Учууталым туһунан

Кыһынны сессия. Бастакы куурус. Бастакы эксээмэн. Тюркология. Левин! Долгуйуу бе5е. Герасим Герасимовичтан куттанабыт а5ай. Куттаммат киһи диэн суохха дылы. Биһиги иннинээ5и куурустартан хайдах тутарын туоһулаһабыт. "Учугэйдик тутар, дьин билиигинэн сыаналыыр" дииллэр. Кини эксээмэнин иннигэр "халяваны" кердеһен уопсай туннугуттэн телевизор, холодильник быра5аттаабыттарын истэ-истэ ессе эбии куттанабыт. Самойлович, Баскаков, Богородицкай, Радлов хас да илиис мунунан туур тылларын классификациялаабыттарын тууну быһа нойосуустуубут, былыргы руника алпаабытынан араас этиилэри суруйабыт, бэйэ-бэйэбитин кытта руниканан кэпсэтэбит... Оронум урдугэр руника алпаабытын ыйаан, утуйаары сытан, уьуктан баран ону керебун, хатылыыбын, туьуубун.
68-с уопсай 5-6-7 этээьэ эксээмэн иннинээ5и кун оргуйан олорор. Улахаттарбыт Гумилев «Древние тюрки», Антонов "Наследие предков" кинигэлэрин аахтаххытына "5" баар" -- диэн субэлииллэр. Ким туйгун сыананы ылыан ба5арбат буолуо..? Бокуойа суох олору аа5абыт. Сахалар хантан кэлбиттэрин, араас учуонайдар онуоха барыйааннарын уерэтэбит... Эксээмэн кунэ ууннэ. Мин бастакы потокка киирдим. Туттара охсор ба5а баьаам. Герасим Герасимович "Билиэттэри ылын" диэбитигэр биьиги алта киьи буолан тэбис тэннэ билиэттэр урдулэригэр тустубут. уурулуннэхпит ди. Биир-биир ылыахтаах эбиппит. Биьиги ону билэр диэн суох. Ити эмиэ уерэх буолла5а. Иккис поток кэннэ киирэр буоллубут. Эмиэ олордубут. Миэхэ олох учугэй билиэт кэллэ. Эппиэтин нойосуус билэбин! Уердум а5ай. Арай, суруйа а5ай олордохпутуна биир кыыс шпаргалкатын хостоото. Саатар кумаа5ыта тыаьыыр. Герасим Герасимович утары олорор. Шпораны туттубут киьи потогу барытын уган биэрэр диэн эрдэ этиллибитэ. Мин кыьыйа санаатым. Ол эрээри кербете5е буоллум. Тутулунна. Эмиэ бары уурулуннубут :). Кыьыйан-абаран да хайыахпытый... "2" диэн буолла. О5олор тар5астылар. Бииргэ уерэнэр кыыспар Сахаайка5а саамай бутэьиккэ диэри кэтэьэн керуеххэ, кердеьен туттарыахха – диэтим. Хааллыбыт. Бары буттулэр. Иккиэбит. Толуннарбыт да, кердестубут. Герасим Герасимович "чэ, эппиэттээн керун" диэтэ. Билиэт ылан долгуйа-долгуйа эппиэттээтибит. Мин санаран баран тохтуур диэн суох. :). Герасим Герасимович классификациялары ыйытан барда. Барытын нойосуус билэбин, эппиэттээтим. "Чэ, сеп" диэн буолла. (Левин куруук туттар тыла: "чэ, сеп"). Сыанабын туруоран баран зачеткабын биэрдэ. "Явно "3"" дии санаатым. Тахсан кербутум "5"! Теьелеех уербутум буолуой! Дьуегэбин кэтэьэбин. Аллара этээскэ туьэн тахсыбытым, арай, кыыьым тахсыбыт уонна ытыы турар. "Провал" дии санаатым. Киьим "4" ылан уерэн ытаабыт эбит! Иккиэн ытастыбыт. :) Кэлин ыарахан эксээмэн буолла5ына, уерэххэ ыарыр5аттахпытына, "онноо5ор тюркологияны туттарбыппыт" дэьэрбит.
Аны санаатахха, Герасим Герасимович мин устудьуоннаабыт сылларым тухары тутуспут бириинспитэрбин оносторбор тирэх буолбут эбит. Билигин да5аны бастакы эксээмэммин, учууталбын истинник саныыбын. биьигини, бэ5эьээнни бэтинээскэлэри уерэтэн, уерэххэ сыьыара сатаан, кытаанахтык тутар, сааьылыыр эбит. Буттуун туур тылларыгар, историятыгар чин, систиэмэлээх билиини биэрбит, саха тылыгар, семантикатыгар интэриэьи сахпыт учууталбыт ессе да5аны теьелеех элбэх о5ону уерэтиэ этэй...
Кэлин, Герасим Герасимович улахан куурустарга Алтайга буолар туур тыллаах омуктар бутун россиятаа5ы олимпиадаларыгар бэлэмнэнээбитэ. Онно Кини себулуур дьыалатыгар дьин интэриэстээ5ин, туур омуктарын, история, руническай суруктар, тыл тутулун, научнай экспедициялар тустарынан кэпсээтэ5инэ хара5а уоттанарын, науканы ис сурэ5иттэн таптыырын уонна ону уерэнээччиллэригэр утумнаахтык тиэрдэрин, тылга бэриниилээ5ин дьэнкэтик ейдеебутум. Кини бэлэмнээбитин тумугэ -- сахалар хамаандалара билиибитинэн россия5а бастаан уьус, онтон иккис сылыгар иккис миэстэ буолбуппут.
Герасим Герасимович институкка тюркология кафедратын арыйыан ба5арар эбит. Утуе майгылаах киьи, сатабыллаах улэьит учугэй сал5ааччылардаах, солбуйааччылардаах буолар. Герасим Герасимовичка эрэллээх утумнааччылар элбэхтэр. Ол саарбахтаммат. Онон, кини Николай Климович Антонов дьыалатын сал5аабытын курдук, саха тыла аан дойду тюркологиятын хонуутугар дьоьуннаах миэстэтин сутэрбэтин туьугар улэлиэхтэрэ дии саныыбын. Итиэннэ Герасим Левин улэлээбит улэтэ кини научнай теруттээх чинчийиилэринэн сал5анар...