Үрдүкү спортивнай маастарыстыба оскуолатын чемпионатыгар

Күрэхтэһии үгэс быһыытынан “Триумф” спорка бэлэмнэнии киинигэр сүрүн саалаҕа, үс көбүөрүнэн ыытылынна. Көбүөргэ барыта 102 бөҕөс таҕыста. Кыттааччылар ортолоругар Александр Контоев, Иннокентий Иннокентьев, Виктор Рассадин, Ньургун Скрябин, Егор Пономарев, Николай Аянитов, Владимир Флегонтов курдук үрдүк көрдөрүүлээх тустууктар кыттыыны ыллылар.

Чемпионат үөрүүлээх аһыллыытыгар СР спорка министрэ Михаил Гуляев Россия 2016 сыллааҕы көҥүл тустууга чемпионата биһиэхэ, бу саалаҕа ыытыллар буолбутун туһунан үөрүүлээх сонуну биллэрдэ итиэннэ бөҕөстөрбүт Виктор Лебедев, Александр Контоев, Иннокентий Иннокентьев, Айаал Лазарев – олимпийскай путевка иһин киирсэргэ бэлэмнэрин иһитиннэрдэ, кинилэргэ кыайыыны-хотууну баҕарда.

Оттон олимпийскай чемпион Павел Пинигин, 2016 сыл – саха бөҕөстөрө Монреаллааҕы Олимпиадаҕа өрөгөйдөрүн 40 сыла туоларынан сибээстээн, тустууктартан элбэҕи кэтэһэрин эттэ. Салгыы Павел Павлович, олунньу ыйга “Триумфка” - тустуу ыйын чэрчитинэн нэдиэлэ ахсын көҥүл тустууга, хапсаҕайга, дзюдоҕа араас таһымнаах күрэхтэһиилэр ыытыллалларын биллэрдэ, тустууну таптааччылар онно көхтөөхтүк кэлэллэригэр ыҥырда.

Кылгастык ыйааһыннарынан ырыттахха, 57 киилэҕэ сүрүннээн эдэр уолаттар кытыннылар. Кинилэртэн уолаттарга Россия чемпиона, аан дойду призера, 18 саастаах Петр Константиновы бэлиэтиэххэ сөп. Петя соторутааҕыта Дьокуускай куорат чемпионатыгар эмиэ үчүгэй хапсыһыылары көрдөрбүтүн санатар тоҕоостоох. Бу да күрэхтэһиигэ кини бэйэтиттэн аҕа саастаах биллэр бөҕөстөрү: Федор Постниковы, Христофор Потаповы, маастар Александр Захаровы, Егор Потаповы хотуталаан, специалистар үрдүк сыанабылларын ылла. Финалга Саха сирин улахан дьоҥҥо икки төгүллээх чемпиона Степан Соркомовка (1:4) опыта тиийбэккэ хоттордо диэххэ сөп.

Бу ыйааһыҥҥа Ийэ дойдутугар ытык иэһин төлөөн кэлбит Роберт Окороков билигин да буораҕа кураанаҕын итэҕэттэ. Кини тустуутун көрө олорон, талааннаах уол болҕомтоҕо ылыллыбакка, хаалан эрэр дии саныыгын...

61 кг ыйааһыҥҥа састаап күүстээх. Онуоха финалга Виктор Рассадин уонна Николай Охлопков көрүстүлэр. Виктор бу иннинэ Егор Скрябины, Арыйан Тютрины уонна Семен Владимировы этэргэ дылы, илиилээх-атахтаах оҥорбото, үөс батааскы биэрбэккэ, үрүҥ харахтарын өрө көрдөрбөккө холкутук кыайталаата. Оттон Николай – Айхан Антоновы, Андрей Захаровы, Ньургун Александрову (4:3) кыайталаата.

Дьэ онон финалга күүстээх бөҕөстөр көрсөн, дьоһун тустууну көрдөрдүлэр. Маҥнай утаа биир түгэҥҥэ Охлопков утары албастаһыыга киһитин көхсүгэр биирдэ баар буола түһэн, 2 очкону бастакынан сурунна. Чочумча буолаат аны утары анньыһыыга сөп түбэһиннэрэн “кочерга” диэн албаска киллэрэн, үөһэнэн көтүтэн 4 баалы биирдэ олордон ылар. Итинэн уоскуйан хаалбакка аны накатка эргитэн ахсааны 8:2 оҥорор.

Манныгы эрэ күүппэтэх дьон соһуйан эрэ хааллылар. Ама Рассадин хотторуо дуо диэн итэҕэйбэтэх санаалар күлүм гынан аастылар. Иккис түһүмэххэ киирэн Виктор ыла бодотун тардынан, “кырдьыгын дуо?” диэбиттии утарсааччытыгар кыырт курдук түһэр. Ол сылдьан “крест” диэн албаска түбэһиннэрэн, туох да өрөһүлтэтэ суох халаачык курдук хаста эмэтэ эргитэн, ахсааны 18:8 оҥорбутугар, тустууну тохтотон кэбистилэр. Маастарыстыба үрдүгэ диэн маны этэн эрдэхтэрэ.

Биир бэйэм бу ыйааһыҥҥа аҕыйах сыллааҕыта тренер Николай Романович Крылов салалтатынан Москваҕа үөрэнэ-үөрэнэ эрчиллэ сылдьыбыт Тааттаттан тардыылаах, Өлүөхүмэттэн сыдьааннаах 19 саастаах Семен Владимировы хайгыы көрдүм. Кини бу түһүлгэҕэ маҥнай СР норуоттарын спортивнай оонньууларын кыайыылааҕа, Д.П.Коркин турнирын финалиһа Эдуард Григорьевы, онтон Россия Кубогын призера Дмитрий Аксеновы уонна боруонса мэтээли ким ыларын быһаарсыыга Россия чемпионатын призера Арыйан Тютрины кыайталаан, бэйэтигэр болҕомтону тарта.

Соторутааҕыта Москваҕа, Шевалье Нусуев бирииһигэр тахсыылаахтык тустубут Ньургун Александров Н.Охлопковка очконан хотторбут эбит буоллаҕына, үһүс миэстэ иһин киирсиигэ Россия студеннарга чемпиона Айхан Антоновка 2:9 ахсаанынан хотторон иһэн, ыраастык сабырыйтарда. Маны, Саха сиригэр чэпчэки ыйааһыннарга илин былдьаһыы күүстээҕинэн быһаарыахха сөп.

65 киилэҕэ Красноярскайдааҕы Иван Ярыгин турнирын призердара Ньургун Скрябин уонна Егор Пономарев финалга киирсиилэрэ 6:3 ахсаанынан Скрябин туһатыгар түмүктэннэ. Кэлиҥҥи күрэхтэһиилэргэ көрдөххө, Мэҥэ-Хаҥалас ыччата бу ыйааһыҥҥа Саха сиригэр баһылыыр-көһүлүүр оруолу ылла. Ол оннугар республика чемпиона Вячеслав Ефремов кэнники кэмҥэ тустуута биир сиргэ тэпсэҥнии турар диэххэ сөп. Тоҕо эрэ үүнэн, сайдан испэт. Манна даҕатан эттэххэ, кини бииргэ төрөөбүт быраата Иван бу күрэхтэһиигэ тустубата.

70 кг ыйааһыҥҥа көбүөр опыттаах маастара Александр Контоев эдэрдэри кытаанахтык экзаменнаата. Кини утуу-субуу Алексей Захаровы, Константин Власовы, Дьулустан Сивцеви таһаҕас оҥостубата. Финалга Контоевы утары Виктор Степанов таҕыста. Дьон үксэ финал иннинэ эдэр уол сүрдээҕин эбиллибит, бу сырыыга убайыгар улахан таһаҕас буолар буолбут, кыайар ини диэн күө-дьаа кэпсэтэллэр. Ол гынан баран, көбүөр уйанын-хатанын билбит биллиилээх бөҕөс – эдэрдэргэ Россия уонна Европа күрэхтэһиилэрин призеругар тугу да оҥотторбото. Барытын ааҕан-суоттаан киирсэн, 1:1 ахсааҥҥа быраабыла быһыытынан кыайыылааҕынан таҕыста.

Бу ыйааһыҥҥа билигин тустуутун тохтотон Мирнэй куоракка тренеринэн үлэлээн эрэр Лондоннааҕы Олимпиада кыттыылааҕа Николай Аянитов кытаахтаан-кытаахтаан үһүс миэстэҕэ таҕыста.

74 киилэҕэ син эмиэ соторутааҕыта Дьокуускай чемпионатыгар курдук биир састаап туһунна. Дьон үксэ Амма ыччата 20 саастаах Герман Устинов кыайарыгар эрэллээх этэ. Ол гынан баран, Герман күрэхтэһиини ыараханнык саҕалаата. Бэйэтиттэн икки сылынан балыс Софрон Софроновтыын тустуутугар бэрт нэһиилэ 8:7 ахсаанынан чорбойон кыайыыны кыл мүччү ситистэ. Өссө мэҥэлэр, уолбут очкотун ситэ аахпатылар, дьиҥэ кыайбытын аахсыбатылар диэн хом санааларын биллэрдилэр.

Финалга син эмиэ Дьокуускай куорат чемпионатын финалыгар курдук Герман Устинов уонна Владимир Данилов көрүстүлэр. Онуоха 4:1 ахсаанынан Герман кыайан истэҕинэ, биир түгэҥҥэ Данилов атахха түспүт киһитин хабан ылан, төбөтүн хаайан, туора хойуоһуннаран үөһэнэн элээрдэн, 4 баалы биирдэ олордон ылла. Маннык балаһыанньаҕа хотторон иһэрин билэн Устинов араастаан кимэ сатаата да, очкону кыайан ылбата.

Онон, бу күрэхтэһии биир саамай улахан соһуччу түмүгүнэн киһи эрэ барыта кыайыа диэбит киһитэ – Герман Устинов иккис миэстэҕэ үтүрүллүүтэ буолла.

86 кг ыйааһыҥҥа быйыл күһүҥҥүттэн кыайыы көтөллөммүт Иннокентий Иннокентьев бу да сырыыга иннин кимиэхэ да биэрбэтэ. Эдэр уол Максим Толмачеву, уруккуттан эриһэр киһитэ Кузьма Сивцеви уонна финалга Ньургун Сергини үрүҥ харахтарын өрө көрдөрбөтө. Иннокентий кырдьык, үчүгэй таһымҥа сылдьарын өссө төгүл итэҕэттэ. Кини быйыл Кыргызстан чемпионатыгар ситиһиилээхтик кыттан, олимпийскай путевка иһин киирсэр санаалаах.

Үөһэ ыйааһыннарга кыттааччы аҕыйаҕын быһыытынан күрэхтэһии эргиир систематынан барда. Онуоха былырыын саас республика чемпиона буолан баран ханна да кытта илик Ян Емельянов эмискэ күөрэс гынан, утарсааччыларын киһилээбэтэ. Оттон ыарахан ыйааһыҥҥа кэлин сылларга Айаал Лазаревка спарринг-партнер быһыытынан сылдьар Евгений Алексеев тустар маастарыстыбата биллэрдик эбиллибитин көрдөрдө. Урут наар хотторор киһитин Баир Укоевы иккис миэстэҕэ үтүрүйэн, аны иннин биэрбэт санаалаах.

Бу турнир биһиги бөҕөстөрбүт тохсунньу 29-31 күннэригэр Красноярскайга буолар Иван Ярыгин аатынан норуоттар икки ардыларынааҕы Гран-при турнирга бэлэмнэниилэрин сүрүн түһүмэҕинэн буолар. 

Күрэхтэһии түмүк көрдөрүүтэ:

57 кг (21 кыттааччы): 1. Степан Соркомов (ХИФУ), 2. Петр Константинов, 3. Егор Потапов (иккиэн – ОЭУ), Роберт Окороков, 5. Дьулус Пахомов, Федор Постников (үһүөн – Чурапчы).

61 кг (16): 1. Виктор Рассадин, 2. Николай Охлопков, 3. Айхан Антонов (үһүөн – ХИФУ), Семен Владимиров, 5. Арыйан Тютрин, Ньургун Александров (үһүөн – ОЭУ).

65 кг (20): 1. Ньургун Скрябин (Чурапчы), 2. Егор Пономарев (ХИФУ), 3. Владимир Флегонтов (ШВСМ), Андрей Бекренев, 5. Василий Шалугин, Дьулустан Булатов (үһүөн – ХИФУ).

70 кг (13): 1. Александр Контоев (ШВСМ), 2. Виктор Степанов (ХИФУ), 3. Николай Аянитов (Мирнэй), Константин Власов, 5. Дьулустан Сивцев (иккиэн – Чурапчы), Петр Павлов (ХИФУ).

74 кг (14): 1. Владимир Данилов (ХИФУ), 2. Герман Устинов (ОЭУ), 3. Тимур Николаев, Софрон Софронов, 5. Иван Барашков (үһүөн – ХИФУ), Айсен Копырин (ТХГА).

86 кг (8): 1. Иннокентий Иннокентьев (ШВСМ), 2. Ньургун Сергин (ТХГА), 3. Кузьма Сивцев (Нам), Петр Жирков, 5. Ньургун Протопопов, Максим Толмачев (үһүөн – ОЭУ).

97 кг (5): 1. Ян Емельянов, 2. Никита Валеев (иккиэн – Дьокуускай), 3. Никита Семенов (ХИФУ).

125 кг (5): 1. Евгений Алексеев (ТХГА), 2. Баир Укоев (Дьокуускай), 3. Виталий Тимофеев (Нам).