Парламент спикерэ Александр Жирков бэлиэтээбитинэн, республика уонна муниципалитеттар талбыт дьоннорун көрсүһүүтэ – бэһис ыҥырыылаах парламент историятыгар бастакынан ыытылынна.

Кини ыалдьыттары республика государственнай бюджетын 2014 сыллаах бырайыагын сүрүн кээмэйдэрин кытта билиһиннэрдэ, СР Инвестиционнай программатын быһаарда.

«Олохтоох бэйэни салайыныы сүрүн оруола – бу гражданнар уонна государственнай былааһы ситимниир кэрдиис буолар», - диэтэ олохтоох бэйэни салайыныы сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Василий Местников. Кини Саха Республикатыгар олохтоох бэйэни салайыныы 445 муниципальнай тэрээһиннэргэ, ол иһигэр 34 муниципальнай оройуоннарга, 2 куораттааҕы уокуруктарга, 47 куораттааҕы нэһилиэктэргэ, 362 тыа нэһилиэктэригэр ыытыллар диэтэ.

Бэйэни салайыныы аныгы реформата "Россия Федерациятыгар олохтоох бэйэни салайыныыны тэринии уопсай принциптэрин туһунан" 131-ФЗ №-дээх федерального сокуону ылыныыттан саҕаламмыта. Муниципальнай реформа 2003 сыллаах биир сүрүн сыалынан былаас нэһилиэнньэҕэ чугаһааһына буолар. Ити сылларга олохтоох бэйэни салайыныыга далааһыннаах уларыйыылар буолбуттара.

Дакылааччыт кыһалҕаларга тохтоото. Ол курдук, сокуон ылыллыбытын кэнниттэн элбэх уларыйыылар киирбиттэрэ, ити быраабы тутуһууга биллэр-көстөр уустуктары үөскэтэр, государство олохтоох бэйэни салайыныыга үбүнэн ситэ хааччыллыбытах боломуочуйалары биэрэрин бэлиэтээтэ. Өссө биир кыһалҕа – муниципальнай тэриллиилэри субу-субу бэрэбиэркэлээһин үлэни атахтыыр. «Соторутааҕыта РФ президенэ Владимир Путин Госдуматтан олохтоох былаастары хонтуруоллуур, үлэлэригэр орооһууну хаарчахтыыр сокуону түргэнник ылынарга эппитэ. Президент бэлиэтээбитинэн, бэрэбиэркэ түмүгэр 16-с эрэ түгэҥҥэ – бу кэһиилэр, оттон атыттар туохха да тиэрдибэттэр. Муниципалитеттары төһө кыалларынан аҕыйахта бэрэбиэркэлиэххэ наада», - диэтэ Василий Местников.

Дакылааччыт тыа нэһилиэктэрин маннык кыһалҕаларыгар тохтоото: олохтоох бюджет бэйэтин дохуота намыһаҕар, муниципальнай тэрээһини салайарга үрдүк таһымнаах кадрдар тиийбэттэрин, агропромышленнай оҥорон таһаарыы ыһыллыытын уонна сүтэн эрэрин, демография кыһалҕаларын: оҕо төрөөһүнэ аҕыйаабытын, ыччат тыаҕа олороругар, үлэлииригэр усулуобуйа суоҕун.

Саха сирин тыатын нэһилиэнньэтин олоҕо саҥа үрдүк таһымҥа тахсарын, гражданнар тыаҕа олохсуйалларын ситиһэр сыалтан Саха Республикатын Президенэ 2013 сылы Тыа сирин сылынан биллэрбитэ. «Тыа хаһаайыстыбатын сайдыытыгар аҥардас 8 млрд. солк. ордук үп бэриллибитэ, тыа сирин территорияларын сайдыытыгар – 17 млрд. солк. ордук ыытыллыбыта. Тыа сирэ тирэхтээх сайдыытыгар биэс сыллаах программа ылыллыбыта», - диэн бэлиэтээтэ Василий Местников.

Түмүгэр парламентарий эбэн эттэ: «Бэрэстэбиитэллээх органнар олохтоох бэйэни салайыныы сайдыытыгар улахан оруоллаахтарын учуоттаан туран, биһиги СР муниципальнай оройуоннара уонна куораттааҕы уокуруктара бэрэстэбиитэллээх органнары кытта бииргэ алтыһыыларын үлэтин сөргүттүбүт. Ил Түмэн 2013 сыллаах сэтинньи 7 күнүнээҕи Дьаһалынан СР Ил Түмэнин иһинэн муниципальнай оройуоннар уонна куораттааҕы уокуруктар бэрэссэдээтэллэрин бэрэстэбиитэллээх органнарын Сэбиэтэ тэриллибитэ. Ол орган үлэтин сыалынан бииргэ үлэлээһини тэрийии буолар». Василий Местников Ил Түмэн депутаттара ити бииргэ үлэлээһин таһаарыылаах буоларыгар эрэллээхтэрин биллэрдэ.