Ийэтэ ЗинаидаАлексеевна грампластинка мунньарын сөбүлүүрэ. Кырачаан Аля куруук Анастасия Лыткина, Марина Попова кэрэ куоластарын истэ улааппыт буолан, оҕо эрдэҕиттэн ыллыырын сөбүлүүрэ. Кэлин Петр Пестряков уонна Геннадий Баишев кинини саҥа тэриллибит Государственнай үҥкүү ансаамбылыгар үлэҕэ ылбыттара.

Онтон кэргэн тахсан, дойдутугар Ньурбаҕа оҕолорун көрөн олорбута. Бу сылдьан Култуура колледжын режиссерскай салаатын үөрэнэн бүтэрбитэ. 1994 сыллаахха улахан кыыһа Алена Музыка үрдүкү оскуолатыгар педагог Герасимова Альбина Ильиничнаҕа пианист идэтигэр үөрэнэ кэлбитэ. Ийэ киһи оҕотун батыһан Дьокуускайга көһөн кэлбитэ. Төрөөбүт коллектива Үҥкүү театрын статуһун ылбыт кэмэ этэ. Алевтина Ивановна үлэтин салҕаабыта.

Кыыһа Алена Музыка оскуолатын кыһыл дипломунан бүтэрэн, үрдүк үөрэхтэнэн, төрөөбүт үөрэҕин кыһатыгар концертмейстеринэн үлэлиир. Атын оҕолорун «хайдах киһи барыта музыкант буолуой» диэн, уола Медицинэ киинин балыыһатын диализ салаатыгар үлэлиир, кыра кыыһа Космофизика институтугар инженер-конструктор.

- Алевтина Ивановна, айар үлэлээх киһи таптал, дьол өйдөбүллэригэр ураты сыһыаннаах. Бэйэҥ олоҕуҥ, тапталыҥ уонна дьол туһунан тугу этиэҥий?

- Мин дьолбор көрсүбүт киһим, куруук биир эйгэҕэ олорор холоонноох доҕорум Валерий Васильевич Ноенохов - Үҥкүү театрын национальнай инструменнарын оркестрын артыыһа. Киһи хайаан да таптыыр уонна таптатар киһилээх буолуохтаах. Таптал уонна махтал олох бары хайысхатыгар баар: идэҕэр, оҕолоргор, оҕолоруҥ олохторугар, таптыыр киһигэр, көрөөччүлэргэр, айылҕаҕа, ситиһиилэргэр уонна Күн сиригэр биирдэ бэриллэр, түннүгүнэн чыычаах көтөн ааһарын курдук күлүм гынар тус олоххор.

«Үлэ - дьол» диэн мээнэҕэ этиллибэт. Тыыннаах музыка киһи кутун-сүрүн бөҕөргөтөр, инникигэ эрэллиир. Кэргэммин кытта бииргэ үлэлиибит, бииргэ бырайыактыыбыт, куруутун бэйэ-бэйэбитигэр көмөлөһөбүт. Сороҕор кыыспытын кытыннарабыт, көмөлөһүннэрэбит. Оҕолоох киһи - дьоллоох. Оҕоҕо кыратыгар төһө кыһаллаҕын, төһө иитэҕин да, оччонон кини инники олоҕор тирэҕирэр, ийэ дьоло бөҕөргүүр. Уолбуттан Анжелика диэн минньигэскээн балтараалаах сиэннээхпин - бу улуу дьол! Сунтаартан төрүттээх кийиитим Валерия бэрт асчыт, холку-сэмэй майгылаах үчүгэй ыал кыыһа мин уолбар тиксибитэ– киһи күлүккэ имнэнэр дьоло. Ситиһии - дьол. Киһи ситииһилэнээри олох олорор. Дойдулаах буолар - дьол. Дойдулаах буоллаххына - дьоннооххун. Дьонноох киһи - дьоллоох. Мин кииним түспүт сириттэн - Күөх Ньурбаттан сылдьар биир дойдулаахтарбарараас тэрээһиннэргэ, уус-уран самодеятельноска куруук көмөлөһөбүн. Иккис дойдум буолбут Туймаада хочотун эмиэ олус сөбүлүүбүн. Ньурбаҕа олорон куруук саныыр-ахтар этим. Түһээн Кулаковскай аатынан Култуура киинин көрөрүм. Мин санаабар, бу төрөөбүт коллективпар төннөрбүн түүйбүтүм буолуо.

Киһиэхэ итэҕэл баар буолуохтаах. Мин оҕо эрдэхпиттэн айылҕаҕа сүгүрүйэбин. Ол иһин да буолуо, тойуктан, норуот ырыатыттан, оһуохайбыттан күн бүгүҥҥэ диэри тэйбэккэ кэллим. Саха норуотун биир саамай кэтэһиилээх бырааһынньыгын - ыһыаҕы олус сөбүлүүбүн. Манна тутуспут сиэриҥ-туомуҥ эйигин сылы быһа харыстыы-араҥаччылыы сылдьар. Ыһыах ахтылҕана сүрэххин-быаргын сымнатар, олоххор сылааһынан сыдьаайар. Айылҕаҕа чугас, харыстаан сыһыаннаһар киһи төрөөбүт дойдутун күүһүттэн күүс ылар. Итэҕэл туһунан этэр буоллахха, киһи сааһыран баран таҥараҕа кэлэр эбит. Уруккуттан да айылҕаҕа туох эрэ киһи дьылҕатын быһаарар, салайар улуу, улахан, үрдүк күүс баар диэн билэрим. Киһи санаата тууйулуннаҕына бу күүһү саныыр, онно бэринэр уонна эрэнэр.Түөрт сыллааҕыта итэҕэл өттүгэр ситэн-хотон, таҥара дьиэтигэр баран сүрэхтэммитим.

- Театр артыыһын үйэтэ кылгас. Оттон эн госансамбль хара саҕаланыаҕыттан билиҥҥээҥҥэ диэри ситиһиилээхтик үлэлии-хамсыы сылдьаҕын. Алевтина Ивановна, үлэлээбитиҥ тухары туох уларыйыы тахсыбытын, бэйэн хайдах эдэр сэбэрэҕин тута сылдьарыҥ туһунан кыратык кэпсээ эрэ.

- Үҥкүү театрын үлэтэ, кырдьык, сыралаах. Үҥкүүлүүр киһи күүстээх хамсаныыттан, ньэгирин дьоҥҥо сиэдэрэйдик бэрсэриттэн этэ-сиинэ элэйэр. Балет труппатыгар да өр сылларга үлэлээбит кыргыттар бааллар. Ол гынан баран, кинилэр үлэлэрэ олус кытаанах ирдэбиллээх, онон салайар эбэтэр үөрэтэр үлэҕэ көһөллөр. Оттон мин, ыллыыр-туойар киһи, сааһырдаҕым аайы кутум-сүрүм бөҕөргүүр, билиим-көрүүм, уопутум эбиллэр, онон үлэм да өрө тахсар курдук. Билинҥи биэс уоннаах киһи былыргы оччо саастаах киһиттэн таһыччы атын буолла. Урукку ыарахан, сэрии-сут дьылларыгар үөскээбит дьон үйэ аҥаарыгар кэллэхтэринэ ытык кырдьаҕас курдук көстөллөрө. Билигин кэм-кэрдии уларыйан, биэс уоннаах киһи - эдэр, өссө да төһө баҕарар үлэлии- хамсыы сылдьар кыахтаах. Бу ас-таҥас эрэ дэлэйиттэн буолбатах, киһи өйө-санаата уларыйыытыттан, бэйэни көрүнүү, кырдьартан харыстаныы ньымата сайдыытыттан уонна ис култуура үрдээһиниттэн дии саныыбын. Урут оҕону култуураҕа сыһыарыы анал хайысхата суоҕа, ким хайдах бэйэтэ салалларынан сылдьара. 1980-с сылларга маҥнайгы кииннэммит хардыылар саҕаламмыттара: театр, циркэ училищеларыгар бүтүн састаабынан баран үөрэнэллэрэ. Оттон маҥнайгы президеммит Михаил Ефимович Николаев кэмигэр Сахабыт сиригэр култуура үөрэҕин кыһалара аһыллыбыттара. Онон республикабытыгар үөрэтэн-такайан таһаартаабыт оҕолорбутугар тэриҕирэн театрдарбыт үүнэ-сайда тураллар.