Саха сылгытын таптыыр, киниэхэ сүгүрүйэр бар дьоммут бу суруйууну, соргулаах сүбэни, ыраас куттаах кинигэни сэргээн ааҕыахтара. «Тоноор» племенной хаһаайыстыбалаах ааптар бэйэтин холобуругар олоҕуран, сылгыны иитиигэ мраморнай эти хайдах ыларга кэккэ кистэлэҥнэрин арыйар.

Николай Калитин «Этиҥ дуксуйар» кинигэтэ, ааптар бэйэтэ бэлиэтииринэн, (sciencefiction) сайенс фикшн диэн дьоҕус форманан суруллубут. Билиҥҥи кэмҥэ наука уонна техника сайдыыта айылҕаҕа, киһи аймах олоҕор дьайыыта туохха тиэрдиэн сөбүн, ойуун көрүүлэниитинэн сиэттэрэн, анаарар уус-уран айымньы болҕомтону тардыа. Манна өйтөн булан таҥыы суох –олоххо кырдьык буолбут түбэлтэ ойууланар.

Улдьаа Харалы «Киһи-хара буолаары» романын 1 чааһа таҕыста. Урааннаах уһун кыһыннаах, тоһуттар томороон тымныылаах дойдуга айыы сүөһүтүн ииттэн айаҕы көрүнүү ыарахан этэ. Тиийбэт тирии, тарпат тараһа олохтоох төрүттэрбит бас-көс дьоннорун мындыр өйдөрүнэн, сатабыллаах дьаһалларынан, хардарыта өйөнсөр үтүө майгыларынан ол ыарахан кэмнэри этэҥҥэ туораабыттара бу айымньыга кэпсэнэр.

Ксенофонт Уткин-Нүһүлгэн үлэлэрин хомуурунньугун 16-с кинигэтэ - «Олох тыына» диэн сэһэн-эссе таҕыста. Манна ааптар өр сыллаах үлэтин, научнай уонна айар хайысхалаах дабааннарын эгэлгэлээн эргитэн көрүүтэ, ааспыт айанын суолун саҥалыы сааһылааһына сырдатыллар.