Бу саха майгытын, олоҕун сиэрин бүүс-бүтүннүү илдьэ сылдьар тэттик комедия Саха театрыгар үстэ туруоруллубута. Иккис туруоруу 1945-46 сыллардааҕы театральнай дьылга буолбут. Туруоруу режиссера - А.Петров, худуоһунньуга - Г. Туралысов. Оттон үһүс туруоруу 1990-1991 театральнай дьылы арыйбыта. Туруоруу режиссера - В.Фомин, худуоһунньуга - Е.Шапошникова. Василий Фомин «Тиэтэйбит» уонна «Тар» комедиялары сыһыары тутан икки чаастаах биир киэһэ көрүллэр испэктээкил гына оҥорон таһаарбыта.
Николай Неустроев үбүлүөйдээх сылыгар тыа сирин көрөөччүлэрэ «Тиэтэйбит» комедия Саха театрыгар төрдүс төгүл эргиллиитин аан бастаан көрбүттэрэ. Ити сааскы гастроллар саҕаланыыларыгар, олунньу 24 күнүгэр этэ. Артыыс Дмитрий Михайлов салайааччылаах труппа бэйэтин көҕүлээһининэн испэктээкили туруоран, гастроллуур репертуарыгар киллэрэн Чурапчы, Таатта, Томпо, Өймөкөөн улуустарыгар ситиһиилээхтик оонньоон кэлбитэ. Онтон Дьокуускайга көрөөччүлэр испэктээкили муус устар 19 күнүгэр көрбүттэрэ.
Былырыын сайын Саха театрын литературнай салаатыгар «Саха драматургията, театр уонна билиҥҥи кэм» диэн кэпсэтиһии литературнай сурунааллар редактордара, литератордар ыҥырыылаах ыытыллыбыта. Онно ХИФУ доцена Василий Никитич Протодьяконов: «Театрга күлүү суох буолла», - диэн бэргэнник бэлиэтээн турар. Кини билиҥҥи көрөөччүгэ Суорун Омоллоон араас интонациялаах саҥа аллайыыларын тэҥэ күлүү тиийбэтин, ол репертуары сымсатарын тоһоҕолоон бэлиэтээбитэ. Ити этиллибит тыллары бигэргэтэр курдук көрөөччү комедияны көрөөрү тоҕо анньан кэлбитэ уонна улаханнык ахтыбыт быһыынан сүрдээҕин сэҥээрэн көрбүтэ. Саала иһин, дьэ, күлүү толордо, сэҥээрии, сөҕүү тыллара онтон-мантан иһиллэллэрэ уһун кэмҥэ көрсүбэтэх дьон үөрэ-көтө көрсүбүттэрин санатта.
Испэктээкили театр биэс көлүөнэ артыстара бэрт сэргэхтик, хас биирдии түгэни сиэдэрэйдик кырааскалаан, омуну ыпсаҕайдык дэгэттээн, хас биирдии оруол майгытын ситэри-хотору көрдөрөн оонньоотулар. Сүрүн оруолу Омуннаах Уйбааны Роман Дорофеев толордо. Омуннаах Уйбаан куоракка киирэн хаартыга сүүйэн баран онтун үс күнү быһа сууйан, ыһан-тоҕон, ыскайдаан, тоҕо тэбээн баран дьиэлээри сырыттаҕына Моҕотой уола Дьаакып (Илья Портнягин) ол тобоҕуттан тииһээри «үөрүүлээх» сонуну тиэрдэр. Уйбаан ойоҕо Огдооччуйа таҥаралаабыт үһү! Дьэ ити сурахтан саҕалаан Омуннаах Уйбаан олоҕун, дьылҕатын хайдах уларытыан баҕарбытын саха көрдөөх үгэһинэн оонньоммут тыҥааһыннаах түгэнин көрөөччү улаханнык тартаран туран көрдө, быара быстыар диэри күллэ. Омос көрдөххө, туруоруу туох да уустуга суох. Икки оонньуулаах комедия тохтобула суох сцена икки чанчыктарыгар оонньонор. Биир муннук Күөс Бүөтүр баай балаҕана. Иккис – ыарыһах Огдооччуйалаах Уйбаан кураанах остуоллаах дьиэлэрэ. Туруорааччы артыыстар оонньууларыгар сүрүн болҕомтотун уурбут, онуоха пьеса ыйа сыттаҕа.
Дьэ, мааны саҥыйахтаммыт Омуннаах Уйбаан сырыылара саҕаланар. Рома Дорофеев уутугар-хаарыгар киирэн бэйэтэ бэйэтиттэн тэптэн букатын эр бэрдэ, хааман-сиимэн илэһээй уола, этэн-тыынан эристиин иэдээнэ. Уйбааммыт көрөөччү болҕомтотун кыра да мүнүүтэҕэ ыһыгыннарбат оонньуулаах буолан биэрдэ. Сэгэччи көрбүт Аргыс киһини Дмитрий Михайлов дьүһүннүүн, саҥалыын ньалҕаарыйан олох атыннык ойуулаан оонньообутун көрөөччүлэр сүрдээҕин биһирээтилэр. Төһө да иһин түгэҕиттэн ыган нэһиилэ саҥардар дьыалатын барытын ыпсара сылдьар «сэмэй» киһи саха кэмиэдьийэтин биир биллэр уобараһа буолар. Күөс Бүөтүр (Михаил Семенов) саха дьоһуннаах киһитэ буолан баран омуна-төлөнө эмиэ бэйэтин гиэнэ. Кини сэргиирэ, сөҕөрө, кыыһырара кытта омуннаах. Аллаах Алааппыйа барахсан (Ильяна Павлова) сыанаҕа тахсан хас имиллэҥнээтэҕин ахсын, Хаҕынай уол (Игорь Говоров) хас хаҥынайдаҕын ахсын саала иһэ уҥа-таала барда. Онтон Анна Кузьмина оонньообут тыла суох кэргэн дьахтара үүт-маас курдук ыпсарыллыбыт сценалара кэмиэдьийэни ситэрэн-хоторон, туустаан-тумалаан биэрэргэ дылы. Уоннааҕылар да хаалсыбатылар. Марыына (Мария Николаева) көнө санаа, сиэрдээх быһыы мэктиэһитэ тута «көрөөччүлэр диэки» буолан улаханнык убаастатта. Огдооччуйа (Лена Сергеева-Румянцева) ордооттоон ордук күллэрдэ, кыраһыабай артыыска ким да билбэт гына дьүһүн кубулуйан оруолун өссө сытыырхатта. Маарыйа кыыс (Татьяна Легантьева) соһуйбуттуу тылыгыраан, саҥарыллыбыты ой дуорааныныы хатылаан, киирэн-тахсан элэстэнэн сэргэх оонньууну көрдөрдө. Уол оҕо (Жанна Ксенофонтова) уһун атаҕа киһи хараҕар быраҕыллыах курдук буолан иһэн оонньуу тэтимигэр киирсэн симэлийэн саха ыалын толору хартыыната көһүннэ.
Дьэ, ити курдук, хас биирдии оруол уобараһа бэркэ табыллан оонньуу күлүүтэ, сэҥээриитэ үгүс буолла. Онон көрөөччү: «Кэмиэдьийэтэ!» - диэн ирдэбилигэр толору эппиэттиир испэктээкил оонньонно.
Комментарии
Авторизация на сайте через социальные сети