Республикаҕа уопсайа 34 572 тугут төрөөтө. Бу көрдөрүүгэ Алалаа Халыма улууһа инникилээн иһэр. Улууска 6618 төбө тугут төрөөбүтэ бэлиэтэнэр. Усуйаанаҕа — 4850, Булуҥҥа – 3288, Анаабырга - – 2741.  

Кэбээйи улууһун табаһыттара эмиэ куһаҕана суох көрдөрүүлээхтэр. Манна 2662 тугут төрөөтө, Өймөкөөҥҥө – 2490, Эбээн-Бытантаайга – 2148. Алдан ыстаадаларыгар тыһыынчаттан тахсар таба оҕото төррөөбүтэ бэлиэтэнэр. Көрдөрүү манна 1830, Томпоҕо – 1790, Муомаҕа – 1090.  

Хоту сирдэргэ хаар уонна тыал тохтоото, эмискэ ириэрдэ. Сорох сирдэргэ инчэҕэй хаардаах, тыаллаах. Ыстаадаларга эһэ, хотой ааҥныыр.

Бүгүҥҥү туругунан, таба маассабайдык төрүүрэ түмүктэниэхтээх.Туундара түөлбэтигэр ыстаада хайысхатынан ас-үөл, туттал мал-сал тиэрдиллиэхтээх. Ыам ыйын бүтүүтүттэн ыла таба муоһун эрбиэхтэрэ. Бөрөлөрү утары үлэ күүһүрэр.