Болдьоммут кэммитигэр хаһаайын үөрэ-көтө көрүстэ. Кылгас күннээҕи кэпсэтии кэнниттэн, туохха кэлбиппин сэрэйэн, ампаарыттан биир-биир бөрөлөрүн таһаартаата. Барыта алтаны тэлгэттэ.

Урут маннык кыыллары көрбөтөх буоламмын, улаханнарыттан, ыйааһыннара ыараханыттан сөхтүм. Иннибэр сытар алта бөрөттөн, биирдэрэ аарыма, туруору туттахха, арааһа, икки миэтэрэ кэриҥэ курдук. Атыттара кыралар.

— Бөрө айылҕа кыылларыттан чыычаахтан саҕалаан барытын сиир. Күһүн кус оҕотун эһэллэр. Бу кыыллар бары эп-эмистэр. Икки тайаҕы тутан, онон аһыы сылдьыбыттар. Туртаһы ааһан иһэн туталлар. Таба, сылгы баар сиригэр олус кутталлаахтар. Үөрү-үөрүнэн имири эһиэхтэрин сөп.

Мин бултуур сирим Сиинэ уҥуор. Бөрөлөр суоллара баалларын билэммин, хапкаан иитэлээбитим. Икки ый устата эккирэтиһэн, Көдөйтөн үс бөрөттөн — биири, Кэйбэлэттэн, Үдэттэн иккилиини, Ойуукаантан биири таба үктэттим.

Бу кыылы сонордоһор тулууру, сэрэҕи, болҕомтону ирдиир. Бөрө хапкааҥҥа иҥнэн баран өлбөт, төһө кыайарынан ыраах бара сатыыр. Чэҥкээйитэ кытаанахтык иҥиннэҕинэ, аччыктаан сэниэтэ эһиннэҕинэ эрэ тохтоон, олорон биэриэн сөп. Сорохтор атахтарын кэбийэн барбыт буолаллар.

Бултуурбар «Тыымпынай» бизонарий, «Аан айылгы Сиинэ» айылҕа пааркатын дириэктэрдэрэ В.С.Андреев, И.И.Андреев улаханнык өйүүллэр, көмөлөһөллөр. «Буранынан» сылдьарбар уматыгынан, булт малынан-салынан төһө кыалларынан хааччыйаллар. Онон кинилэргэ махталым улахан.

Бөрөлөр хаста даҕаны бизоннарга киирэн, чуҥнаан тахсыбыт суолларын көрөн турабын. Сотору ити Канада оҕустарын босхо ыытарга былаанныыллар. Дьэ, онно бөрөлөр хайдах буолаллар. Биллибэт. Олус сэрэхтээх.

Айылҕа адьырҕаларын бултаһар уолаттары кытары билсэбит. Бары биир өлүүгэ сылдьар дьон буоллахпыт. Соторутааҕыта Солоҕоҥҥо Григорий Ефремов дьиэ таһыттан биири ылбыт этэ. Маладьыас. Билигин хас да баар диэн эппитэ. Чугас эргин сылдьаллара сылгыларга олус кутталлаах. Күн сарсын төттөрү барабын. Хаар уулларын саҕана хапкааннарбын эһиэм, — диэн Бүөтүр сэһэргиир.

Булчут киһи кэпсээнигэр да бэрт холку. Айылҕа, кыыл-сүөл туһунан аҕыннаҕына тиллэ, хараҕа уоттана түһэр. Маннык киһилиин атах тэпсэн олорон сэһэргэр да ахсааннаах буолуо диэммин, Бүөтүртэн булка түбэспит биир эмэ түгэниттэн кэпсииригэр көрдөспүппүн ылынан маннык саҕалаата:

— Биирдэ күһүн дьикти түбэлтэҕэ түбэһэн турабын. Күһүҥҥү булт кэмэ. Аппын миинэммин, саабын нотуруускалыы сүгэн хаамтаран иһэбин. Ыттарым суохтара. Арай көрдөхпүнэ, сыбар быыһынан «чуус» диэбитинэн эһэ оҕото ойдо. Мин соһуйан хааллым, онтон ол сиртэн ийэтэ аны мин диэки утары ыстанан таҕыста уонна аҕыйах хаамыылаах сиргэ олоро биэрдэ.

Наһаа ыксаатым, онтубун биллэрбэт курдук туттаммын: «Тохтоо, уоскуй, хайдах буоллуҥ, киһини тыытыма бэйэҥ суолгунан бар» эҥин диэн кэпсэтэн, көрдөһөн киирэн бардым. Ол кэмҥэ, атым кырдьаҕас диэки хайыһаат тыбыыран ылла. Хата, сиргэммэтэ, куттаммата. Дьиктиргиэм иһин, кырдьаҕаһым олоро түһээт, көхсүн көрдөрөөт, мин санаабын истибиттии, аһынан буоллаҕа дуу, хара тыатын диэки аа-дьуо хаама турда. Дьэ дьикти, айылҕа биир маанылаах, аарыма кыыла оҕотуттан да көҥөөн, миэхэ түһүө хаалла. Мин оннооҕор, саабын да илиибэр ылбакка хааллым. Барыта хайдах эрэ чыпчылыйыах түгэҥҥэ буолбута, — диэн Бүөтүр кэпсээнин түмүктээтэ.

Айылҕаҕа сылдьар киһи сиэр-туом үгэһин тутуһуохтаах, айылҕаны харыстыахтаах, булт сокуонун тутуһуохтаах диир саастаах булчут. Сиэри таһынан, кыһынын техниканан сылдьан тайахтааһыны, мас көтөрүн бултааһыны олох сөбүлээбэт, утарар. Барыта кэмнээх буолуохтааҕынан ааҕар.

Мин Бүөтүрдүүн кэпсэппит күнүм сарсыныгар, киһим тутатына булдун соноругар айаннаабыта. Бу күннэргэ кини улаханнык бултуйан, өссө үс бөрөлөөх кэллэ. Онон Байанайдаах булчут аҥардас бу сылга үктэнэн баран, тоҕус адьырҕаны өлөрдө. Олортон үһэ тыһы. Дьэ, бу кыыллар төрөөбүттэрэ, ууһаабыттара буоллар, төһөлөөх ороскуоту аҕалыахтара биллибэт.

«Чыпчаал XX үйэ» кинигэҕэ суруллубутунан, 1924 с. II Одуну нэһилиэгэр 200-чэкэ сүөһүнү, табаны тардыбыт, сиэбит бөрөнү дьааттаан өлөрбүттэр. Ол бөрө аҕыйах күн иһигэр Мытаах нэһилиэгин 50 табатын тардыбыт. Дьэ, ити биир бөрө хайдах курдук ороскуоттаах буолуон сөбүн ааҕан көрүҥ.

Онон Петр Николаевич хас эмэ 100-нэн кыылы-сүөлү ити адьырҕалар айахтарыттан быыһаата диэххэ сөп. Өссө урукку Сэбиэскэй кэмнээҕи үлэҕэ-хамнаска сыһыары тутан эттэххэ, бүтүн холкуос сүөһүтүн быыһаата.

Саха сиригэр бэлиэтэнэр Булчут күнүнэн, Горнай улууһун биир уопуттаах булчутун Петр Николаевиһи эҕэрдэлээн туран, ситиһиилэри баҕарыаҕыҥ, баай Байанайыҥ өссө да үөрдэ турдун диэн, баҕа санаабытын этиэҕиҥ.