Энергосервиснэй контракт туһунан өссө биирдэ

 Энергосервиснэй контракт диэн инвестиция буолар. Ол эбэтэр бюджет эрэ харчыта буолбакка, атын чааhынай тэрилтэлэр бэйэлэрин үптэрин уган хаачыстыбалаах үлэни ыытан, уоту, итиини, итии-тымныы ууну туһаныыга кэмчилээhини ситиһэллэр. Уонна укпут харчыларын кэмчилээhинтэн тахсыбыт барыһынан сабыналлар. Бу судаарыстыбаннай-чааһынай бииргэ үлэлээһини коммунальнай хаһаайыстыба систиэмэтигэр сайыннарыы буолар.

 Энергосервиснэй хампаанньаларга көмө наада

Былырыыҥҥыттан энергосервиснэй хампаанньаларга судаарыстыбаттан көмө көрүллэр буолла. Бу үбү хампаанньалар энергияны кэмчилир оборудованиены атыылаһалларыгар уонна энергияны кэмчилиир тэрээһиннэри ыытыыга туһаныахтара. Урут маннык суоҕа. Судаарыстыба көмөтө тоҕо нааданый? Энергосервиснэй хампаанньалар бэйэлэрин холлоругар син сөптөөх үлэни оҥордулар. Салгыы сайдар кыахтара суох - үптэрэ-харчылара тиийбэт. Үгүстэрэ баантан кирэдьиит ылан үлэлииллэр. Судаарыстыбаннай-чааһынай бииргэ үлэлээһиҥҥэ хайаан даҕаны хардарыта көмөлөсүһэр наада.

 227 объекка энергияны кэмчилээһин ситиһиллэр

Бүгүҥҥү күҥҥэ өрөспүүбүлүкэҕэ 227 объекка энергосервиснэй үлэни ыытыыга дуогабар түһэрсиллибит. Манна 11 энергосервиснэй хампаанньа бэйэтин үбүн укпут. Саха сиригэр ордук киин улуустар бу өттүгэр үчүгэйдик ылсан үлэлээн эрэллэрэ харахха быраҕыллар. Хоту улуустарга түптээх үлэ ыытыллыбакка турар. Тоҕо? Сүрүн төрүөт киин сиртэн ыраахтарыгар сытар.

Бу боппуруоһу быһаарар сыалтан СӨ энергияны уонна ресурсалары кэмчилээһиҥҥэ агентствота Анаабыр улууһун Сааскылааҕар биир энергосервиснэй хампаанньаны тэрийэн ыытта. Тэрилтэ Сааскылаахха түөрт объекка өрөмүөнү ыытан, энергияны кэмчилээһини ситиһиэхтээх. Билигин Өлөөҥҥө, Эдьигээҥҥэ үлэлиэхтээх хампаанньалары бэлэмнии сылдьаллар.

 Укпут үптэрин хайаан да төннөрүөхтээхтэр

Өрөспүүбүлүкэҕэ биир үчүгэй үлэлээх хампаанньанан Нам улууһугар баар «Энергосберегающие технологии» ХЭТ буолар. 49 объекка энергоресурсаны туһаныыга 184 мөл. солк. уган, 140 мөл. солк. кэмчилээһини ситистэ. Бэйэтин үбүнэн 7 хочуолунайы саҥардыбыт, 5 саҥа хочуолунайы туппут.

Кистэл буолбатах, саҥа саҕалааһын буолан, ыарахаттар бааллар. Сунтаар улууһунааҕы «ОДьКХ ГУП» 5 сылга хантараак түһэрсибит. Алта тэрилтэҕэ энергоресурсаны туһаныыга 24 мөл. солк. кэмчилээһини оҥоруохтаах эбит. Маныаха бэйэтин бүддьүөтүттэн 7 мөл. 800 солк. укпут уонна 9 мөл. солк. эрэ кэмчилээбит. Дьиҥэр, 24 мөл. солк тиэрдиэхтээх эбит. Хантараагын болдьоҕо бүтэрэ чугаһаабыт.

Онон манна кыахтаах, тэрээһиннээх хампаанньалар ылсан үлэлиэхтэрин наада. Кинилэр укпут үптэрин хайаан даҕаны төнүннэриэхтээхтэр. Төннөрбөтөхтөрүнэ моҥкурууттууллар. Бу үлэни ыытыыга бүддьүөттэн харчы туһаныллыбат. Онон судаарыстыба мантан элбэҕи барыһырар. Бастакытынан, үбү-харчыны бараабат. Иккиһинэн, бэлэм үбүнэн объектар өрөмүөннэнэллэр.

Итиини оҥорооччулар ночоотураллар

Энергоресурсаны кэмчилээһин киирбититтэн, ресурсаны оҥорор уонна хааччыйар хампаанньалар үптэрин сүтэрэн эрэллэрэ биллэр. Ол иһин бэйэлэрин хочуолунайдарын саҥардыахтарын, ититэр ситимнэрин өрөмүөннүөхтэрин наада. Ол түмүгэр энергияны туһаныы кыччаан, энергоресурсаны оҥороллоро эмиэ аҕыйыыр.

Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн улахан кыамталаах уонна эргэ хочуолунайдар элбэхтэр. Онон манна кэлим үлэ ыытыллыан наада.

 Хочуолунайы саҥардыы, ититэр ситими оҥоруу

Өрөспүүбүлүкэҕэ халлааны сылыта турар дьиэлэр, социальнай тэрилтэлэр элбэхтэр. Билигин чааһынай дьиэлэри кииннэммит ититэр ситимҥэ холбооһун күүскэ ыытыллар. Онон хочуолунайдар кыамталарын улаатыннарыахха дииллэр. Ол эрээри, бастаан дьиэлэри үчүгэйдик өрөмүөннүөххэ наада буолбатах дуо? Этэргэ дылы, дьиэ тиэрмэс курдук буолуохтаах. Итини тэҥэ, ититэр ситими итиини тутар матырыйаалынан үчүгэйдик бүрүйүөххэ наада. Оччотугар, улахан хочуолунай хаалар буоллаҕына, онно чааһынай дьиэлэри төһө баҕарар эбии холбуохха сөп. Ити бастыкыта. Иккиһинэн, дьиэлэри уонна кииннэммит ититэр ситими үчүгэйдик өрөмүөннээтэххэ, улахан хочуолунай оннугар дьоҕус кыамталааҕы туруоруохха эмиэ сөп. Ити түмүгэр гааһы, таас чоҕу, ньиэби туһаныы биллэрдик аччыаҕа.

Энергияны кэмчилээһин үлэтэ

Өрөспүүбүлүкэҕэ коммунальнай хаһаайыстыба өҥөтүн төлүүргэ сылга бүддьүөттэн 14 млрд солк. субсидия көрүллэр. Нэһилиэнньэ баара-суоҕа 15 %-нын эрэ уйунар. Энергосервиснэй хампаанньа аһаҕас объегы итиини тутар матырыйаалынан өрөмүөннүүр. Объект итиини туһанара аччаан, 30 % кэмчилээһин тахсар. Кэмчилээһинтэн киирбит харчыттан (30 %-тан) 90 %-на хампаанньаҕа киирэр, 10%-на бүддьүөккэ бэриллэр. Оттон ресурсаны оҥорооччуга субсидияттан (14 млрд солк.) харчы бэриллиитэ 70 %-ҥа диэри кыччыыр. Кэмчилээһин үлэтэ ыытыллан, нэһилиэнньэ коммунальнай өҥөнү төлүүрэ 10 %-ҥа тэҥнэһэр. Бүгүҥҥү күҥҥэ бүддьүөттэн коммунальнай хаһаайыстыба өҥөтүгэр бэриллэр 14 млрд солкуобайдаах субсидияны 5-6 млрд солкуобайынан кыччатар сыал-сорук турар.