Биһиги бородууксуйабыт ордук

Соторутааҕыта «Таба» хампаанньа генеральнай дириэктэрэ Виктор Федоров Соҕуруу Корея тэбэр сүрэҕэр Сеул куоракка баран "Medikal O" диэн биллэр фармакологическай фирма салалтатын кытары бииргэ үлэлэһэр туһунан меморандумҥа илии баттаһан кэлбитэ. Көрсүһүү кэмигэр хотугу таба муоһун (панты) туһанан эмп-томп арааһын уонна косметиканы оҥоруу боппуруостарын кэпсэппиттэрэ. Виктор Егорович этэринэн, омук дьоно үксүгэр Саха сирин баай эрээри, экономика өттүнэн хаалыылаах регион быһыытынан көрөллөр. Ол иһин сырьену эрэ ылар санаалаахтар.

Оттон билигин Соҕуруу Корея бизнесменнэринээн доруобуйаны чөлүгэр түһэрэр кыттыгас тэрилтэни тэрийэр туһунан кэпсэтии барбыт. Онуоха кинилэр бу боппуруоһу үөрэтэргэ сөбүлэҥнэрин биэрбиттэр. Бэлиэтээн эттэххэ, былырыын таба бородууксуйатыттан араас эми оҥорору Кангвон провинция бэрэстэбиитэллэрэ интэриэһиргээбиттэр.

"Сеулга барыахпыт иннинэ кэриэйдэргэ бэйэбит бородууксуйабыт көрүҥнэрин ыыппыппыт, - диэн кэпсиир Виктор Федоров. - Кинилэр Алтай уонна Казахстан мараал табаларын саҥа үүммүт муостарын силиитин кытта тэҥнээн көрөн баран, биһиэнэ быдан ордугун быһаардылар!

Сотору кэминэн биһиги хампаанньабыт хотугу таба хааныттан биологическай эбилиги уонна сымнаҕас муоһуттан, Саха сирин эмтээх отторуттан чэйи оҥорон таһаарар былааннаахпыт. Боруобалаан оҥорон көрбүппүт, аны элбэҕи, киэҥник оҥорон таһаарарга хонтуруоллуур уорганнар көҥүллэрин уонна түмүктэрин ыларбыт хаалла.

Биһиэхэ, уруккутун курдук Хатаска производственнай базабыт уонна Птицефабрика оройуонугар биологическай эбиликтэри оҥорор сыахпыт үлэлии тураллар. Ону тэҥэ косметическай кириэм хас да көрүҥүн Мосвкаҕа оҥороллор. Онуоха биир биллэр фирманы кытта дуогабарга илии баттаспыппыт. Москва олохтоохторо уонна ыалдьыттара «Табапан» диэн ааттаах бородууксуйабытын хамаҕатык атыылаһаллар. 2014 сыллаахха «Таба» сорох бородуукталара «Россия сүүс бастыҥ табаара» испииһэккэ киирбиттэрэ".

Омук партнердара тугу сөбүлээбэттэрий?

«Таба» хампаанньа аҥардас косметиканан уонна эбиликтэринэн эрэ дьарыктаммат. Табаны иитэр хаһаайыстыбаларга анал таҥаһы, туттар тэрили, балаакканы, араадьыйа станцияларын тиэрдэн биэрэр үлэтин-хамнаһын тохтоппот. Община сайаапкатынан сибээс алдьаммытын да өрөмүөннээн биэриэхтэрин сөп.

Ыам ыйын бүтэһигэр ыстаадаларга таба муоһун быһыы саҕаланар. Усуйаанаҕа хампаанньа үлэһиттэрэ тиийэн муоһу хайдах сөпкө быһарга, сиргэ-уокка сылдьан сөпкө харайарга үөрэтэллэр. Быйыл таба муоһун сыаната биллэ ыараата, онон ол сырье оҥорооччулары тэбиэһирдэн биэрэр буолуохтаах. Хампаанньа Горнай улууһун Маҕараһын уонна Бүлүү Тааһаҕарын аттыларыгар икки пантовай-донорскай ыстаадалары тутар. Быйыл сайын ити нэһилиэктэргэ олохтоох дьаһалталар өйөбүллэринэн «Таба» хампаанньа туристары сырытыннарар былааннаах. Онно анаан күрүө-хаһаа туталлар.

Таба тириитин, тыһын, муоһун, этин, иһин-үөһүн уо.д.а. тугун да бырахпакка эрэ барытын туһанар технологияны хаһан киллэрэллэрин туһунан интэриэһиргээн ыйыталаһабын.

"Хаһан эрэ кытайдар кэлэн таба тириитин интэриэһиргээн ыйыталаспыттара да, хаачыстыбатын сирбиттэрэ, - диэн кэпсиир дириэктэр. - Биһиги хаһаайыстыбаларбыт тириини илиинэн имитэллэр, ону тэҥэ табаны тигээйи, күлүмэн дэлби тиктэҕинэ, тириитэ алдьанар. Омук дойдутугар атыыга таһаарар буоллахха, кытаанах стандарды тутуһуохха наада. Эти туттарыыга эмиэ итинник хартыына. Кытайдарга эти бүтүннүү эбэтэр аҥардаан биэрэргэ эттэхпитинэ, өйдөөбөттөр. Кинилэргэ тута буһаран киирэн барар курдук бэлэм брикеттэммит эт наада. Ол иһин таба этин оҥорон таһаарыыга үбү-харчыны угарга этии киллэрбиппит".

Онон, элбэх үлэ күүтэр. Хампаанньа үлэһиттэрэ Усуйаанаҕа Колымскай, Хаһааччыйа бөһүөлэктэригэр уонна Аллараа Халыма улууһугар туруоруллуохтаах көһө сылдьар дьоҕус буойуналарга эрэллэрэ улахан. Ол идэһэни өлөрөр анал пууннарга эти сөпкө оҥорон таһаарыы, харайыы тэриллиэхтээх. Бу бырайыак хоту дойду аһа-үөлэ ветеринарнай ирдэбилгэ эрэ буолбакка, эт бородууксуйатын техническэй регламеныгар эппиэттэһэрин ситиһиэҕэ.

Сыал-сорук чопчу

«Быйыл хампаанньабытыгар Бигэ туруктаах буолуу сылын биллэрдибит, – диэн кэпсэтиигэ кыттыһар тэрилтэ кылаабынай экономиһа Николай Алексеев. - Табаарбытын батарыыны өссө кэҥэтэн иһиэхпит. Хомойуох иһин, Саха сирин иһигэр батарар ырыынак кыра, ол иһин Россия таһымыгар тахсары былаанныыбыт. Москваҕа биһиги бородууксуйабытын билэллэр, онтон салгыы омук дойдуларыгар да тахсыахха сөп». Кини Ямал уонна ненец табаһыттара финнэри кытары бииргэ үлэлэһэллэрин уонна онтон икки өрүт барыһыралларын холобурдаата. «Саха сирэ билигин алмаастан, гаастан, таас чохтон ураты таба сымнаҕас муоһун таһаарар, ол аата биһиги бородууксуйабыт ыгар наадыйаллара биллэр. Ол эрэн биһиги салгыы барыахпытын наада. «Таба» хампаанньа сыала чопчу — саҥа технологиялары киллэрэн табаны иитии дохуотун үрдэтии», - диэн кини этэр.

Николай Алексеев этэринэн, Россия уонна омук дойдуларын атыылаһааччылара медицинаҕа уонна косметикаҕа киэҥник туһаныллар, экология өттүнэн ыраас таба бородууксуйатын ыларга интэриэстээхтэр. Онон, инникитин хампаанньа оҥорон таһаарар кыаҕын толору туһаныы, кэҥэтии, инвестордары кытта сибээһи олохтооһун уонна табаны иитэр хаһаайыстыбалары кытта үлэни тупсарыы соруга турар. Ити кыаллыа диэн эрэл баар. Ону олох бэйэтэ көрдөрөн иһиэ.