.

Ол түмүгэр Хаҥалас чулуу уола Алексей Широких Саха сиригэр государственность, демократия, парламентаризм, партийность, бэйэни салайыныы олохтонуутугар биллэр-көстөр суолу-ииһи хаалларбыта. Бу бэлиэ киһи үс былааска, уустук кэмҥэ үлэлээбит буолан, аата-суола, үлэтэ-хамнаһа умнууга хаалан, күн бүгүҥҥэ диэри ситэ сыаналана илик.

Онон Алексей Широких төрөөбүтэ 130 сылыгар анаммыт научнай конференция кыттыылаахтара кини аатын үйэтитэргэ киллэрбит этиилэригэр Хаҥалас улууһун эрэ буолбакка, республика салалтата эмиэ болҕомто ууруохтаах. Резолюцияҕа киирбит, общественность хаһыс да төгүлүн туруорсар Төхтүр оскуолатыгар уонна бөһүөлэк биир уулуссатыгар Широких аатын иҥэрэрии боппуруоһа суһаллык быһаарыллыахтаах. Ону тэҥэ саха умнууга хаалбыт саарынын киэҥ эйгэҕэ таһаарар инниттэн кыраайы үөрэтээччи Панкратий Петров бэлэмнээбит документальнай альбома уталытыллыбакка бэчээттэнниэхтээх.

Тоҕо диэтэххэ, бу Алексей Широких курдук государственность олохтонуутугар бигэ тулааһын буолбут дьон ааттарын үйэтитии, Саха АССР тэриллибитэ 100 сылын көрсө, өссө тэтимирэн, киэҥ далааһыннанан иһэрэ кэм-кэрдии ирдэбилэ. Онуоха, конференцияҕа кыттыбыт Хаҥалас улууһун баһылыга Юрий Зайцев, Ил Түмэн I вице-спикерэ Анатолий Добрянцев, ыччат уонна дьиэ кэргэн политикатын министрэ Афанасий Владимиров резолюцияҕа киирбит этиилэр олоххо киириилэригэр мэктиэ буолалларыгар эрэл улахан.

Хаартыска5а: унаттан иккис олорор.