Бу үөрүүлээх мунньахха республика баһылыгын эбээһинэһин быстах кэмҥэ толорооччу Егор Борисов, Саха сирин Правительствотын предедателэ  Галина Данчикова, Государственнай Мунньах (Ил Түмэн) председателин бастакы солбуйааччы  Анатолий Добрянцев, Конституционнай суут председателэ  Дмитрий Миронов, норуот депутаттара, Конституционнай суут судьуйалара, правительство чилиэннэрэ, парламент, президент уонна правительство дьаһалтатын тутаах үлэһиттэрэ, республика дьоно-сэргэтэ, ыччат кытыннылар.

Муус устар 27 күнэ Саха сирин историятыгар ураты суолталаах күн. Оруобуна 92 сыл аннараа өттүгэр 1922 сыл муус устар 27 күнүгэр Саха автономнай социалистическай республика үөскээбитэ. ВЦИК президиума РСФСР састаабыгар Саха АССР тэриллибитин туһунан уурааҕа тахсыбыта. Республика үөскээн тахсарыгар сүрүн олугу, тирэҕи уурбут сүдү дьоммутугар Максим Аммосовка, Платон Ойуунускайга, Степан Аржаковка, Исидор Бараховка, Степан Васильевка бу күн билинии, сүгүрүйү тылларын этэбит.

1922 сыл кэнниттэн 70 сыл буолан баран, 1992 сыллаахха СР Констиутцията (Төрүт Сокуона) ылыллыбыта. Бу докумуоҥҥа Саха сирэ РФ субъегын быһыытынан анал туруга бигэргэммитэ.

РФ Президенэ В.В.Путин 2014 сыл муус устар 7 күнүгэр илии баттаабыт «Саха АССР тэриллбитэ 100 сылын бэлиэтээһин туһунан» ыйааҕын ааҕан иһитиннэрииттэн үөрүүлээх мунньах саҕаланна. РФ Президенэ Россия правительствотын 2022 сылга Саха АССР төрүттэмитэ 100 сылын бэлиэтиир туһунан этиитин ылыммыт уонна РФ государственнай былааһын уонна олохтоох бэйэни салайыныы уорганнарыгар бэлиэ күнү тэрийэн ыытарга кыттарга сорудахтаабыт.

Саха сирин Конституционнай суутун председателэ  Дмитрий Миронов сүрүн иһитиннэриини оҥордо. Кини Саха сиригэр государственность бигэтийиитин сүрүн түгэннэригэр тохтоото. «Саха сирэ автономнай республика буолан туран, сайдыылаах дойдуга кубулуйбута; 90-с сыллар саҕаланыыларыгар СР салалтата хоту сир ураты усулуобуйатын учуоттаан, материальнай-техническэй кыаҕы харыстыыр суолу тутуспута. Саҥа үйэ саҕаланыыта Саха сирин бас билэр баайыгар сыһыаннаан кииннээһин, федерализациялааһын кэмэ кэлэн турдаҕына, республикаҕа элбэх салаалаах экономика бигэтийбитэ», - диэтэ кини.

Дмитрий Миронов республикаҕа сокуону оҥоруу муҥутуурдук сайдыахтааҕынан, сокуону оҥоруу үлэтин түһүмэхтэргэ арааран кэпсээтэ. Кини этэринэн, Саха сиригэр бүгүҥҥү ааҕыынан 1220 республика сокуона көдьүүстээхтик үлэлиир.

Бу сыл муус устарыгар республика сокуону оҥорор үрдүкү уоргана — Государственнай Мунньах (Ил Түмэн) төрүттэммитэ 20 сылын бэлиэтээтэ. 2014 сыл муус устар 4 күнүгэр Федеральнай Мунньах Федерация Сэбиэтин Уһук Илин уонна Байкал регионун сайыннарыыга туһуламмыт сокуону тупсарыыга, онно этиилэри киллэриигэ анаммыт мунньаҕа Дьокуускайга буолбутугар кини тохтоото.

«Деловое партнерство» аан дойдутааҕы бизнес-кулууп бырабылыанньатын председателэ, «Экономическай газета» бэчээттиир дьиэ генеральнай дириэктэрэ  Ольга Ирзун эҕэрдэлээтэ. Кэлиҥни сылларга регион балысханнык сайдарын, Уһук Илиҥҥэ инники күөҥҥэ сылдьарын чиҥэтэн эттэ. Ольга Ирзун «Во благо Отечества» бүтүн Россиятааҕы национальнай фонда наҕараадатын - «За заслуги во благо Отечества III степени» уордьаны правительство председателигэр Галина Данчиковаҕа туттарда.

«АЛРОСА» АК бастакы вице-президенэ – толорооччу дириэктэрэ  Игорь Соболев компания республиканы кытта тэбис-тэҥҥэ сайдыы суолугар тиийбитин уонна билигин аан дойдуга бас-көс тэрилтэ буола үүммүтүн ордук бэлиэтээн эттэ. «Ааспыт сылга «АЛРОСА» АК 36,9 мөл. карат алмааһы хостообут. Инники көрдөрүүлэрдээҕэр ити 7 бырыһыанынан улахан. Алмааһы уонна бриллианы атыылааһын 4 млрд 945 мөл. долларга диэри тиийбит. Былырыын нолуоктан араас таһымнаах бюджекка киирбит үп кээмэйэ 20 млрд солк. тахса», - диэтэ Игорь Соболев. Кини инникитин да компания республика бюджетыгар көмөлөһө туруоҕун туһунан эттэ.

Бэйэ-бэйэни биир идэҕэ утуу-субуу солбуйсар Роньжиннар үлэһит дьон ааттарыттан Саха сирин авиациятын бэтэрээнэ, Социалистическай үлэ геройа, Саха сирин бастакы летчига В.И.Кузьмин аатынан бириэмийэ лауреата, сылгын тырааныспарын бочуотаах үлэһитэ  Клавдия Роньжина тыл эттэ. Авиация салаатыгар кини уонна удьуордарын уопсай ыстааһа 231 сыл, онно күтүөттэр, кийииттэр ыстаастара эбилиннэҕинэ - 976 сыл буоларын туһунан кэпсээтэ.

Аллайыаха улууһун «Родовая община «Русское Устье» производственнай кооператив балыксыта  Павел Ефимов, телекоммуникация уонна информатика Сибиирдээҕи государственнай университетын 5 курсун студена,«Миниистир» оонньуу кыттыылааҕа Альбина Мыреева эҕэрдэлэрин тиэртилэр.

Республика быһылыгын э.т. Егор Борисов республика күнэ государственность эрэ күнэ буолбакка, сайдыы бүтүн историческай суолугар улахан кэрдиис кэм быһыытынан бэлиэтэнэрин чиҥэтэн эттэ.

РФ уонна СР государственнай наҕараадаларын бу күн үөрүлээх быһыыга-майгыга туттардылар.

РФ Президенин ыйаҕынан Үлэҕэ Россия геройа ааты ылбыт Уус-Алдан улууһун «Удьуор» бааһынай хаһаайыстыба баһылыга  Михаил Николаевич Гоголевы бу мунньахха эҕэрдэлээтилэр. Кинииэхэ бу үрдүк наҕарааданы ыам ыйын 1 күнүгэр Кремилгэ туттарыахтара.

«Кыһыл көмүс мааска» национальнай театральнай бириэмиэйни ылбыт П.А.Ойуунускай аатынан Саха академическай театырын артыыһа Анна Ивановна Кузьминаны эҕэрдэлээтилэр.

Итини тэҥэ «Аҕа дойду иннигэр өҥө иһин» II степеннээх наҕараада, «РФ Үтүөлээх бырааһа», «РФ производственнай үөрэхтээһин маастара» үрдүк ааттары туттардылар. «Өлөн эрээччилэри быһааһын иһин» мэтээлинэн Мэҥэ-Хаҥалас 4-с №-дээх лицейин хачыгаара  Гаврил Николаев наҕараадаланна.

«Хотугу сулус» уордьанынан педагогическай наука доктора  Валерий Кочнев, «СР бочуоттаах олохтооҕо» үрдүк аат 11-с №-дээх «Таба-Яна» табаһыттар биригээдэлэрин табаһыта  Ким Филиппов бэлиэтэннилэр.