Ол курдук, оройуон депутаттарын аатыттан тыл эппит Арыылаах орто оскуолатын дириэктэрэ Валентина Павлова маннык боппуруоһу көтөхтө:

- Биһиги оройуоммутугар үс агро-оскуола баар. “Агро-оскуолалар тустарынан” диэн Саха сиригэр сокуон баар буолла. Ити сокуон киирбитэ биһиэхэ, агро-оскуола статустаах орто үөрэх кыһаларыгар, улахан өйөбүлүнэн буолла. Ол эрээри мин манныгы бэлиэтиэхпин баҕарабын. Хотугу улуустар уонна илин эҥэр улуустар усулуобуйабыт тэҥэ суох. Биһиги эмиэ кинилэр курдук оҕуруот аһын олордуунан дьарыктанабыт. Биллэн турар, хотугу сиргэ улахан көрдөрүүнү ситиспэккин -- үүнүү олох кыра. Ирдэбилгэ олоҕуран, агро-оскуола отчуотун эрэ кэнниттэн үбүлээһин көрүллэр. Өскө мин үүнүүм аҕыйах буолан, дохуотум кыччыыр түбэлтэтигэр үбүлээһиним быһыллар дуо? Хоту сиргэ үүнүүнү ылыы окко да, оҕуруот аһыгар да дьылыттан тутулуктаах. Онон бу маннык түбэлтэҕэ “Хотугу сир агро-оскуолата” диэн критерийи туспа киллэрэн, чэпчэтии оҥоруохха сөп дуо?

Иккис ыйытыым инвест быраагыраамаҕа сыһыаннаах. Эҥэ орто оскуолатын тутуутун боппуруоһа тохтоон хаалла дииллэр. Бу боппуруос салгыы быһаарыллыа дуо? Мин нэһилиэкпэр 2017 сылга квартальнай хочуолунайы тутуу былааҥҥа турар. Бу тутуу кириисиһинэн сибээстээн эмиэ тохтоон хаалар дуо?

Аны физкультура уонна спорт үөрэҕин бүтэрэн кэлбит учууталлар идэлэрин таһымын ырытыах. Маннык үөрэҕи бүтэрбит оҕолор специализациялара биир эрэ буолар. Бу билиҥҥи ирдэбилгэ эппиэттээбэт. Холобура, биһиэхэ кэлэр учууталлар биирдии эрэ специализациялаахтар: биитэр хайыһар, биитэр тустуу. Оттон аныгы көрүҥнэр умнууга хаалар курдуктар. Ханнык эрэ спорт көрүҥэр кыахтаах оҕо сайдыбакка хаалар түгэнэ үгүс.

Оскуола дириэктэрин бу туруорсууларыгар Ил Түмэн депутата, наука уонна үөрэхтээһин боппуруостарыгар үлэлэһэр кэмитиэт салайааччыта Антонина Григорьева бу курдук хоруйдаата:

- Мин маннык статустаах оскуолаларга президенинэн талыллыбытым балтараа сыл буолла. “Уһук хоту сытар улуустар агро-оскуолаларын өйүөххэ” диэн кэпсэтиини ыыппыппыт. Анал балаһыанньа быһыытынан агро-оскуолалар куоталаһаллар. Бу боппуруоска биир эрэ түгэни учуоттуохпутун сөп. Производственнай көрдөрүүлэри көрөргө “ураты климатическай усулуобуйаҕа олороллор” диэн ирдэбилгэ эбии чэпчэтиини киллэриэхпит. Өрөспүүбүлүкэҕэ 52 агро-оскуола баар эрдэҕинэ анализтаан көрбүттэр. Ол түмүгэр бу оскуолалартан 2 эрэ оҕо тыа хаһаайыстыбатын үөрэҕэр үөрэнэ киирбит. Тыа сиригэр сыһыаннаах үөрэхтээх дьону иитэн таһаарбат буоллахпытына, тоҕо биһиги 40% учуутал хамнаһыгар эбэ-эбэ агро-оскуолалары аһабытый? Ол иһин кэлиҥҥи сылларга агро-оскуолалар иннилэригэр кытаанах ирдэбил турда – агро-оскуоланы бүтэрээчи 30 %-на агротехническай үөрэхтээһин кыһатыгар үөрэнэ киириэхтээх уонна үөрэҕин бүтэрдэҕинэ дойдутугар эргиллэн үлэлиэхтээх.

Ил Түмэн депутата Антонина Григорьева нэһилиэктэр баһылыктарыгар туһаайан, бу боппуруоһу болҕомтоҕо эмиэ ылыҥ диэтэ уонна салгыы: “Хамыыһыйаҕа мин бэйэм баарбын. Онон манна эппит туруорсууларгытын учуоттуохпут”, -- диэн эрэннэрдэ.

“Оттон Эҥэ оскуолатын уонна хочуолунайы тутууларга тохтоотоххо, кириисиһинэн сибээстээн 2015-2016 сылларга ити тутуулар тохтотулуннулар. Онтон атын инвестбыраагыраамалар туола сатыахтара”, -- диэн быһаарда Антонина Афанасьевна.

Дьааҥы улууһун Арыылаах орто оскуолатын дириэктэрэ Валентина Павлова туруорсубут физкультура учууталын туһунан боппуруоһа эмиэ бэрт суолталаах буолан таҕыста. Ол курдук, Ил Түмэн депутата Антонина Григорьева: “Бэрт дириҥ ис хоһоонноох боппуруоһу туруорустугут. Онон ХИФУ ректора Евгения Михайлова уонна Ил Түмэн наука уонна үөрэхтээһин боппуруостарын кэмитиэтигэр туһааннаах суруктары суруйдаххытына, биһиги бу туруорсуугутунан дьаныһан үлэлэһиэхпит. Суруккутугар эһиги улуускут оҕолоро ордук ханнык көрүҥнэргэ сайдыахтарын баҕаралларын чопчулааҥ. Мин 35 сыл университекка үлэлээбитим тухары, кырдьык, Дьааҥы ыччаттара спорт араас көрүҥнэригэр аһара кыахтаахтарын, кыаналларын билэбин. Онон суруккутун күүтэбит, -- диэн эттэ.

Дулҕалаах нэһилиэгин баһылыга Виктор Стручков эмиэ олус сөптөөх уонна сытыы боппуруостарга тохтоото. Ол курдук, анал дуогабарынан хоту улуустарга тиийэн үлэлиир эдэр исписэлиистэргэ куоракка дьиэ биэрэллэрин бэлиэтээн туран, Виктор Павлович: “Тоҕо хоту улуустар оҕолоро төрөөбүт дойдуларыгар тиийэн үлэлиир буоллахтарына, бу маннык чэпчэтии кинилэргэ туспа көрүллүбэтий?” – диэн ыйытта.

Кини салгыы оттуур ходуһалар, тоҕойдор мелиоративнай үлэ барбатыттан хаалан туралларын холобурдаан туран, мелиорацияҕа үбүлээһин хайдах көрүллэрин, быйылгы өртөөһүн хайдах былааннаахтык ыытылларын, нэһилиэктэргэ вертолет көтүүтэ хайдах быһаарылларын туоһуласта.

Ил Түмэн депутата Антонина Григорьева эдэр исписэлиистэргэ Үөрэх министиэристибтэ эрэ куоракка дьиэ биэрэрин бэлиэтээтэ. Онон бу боппуруос аһаҕас хаалла диэххэ сөп.

Депутат Дмирий Саввин сопхуостар үлэлэрэ тохтуоҕуттан мелиоративнай үлэ барбакка турарын этэн туран: “Быйылгы сылга мелиорацияҕа анаан 226 мөл. солк. көрүлүннэ. Ол эрээри син биир урукку курдук хантан эрэ тиийэн сир оҥорор уустук буолуо, онон нэһилиэк дьоно бэйэлэрэ эрэ ылыстахтарына табыллар. Хоту улуустар сиринэн дьарыктамматтар диэн хомуруйаллар. Ол эрээри хотулартан саамай элбэх сылгы уонна ынах сүөһү эһиэхэ, Дьааҥыга, баар. Мин биир баҕа санаалаахпын. Бу маннык кэпсэтии көдьүүстээх буолуохтаах. Тыа хаһаайыстыбатыгар аналлаах араас граннар, бырагыраамалар бааллар. Холобура, үлэлэрин саҥа саҕалаан эрэр фермердэргэ үп көрүллэр. Онон бу маннык хамсааһыннарга хото кыттыҥ, -- диэн сүбэлээтэ Дмитрий Саввин.

Ил Түмэн сир боппуруостарыгар кэмитиэтин салайааччы Владимир Прокопьев өртөөһүнү ыытыы туһунан: “Билигин нэһилиэк баһылыга бэйэтэ сокуоҥҥа сөп түбэһиннэрэн, өртөөһүнү ыытар кыахтаах. Ол эрээри тустаах уорганнарга “бачча чыыһылаҕа, маннык кэмҥэ, маннык сиргэ өртөөһүнү ыытаары гынабыт” диэн эрдэттэн биллэриэхтээххит. Бу туһунан сокуоҥҥа чопчуламмыта”, -- диэн быһаарда.

Оттон аччыгый авиацияҕа дотацияны туруорса сылдьалларын туһунан Ил Түмэн депутата Виктор Губарев быһааран биэрдэ.

Салгыы нэһилиэктэр баһылыктара Боруулаахха хочуолунай тутуллар дуу, суох дуу, “ИЖС” быраагыраамаҕа квота эбиллиэн сөбүн дуу, суоҕун дуу, ыанньыксыт уонна сылгыһыт үлэлиир усулуобуйатын, тыа сирин суолларын тутууга эбии үбүлээһин көрүллүө дуо диэн ыйыттылар. Онно эппиэт чопчу буолла: “Анал бырагыраама үгүс, онно киириҥ. Холобура, “Тыа сирин тирэхтээхтик сайыннарыы” (“Устойчивое развитие села”) бырагыраамаҕа киирсэн үгүс боппуруоһу быһаарыахха сөп. Үгүс бэриллибит боппуруоһу сокуону оҥорор депутаттар быһаарар кыахтара суох, онон эһиги бэйэҕит салалтаҕытыгар бу боппуруостар туһуланаллар, -- диэн быһаардылар Ил Түмэн депутаттара.

Оройуон дьаһалтатын баһылыга Виктор Павлов Арктика улуустарын сайдыытыгар туһуламмыт анал бырагыраама ылыллыбытын санатта уонна Ил Түмэн депутаттарын бу суолталаах тосхолго кыттыһан, хоту улуустары кытта бииргэ үлэлиллэригэр ыҥырда.