Сунтаар улууһа Улуу Кыайыыны уһансыыга 2756 буойуну туруорбута. Онтон 1664 биһиги харыаннаах дьоннорбут кыргыһыы толоонугар үйэ-саас тухары хаалбыттара. Кинилэр Ийэ дойду көҥүлүн уонна тутулуга суох буолуутун иһин олохторун толук уурбуттара. Сэрии толоонугар охтубут биир дойдулаахтарбытыгар албан аат уонна  үтүө өйдөбүл буолуохтун!

Кыайыы-хотуу көтөллөнөн 1092 буойун төрөөбүт Сунтаарыгар эргиллэн, колхоз-совхоз ыарахан үлэлэрин өрө тутан уонна бэйэлэрин таһаарыылаах үлэлэринэн эйэлээх олоҕу уһансыбыттара.

Биһиги хаан-уруу Сунтаарбыт дьоно – тыыл үлэһиттэрэ уонна хорсун буойуннарбыт, дойду ыарахан кэмигэр көрдөрбүт сүүһүнэн ааҕыллар үтүө дьыалалара, туохха даҕаны холоммот хорсун быһыылара хаһан даҕаны умнуллуохтара суоҕа.

«Туох да умнуллубат, ким да умнуллубат!»  – диэн үрдүк тыл үйэлэри уҥуордаан, кэнэҕэс кэнчээри ыччат сүрэҕин-быарын сылааһыгар киирэн, килбиэннээх аҕа көлүөнэ кырдьыктаах дьыалаларын саната, саҥаттан саҥа кыайыыларга сирдии турдун.