Бачча хойут туох айылаах үлүгэр уочаратый дии саныы-саныы маҕаһыыҥҥа түгэх киирбиппит, «Кафе 24 часа» диэн кыһылынан улаханнык суруллубут аан таһыгар ыҥырыа уйатын тоҕо тарпыт кэриэтэ элбэх киһи, саҥа-иҥэ. Кафе ааттаахха биир даҕаны олорон аһыыр сир суох. Дьон бары улахан пакеттарга кутуллан атыыланар пиибэни толору хаалана-хаалана тахсаллар. Субуота киэһэ ыччат манна күннүүр эбит. Киһи хомойуоҕа, үксэ эдэр оҕолор.

«Не выпускайте их!»

Баччалааҕы көрөн баран, саҥата суох туруохпут дуо, «контролер» диэн бейджиктээх эдэр уолтан тиийэн: «Кафе эрээри тоҕо олорон аһыыр остуол да, олоппос да суоҕуй?», диэн ыйыттыбыт. Онуоха уол ымах гынан кэбистэ уонна: «Это кафе» диэтэ. Остуола суох кафе баар үһү дуо диэн баран хаартыскаҕа түһэрдибит.

Уолбут эмискэ кимиэхэ эрэ: «Не выпускайте, задержите их. Пускай оплачивают штраф тысячу рублей!» диэн хаһыытаата. Ол кэмҥэ, биһигини ыытымаары уһун бааһынайдыҥы уол ойон кэлэн ыстараап көрдөөн ыххайда. Биһиги: «Эһиги президент ыйааҕын кэһэ тураҕыт, кафе буолбатах эбиккит, тоҕо арыгы атыылыыгыт!», – диэн сокуонунан киирдибит. Онуоха уолбут: «На*** указ президента, ничего незнаю!» диэн хаһыытаата. Администраторы ыҥыран көрдүбүт, кэлбэтэ. Биһигини маҕаһыынтан харчы төлүү иликкитинэ тахсыбаккыт диэтилэр. Биһиги тута полицияҕа эрийдибит. Полицияҕа эрийээппитин кытта маҕаһыын иһигэр хамсааныы бөҕөтө буолла. 24 чаас үлэлиир кафебыт сабыллан хаалла. Элбэх киһи арыгы атыылаһа киирэн баран кыыһыран-абаран төнүннүлэр. Сорохтор: «Бу тухары атыылаан баран тоҕо атыылаабат буоллугут», - диэн суоһурҕанан да ыллылар. Биир холуочук уол: «Пиибэ атыыламмат что ли?!!!» – диэн үллэ кыыһыран таҕыста.

Ханнык да сокуонунан маҕаһыын ыстарааптыыр бырааба суоҕун билэбит. Ол эрээри, ыыппакка хаайан харчыбытын ылаары «контролер» уолаттар манаан турдулар. Биһиги полицияны кэтэһэн эмиэ балачча турдубут. Чаас аҥаара туран баран, хаһыаппыт редакторыгар эрийдибит. Барытын саас-сааһынан кэпсээтибит. Арай ол кэпсии турдахпытына, уолаттарбыт сэрэхэдийэ быһыытыйдылар: «Ити туох тойоҥҥо дуу, хотуҥҥа дуу эрийэҕит. Тоҕо полицияны ыҥырдыгыт? Бырастыы гыннардахпытына үҥсүүттэн аккаастаныаххыт дуо?», – диэн аны көрдөһөн бардылар. Редакторбыт түүнү түүн диэбэккэ суруналыыстарын быыһыы тиийэн кэллэ. Кини кэлбитин кэннэ уолаттарбыт бырастыы гыннардылар. Эдэр оҕолор диэммит аһынныбыт, бырастыы гынныбыт.

Сокуону тумнар албаһы булбуттар

Полиция младшай лейтенана Иван Татаринов кэлэн биһиэхэ быһаарыs уонна сайабылыанньа суруйтарда. 20:00 чаас кэннэ супермаркет иһигэр арыгыны көҥүл атыылыыллар – диэн үҥүстүбүт. Оттон биһигиттэн харчы көрдөөн, хаайан, ыыппакка турбуттарын үҥсүбэтибит. Аныгыскы сырыыга сокуону ситэри билбэккэ, бас-баттах ыстараап көрдөөн дьону хаайбат буолуохтара дии санаатыбыт. Полиция администраторга быһаарыы сурук суруйтарда. Бастаан «тугу да билбэппин, кафебыт киэһэ 20:00 чааска сабыллыбыта», – диэн баран, ып-ырааһынан көрөн кэбистэ. «Оччоҕо тоҕо 24 чаас үлэлиир кафены саптыгыт?» – диибит. Хоруй мэлигир. Кафе докумуонугар туох диэн ыйыллыбытын бэрэбиэркэлиэххэ наада диэн, полиция баарына докумуоннарын көрдүбүт. «Пункт общественного питания» диэн сурулла сылдьар. Ол аата арыгыны 24 чаас тухары көҥүл атыылыыр бырааптаахтар. СР президенин ыйааҕын тумнары толкуйун тобулбуттар.

Приморьеҕа боппуттара, оттон биһиэхэ?

Приморскай кыраайга муус устар 10 күнүттэн ыла арыгы атыытын хааччахтыыр сокуоҥҥа түүн общепиттар «на вынос» арыгыны атыылыылларын боптулар. Бу саҥа киллэһик сокуону тумнаары маҕаһыын иһигэр кафе тэрийбит предпринимателлэри уонна тэрилтэлэри утары үлэлиир. Саха сиригэр сокуон бу чааһыгар чопчулана илик.

Соторутааҕыта рестораҥҥа уонна кафеҕа арыгыны атыылааһын туһунан Uосдумаҕа сокуон бырайыага киирбитэ. Сокуон Дьокуускай куорат «Гастроном» супермаркетын курдук кафе тэрийэн арыгыны «на вынос» атыылыыр предпринbмателлэри уонна тэрилтэлэри утарар. Кафе эбэтэр ресторан киэһээҥҥи бириэмэҕэ арыгыны көҥүллүк атыылыырыгар булгуччу хас даҕаны остуоллаах, барнай стойкалаах, дьиэтин иэнэ кухняны, ыскылааты кытта холбоон 25-50 кв.миэтэрэ буолуохтаах. Маҕаһыыҥҥа уонна аһыыр сирдэргэ арыгы атыытын хааччахтыыр сокуон Россияҕа билиҥҥитэ суох. Оттон Америкаҕа арыгыны анал маҕаһыыннарга уонна көҥүл суруктаах эрэ рестораннарга атыылыыллар.

Кытыылара да кыһыйбат

«Саха сирэ» хаһыат суруналыыһа Елена Потоцкая кыттыылаах «Магнит» маҕаһыыҥҥа рейдэлэр хаста да буолбуттара. Сокуонунан сааһын ситэ илик оҕолорго, ыччакка «кафе» диэн аатынан саптан, пиибэни көҥүл атыылыылларын туппуттара. Хомойуох иһин, административнай накаастабыл суумата атыыттан киирэр дохуот харчытыттан хас эмэ төгүл кыра. Ол иһин ыстарааптана-ыстарааптана салгыы үлэлииллэр, кытыылара да кыһыйбат. Соторутааҕыта СР эпидемиологияҕа уонна гигиенаҕа киинин экспертэрэ «Магнит» маҕаһыын кафетын разливной пиибэтиттэн “кишечнэй палочканы” булбуттара. Бу бактерия киһи олоҕор кутталлаах дьааттаах!

Маннык «кафелар» куорат хас да улахан маҕаһыыннарыгар атыылыыллар. Сир аннынан истиһэн киэһэ күүлэйдии тахсар эдэр дьон маннык «точкалары» кэрийэллэр. Күҥҥэ хас да сүүһүнэн, өрөбүл күҥҥэ тыһыынчанан киһи арыгытын булунар. Ыйга холуочук, итирик туруктаах дьонтон ортотунан 114 буруйу оҥоруу тахсар. Олортон улахан аҥара – ыччат.