ЯСИА12+ СахаМедиа

Сюжеты

Главное Политика Экономика Общество Территория Инвестник Происшествия Культура Спорт Природа Жизнь Подробно Не факт
22 апреля 2015, 09:54

Саха сиригэр Улуу Кыайыыга анаан биир бастакынан туруоруллубут пааматынньык


Сэрии ыар сыллара төһө да ырааппыттарын үрдүнэн, дьон-сэргэ өйүттэн-санаатыттан ааһан‒арахсан биэрбэт. Хара нэһилиэгиттэн Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэриигэ 105 киһи ыҥырыллан барбытыттан, сэрии толоонугар 41 киһи дьоруойдуу охтубута, 64 буойун, сорохторо бааһыран, инбэлиит буолан, эргиллибиттэрэ. Биһиги хорсун уолаттарбыт, хоодуот сүрэхтээх бухатыыр дьоммут Сталинград куораты көмүскээбиттэрэ, Курскай Тоҕойдооҕу тааҥкалар хабыр кыргыһыыларыгар, Украинаны, Белоруссияны, Румынияны, Венгрияны, Чехословакияны, Австрияны босхолоон Берлиҥҥэ тиийбиттэрэ.

1945 сыллаахха, Кыайыы сураҕын истээт, Аҕа дойду Улуу сэриитин хонуутугар дьоруойдуу охтубут биир дойдулаахтарыгар анаан Хара нэһилиэгин Сталин аатынан холкуос бастыҥ болуотунньуктара Дмитрий Егорович Петров (Мэччэ), Дмитрий Александрович Осипов (Чооруос), Николай Лазаревич Попов (Хохоо), Николай Яковлевич Иванов (Нотооку), Семен Александрович Петров (Мээми) пааматынньык тутуутун саҕалаабыттара уонна Кыайыы ыһыаҕар, бэс ыйын 22 күнүгэр тутан бүтэрбиттэрэ. Архыып докумуоннара бигэргэтэллэринэн, бу пааматынньык Саха сиригэр биир бастакынан туруоруллубута, онон быйыл Кыайыы ыһыаҕар тутуллубута 70 сылын туолар.

Муус устар ыйга бу пааматынньыгы тупсаран оҥорууга туһуламмыт акция-кэнсиэри Хара нэһилиэгин уус-уран самодеятельноһын кыттыылаахтара «Ким да умнуллубат, туох да умнуллубуат» диэн девиһинэн салайтараннар, Дьокуускайга А.Е.Кулаковскай аатынан Норуоттар доҕордоһууларын киинигэр ситиһиилээхтик көрдөрдүлэр. Концерга ССРС, Россия, Саха сирин народнай артыыската Анегина Ильина, Россия, Саха сирин народнай артыыһа Иван Степанов, эстрада чаҕылхай сулустара Виталий Очиров, Петр Кулаковскай кыттыыны ыллылар.

Сталин аатынан холкуос үлэһит дьоно сэрии сут-кураан, аас-туор кэмигэр Гаврил Николаевич Григорьев-Харалыыр Хабырыыс курдук муударай салайааччылаах буоланнар, аччыктааһын диэни билбэккэ, былааннарын толорон, үлэлээн-хамнаан, Кыайыы туһа диэн фроҥҥа төһө кыалларынан көмөлөспүттэрэ. Патриоттуу санаалаах биһиги биир дойдулаахтарбыт «Советская Якутия» тааҥка колоннатын оҥорууга 200 тыһыынча солкуобайы хомуйбуттара уонна «Мэҥэ-Хаҥалас Хара нэһилиэгин Сталин аатынан холкуос холкуостаахтарын ааттарыттан» диэн суруктаах тааҥканы Ленинградтааҕы фроҥҥа ыытыҥ» диэн телеграмма охсубуттара . Өр-өтөр буолбатаҕа, кылаабынай командующай И.В.Сталинтан Махтал тыллаах телеграмманы туппуттара.

Бу холкуос олоҕун кэрчик кэмэ Ф.Харитонов суруйбут «Харалыыр Хабырыыс» сценкатыгар көрдөрүллэн, дьон сэҥээриитин ылла. Ааспыт сэрии алдьархайдаах түгэннэрин, сэрии кэминээҕи Хара нэһилиэгин олоҕун, Кыайыы үлүскэннээх үөрүүтүн ойуулаан, ырыаларынан, үҥкүүнэн, хоһоонунан, сценканан, видеослайдынан таҥыллыбыт концерт биир тыынынан, өрө көтөҕүллүүлээхтик ыытылынна. Мустубут дьон туран эрэ күүстээх ытыс тыаһынан доҕуһуоллаан, биһирээбиттэрин биллэрдилэр.

Манна даҕатан эттэххэ, Хара нэһилиэгин дьоно 1967 сыллаахха Саха театрыгар киирэннэр кэнсиэрдээн тураллар. Ол аата 48 сыл буолан баран бу кэлэн кэнсиэр көрдөрөн, Дьокуускай олохтоохторун биһирэбиллэрин ылбыт бэлиэ түгэммит буолар. Бу улахан тэрээһиҥҥэ Кыайыы 70 сылыгар ананан тэриллибит «Победа» ГБУ, биирдиилээн дьон үп-харчы, транспорынан культура управлениета, «Кыталык» оҕо-ыччат эстетическэй киинэ, улуустааҕы эбии үөрэхтээһин, Аллараа Бэстээхтээҕи Транспортнай техникум коллективтара хааччыйаннар биһиэхэ төһүү күүс буолан көмөлөспүттэригэр барҕа махталбытын биллэрэбит.

При частичном или полном использовании материалов гиперссылка на сайт ysia.ru обязательна.
Категория: Территория Просмотров: 773 Источник: ЯСИА Автор: Валентина Леонтьева Подписаться на обновления

Комментарии

Вы не можете оставить комментарий, пока не войдете на сайт. Вход / Регистрация

Авторизация на сайте через социальные сети

ЯСИА, Якутия, Саха Сирэ