Амма Лээгититтэн төрүттээхтэр Улуу Кыайыыны уһансыбыт аҕа көлүөнэ дьоннорун төрөөбүт дойдуларыгар тиийэн кэриэстээтилэр


Муус устар 4 күнүгэр араас улуустартан кэлбит Лээги дьоно ахтылҕаннаах дойдуларыгар айаннаары сарсыарда эрдэ Өнньүөс нэһилиэгэр муһуннулар. Олохтоохтор ыалдьыттарын алаадьылаах кымыһынан айах туттулар, айан аартыгын арыйар сиэри-туому ыыттылар. Нэһилиэк баһылыга Мария Захарова мустубут дьону Улуу Кыайыы 70 сылынан эҕэрдэлээтэ уонна өнньүөстэр Лээги тэрээһинигэр кыттыһалларын эттэ. Кэрэ айылҕалаах Амма өрүс устун сааскы көй салгыны силэйэ айаннаан бириэмэни билбэккэ Лээгигэ тиийдибит. Күнэ да чаҕылыччы тыган, туран биэрдэ.
Кырдьаҕастыын, эдэрдиин 80-ча киһи „Өлбөт үйэлээх полка“ 110 буойунун мэтириэтин түөстэрин иннигэр тутан болуоссаттарыгар диэри кэккэлээн хаамтылар.

Улуу Кыайыы 70 сылын бэлиэтиир уонна Лээгиттэн сэриигэ барбыт буойуттар үрдүк ааттарын чиэстиир Махтал күнүн сиэрин-туомун биир дойдулаахтара Григорий Семенович Григорьев ыытта. Сэриигэ хонуутугар сырдык тыыннара быстыбыт 31 буойуну, сэрииттэн этэҥҥэ эргиллэн кэлэн эйэлээх олох тутуутугар күүстэрэ кыайарынан үлээбээбит 79 буойуну уонна сэрии кэмигэр тыылга „Барыта кыайыы иһин“ диэн тоҥору-хатары аахсыбакка үлэлээбит хоһуун үлэһит дьону кэриэстээн мүнүүтэ устата чуумпуран турдулар.

Тыыл бэтэрээнэ Степан Федоров, сэрии сылларын оҕото Семен Александров аҕаларын бойобуой суолларын туһунан ахтыы оҥордулар.
Эдэр ыччаттар Иннокентий Артамонов „Мин мантан сэриигэ барбытым“ диэн хоһоонун доргуччу аахтылар.
Өнньүөс нэһилиэгин баһылыга Мария Захарова Лээги дьонугар ыраах диэн аахсыбакка араас улуустартан кэлэн Ытык сир Лээги аатын ааттата сылдьалларыгар уонна аҕа көлүөнэ хорсун быһыытын үйэтитэр тэрээһиннэргэ көхтөөх кыттылларын иһин махталын биллэрдэ.
Саха сирин Ил Дарханын уонна Бырабыытылыстыбатын дьаһалтатын информатизацияҕа управлениетын салайааччы Аграфена Матвеева Улуу Кыайыы 70 сылыгар Лээги түмсүүтэ ылыммыт былааннарын туһунан сырдатта.
Тэрээһиҥҥэ мустубут дьон Аҕа дойду Улуу сэриитигэр буойуттарыгар өйдөбүнньүккэ гирлянда уонна тыыннаах сибэкки дьөрбөлөрүн уурдулар.

Степан Федоров, тыыл бэтэрээнэ, Дьокуускай куорат:
- Мин манна Төгүлтэ төрдүгэр 1933 сыллаахха төрөөбүтүм. Сэрии кэмигэр, төһө да кырыымчык буоллар, дойдубут барахсан быйаҥнаах, бултаах-алтаах сир буолан, хоргуйуу диэни билбэтэхпит. Онон дойдубар Ытык сиргэ махталым муҥура суох. 1969 сыллаахха, көһөрүү буолуор диэри манна олорбутум. Бүгүн биһиэхэ дьоро күн буолла. Дойдубут салгынынан дуоһуйа тыынан, ирэ-хоро сэһэргэһэн абыранныбыт. Биһиги кырдьаҕастар дойдубут иччитэхсийбэккэ сайдыан, олох буруота унаарыан баҕарабыт. Дьиҥинэн бааһынай да хааһыйыстыбалар тэриллэн үлэлииллэригэр, дьону да аҕалан сынньатарга табыгастаах үтүөкэн дойду, биһиги Лээгибит, - диэтэ.

Руслан Федотов, урбаанньыт, „Лээги“ түмсүү салайааччыта:
- Ыам ыйыгар Лээгигэ суол суох буолар, ол иһин бу тэрээһиммитин эрдэ, суол баарыгар, былааннаан ыытабыт. Кыайыы 60, 65 сылларын эмиэ бу курдук түмсэн, манна дойдубутугар кэлэн бэлиэтээбиппит. Онон бүгүн үһүс улахан тэрээһиммит, ити биһиги Аҕа дойду Улуу сэриитигэр кыттыбыт эһэлэрбит, аҕаларбыт, убайдарбыт иннилэригэр ытык иэспит буолар.Көһөрүү кыһалҕатын эппитинэн-хааммытынан билбит буоламмыт сүрдээх түмсүүлээх дьоммут, хайа баҕарар дьыалаҕа өйбүтүн-күүспүтүн түмэн ылсабыт уонна хас биирдиибит Лээгиттэн төрүттээхпитинэн киэн туттабыт. Түмсүүбүтүгэр кырдьаҕас дьон, орто саастаах дьон уонна эдэр ыччат бары бааллар. Бары Лээги аатын үтүө өттүнэн ааттатар курдук, биир санаанан салайтарабыт. Лээгигэ бааһынай хаһаайыстыбаны уонна туризмы, бииргэ ситимнээн тэрийиэххэ, сайыннарыахха сөп этэ. Дойдубут быйаҥынан, айылҕата кэрэтинэн онно барытыгар эппиэттиир дии саныыбын. Дьон сүөһүнү, сылгыны олохсутан дэлэтиэхтэрин, үлэлээх-хамнастаах буолуохтарын баҕарабын. Ол инниттэн талахха былдьаммыт ходуһалары көннөрөн, ыраастаан мэччирэҥ таһааран эрэбит. Биир дойдулаахтарбын, бүгүҥҥү дьоро күммүтүнэн эҕэрдэлиибин, тэрээһиҥҥэ көхтөөх кыттыыны ылбыттарыгар махтанабын. Дьоллоох-соргулаах буоллуннар! - диэн алгыһынан баҕа санаатын түмүктээтэ.
Дьэ ити курдук лээгилэр адьырҕа өстөөҕү суоһарбыт, сырдык олохторун харыстаабакка Улуу Кыайыыны уһансыбыт аҕа көлүөнэ дьоннорун чиэстээн, төрөөбүт дойдуларыгар ахтылҕаннарын таһааран, киэһээҥҥэ диэри ирэ-хоро сэһэргэһэн, дуоһуйан тарҕастылар