Үүтү тутуу сыаната үрдүөҕэ

"Тыа хаһаайыстыбатыгар судургута суох быһыы-майгы үөскээбитин бары да билэ-көрө сылдьабыт. Онон өрөспүүбүлүкэ баһылыга Егор Борисов 2012 сыллааҕы ыйааҕынан сүөһүнү иитиини өйүүр туһугар 10 тыһ.солк. бэриллэр буолбута. 2013 уонна 2014 сылларга ити үбүлэммитэ эрээри, көдьүүһэ дуона суох. Сүөһү ахсаана аччыы турар.

2010 сылга 273 878 төбө баарыттан, ыанара - 87 977. 2014 сылга сүөһү ахсаана 197 180 диэри, оттон ыанньык 76 031 диэри аҕыйаата", - диэтэ  Дмитрий Саввин. 

Ил Түмэн депутаттара пленарнай мунньахтарыгар оҥорон таһаарааччыны өйүүр туһугар тутуллар үүт сыанатын үрдэтэр туһунан быһаарыы ылыммыттар.

"Бюджеттан үгүөрү үп тыа хаһаайыстыбатыгар бэриллэр эрээри, көдьүүһэ суоҕун үгүс депутаттар бэлиэтээбиттэрэ. Дьон сүөһүнү иитэргэ интэриэһин энчирэппэт туһугар үүт тутуллар сыанатын үрдэттибит. Хаһаайыстыбаларга сүөһү ахсааныттан көрөн урукку өттүгэр хаарчахтааһын баар эбит буоллаҕына, итинник хаарчаҕы көтүрдүбүт.

Киин улуустарга 1 лиитэрэ үүт иһин 30 солк., кыһыҥҥы өттүгэр итиниэхэ 10 солк., сайын 6 солк. эбиллэр. Промышленнай оройуоннарга 1 лиитэрэ үүккэ 20 солк. бэриллэр. Ол эрээри, манна дьон үүтү туттарбатын тэҥэ. Хаһаайыстыбалар бары кэриэтэ тус наадыйыыларын хааччыйарга эрэ анаан сүөһүнү туталлар", - диэтэ Дмитрий Васильевич. 

Евросоюза бобуута табыгастаах дуо?

2015 сылга валовай ыам 170 тыһ. тоннаҕа диэри тиийиэхтээх. Быйыл государствоҕа 70 тыһ. тонна үүтү туттарыахтаахтар. Үүт аска сыана үрдээбитинэн уонна омук дойдуларыттан үүт аһылык аҕалыллыбат буолбутунан, тыа хаһаайыстыбатыгар болҕомто муҥутуурдук улаатыахтаах.

Дмитрий Васильевич тыа хаһаайыстыбатын сайдыытыгар харгыһы, мэһэйи үөскэтэр өрүттэргэ тохтоото. Саамай сүрүнүнэн каадыр тиийбэтин эттэ. "Сүөһү көрөөччү сааһырда, оттон ыччат бу үлэттэн туора турар, аккаастанар", - диир кини.

Тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыыга, эдэр фермердэри өйөөһүҥҥэ анаммыт бырагыраама ылыллыбыта. 2014 сылга бырабыыталыстыба 10 гранын дьиэ кэргэн бааһынай хаһаайыстыбалара ылбыттара. Чурапчыга улуус  баһылыгын көҕүлээһининэн агрокластердар үлэлэрин саҕалаабыттара. "Тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктаныан баҕалаах үрдүк үөрэхтээх дьону уонна дьиэ кэргэттэри дьиэнэн-уотунан хааччыйбыттара. Бу дьон 25-50 төбө сүөһүнү иитэ ылбыттара, хотоннору туппуттара. Онон интэриэс баар", - диир Дмитрий Саввин.

Бааһыналар тупсарыллан оҥоһуллуохтаахтар

Д.В.Саввин эппитинэн, хотоннору тутууга төһө киһи үлэлиэхтээҕэ, төһө бааһына наадата аахсыллыахтаах. "Маны учуоттаабакка эрэ аарыма хотоннору тутуу көдьүүһэ суох. Саха сиригэр тыа хаһаайыстыбатын сүрүннүүр сокуон ылыллыаҕа. Онно этиллэринэн, сопхуостар ыһыллыбыттарын кэнниттэн түҥэтиллибит, 3 сыл устата туһаныллыбакка турар сирдэри муниципальнай тэриллиилэргэ төнүннэрэр бэрээдэк киириэҕэ. Бас билээччилэр баһыйар үгүстэрэ - 70 бырыһыаннара киин оройуоннарга, куоракка олороллор. Тыа хаһаайыстыбатынан букатын да дьарыктамматтар. Оттон сирдэрин эт суотугар арендаҕа биэрэллэр. Инникитин кинилэр бааһыналары төнүннэриэхтэрэ, атыылыырга эбэтэр тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктанарга күһэллиэхтэрэ ", - диэтэ Д.Саввин.

Бааһыналарга мелиорация үлэтэ ыытыллара сүрүн сорук буолуоҕун Дмитрий Васильевич чиҥэтэн эттэ. Быйыл итиниэхэ  364 мөл.солк. көрүллүбүт. Урут итинник суоҕа.

Бюджекка быйыл тыа хаһаайыстыбатыгар 7 млрд 514 мөл. солк. көрүллүбүт. 2014 сылы кытта тэҥнээтэххэ, үп кээмэйэ миллиард кэриҥинэн эбиллибит. Былырыын 6 млрд. 450 мөл.солк. бэриллибитэ.