Ил Түмэн народнай депутата Алексей Еремеев бэрэссэдээтэллээх «правительственнай чааска» парламент бастакы вице-спикерэАнатолий Добрянцев, Юрий Николаев, Дмитрий Саввин, Юрий Баишев, Марфа Филиппова, Алёна Атласова, Гаврил Парахин, Дмитрий Семёнов,  Александр Сусоев уонна туһааннаах министиэристибэлэр, биэдэмистибэлэр, быраабы араҥаччылыыр уорганнар салайааччылара уонна эппиэттээх үлэһиттэрэ кытыннылар.

Алексей Еремеев быһаарбытынан, наркотигы утары охсуһуу судаарыстыбаннай тосхолун үпкэ ресурсалара араас толорооччу министиэристибэлэринэн уонна биэдэмэстибэлэринэн «тарҕаныллыбыттар», оттон эппиэтинэстээх толорооччу – өрөспүүбүлүкэ юстициятын судаарыстыбаннай кэмитиэтэ кинилэри сүрүннүүр эрэ.

Судаарыстыбаннай тосхол сүрүн соругунан наркотигы сокуону кэһэн туран тарҕатыыны уонна наркотигы медицина тас эйгэтигэр туттууну аҕыйатыыга биир кэлим судаарыстыбаннай политиканы ыытыы буолар.

Сүрүн дакылааты оҥорбут юстиция судаарыстыбаннай кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Сардаана Гурьева тосхол олоххо киириитин көдьүүһэ тус сыаллаах индикатордары ситиһиинэн быһаарылларын тоһоҕолоон бэлиэтээтэ. Ону сэргэ «Наркотиктары туһаныыны аҕыйатыыга сэрэтэр дьаһаллары тэрийии», «Наркотигы буруйу кэһэн туран эргитиини аҕыйатыыга көмөлөһүү» хос тосхоллору ырытта. Манна анаммыт өрөспүүбүлүкэ бюджетын көдьүүстээхтик уонна тус сыалынан туһаныыны бэрэбиэркэлииргэ Счетнай палата ыытар дьаһалларыгар тохтоото.

Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Россия ФСКН управлениетын начальнигын көмөлөһөөччүтэ Марина Попова Саха сиригэр 2014 с. уонна 2015 сыл бастакы кыбартаалыгар балаһыанньа хайдаҕын билиһиннэрдэ. Управление регистрациялаабытынан:

• наркотигы тарҕатыыга 2014 с. – 580, быйылгы сыл бастакы кыбартаалыгар 154 буруй оҥоһуллубуттар;

• 2014 с. – 603, бу сыл бастакы кыбартаалыгар 159 холуобунай дьыала тэрилиннэ;

• 276 дьыала суукка ыытылынна;

• Наркотигы эргитиини кытары сибээстээх буруй иһин 201 киһи сууттанна (2015 сыл бастакы кыбартаалыгар – 53 киһи).

Быраабы араҥаччылыыр уорганнар «Мак-2014» сэрэтэр операция түмүгүнэн дьиикэй көнөпүлэ үүнэр 140 сирин (84 га) буллулар, наркотиктаах 58,6 тонна үүнээйини суох оҥордулар. Федерация субъектарыттан уонна Кытай Народнай Өрөспүүбүлүкэтиттэн Саха сиригэр наркотиктары аҕалыы 34 канала арылынна. Ону таһынан Саха сиригэр Нам, Мэҥэ-Хаҥалас, Өлүөхүмэ уонна Хаҥалас улуустарыгар үүнэр дьиикэй көнөпүлэттэн наркотигы оҥороллор. Наркотигы атыылааһыны тэрийэр анал сайтар суохтар, ол гынан баран Интернет-ситимнэр үлэлииллэр.

Счетнай палата аудитора Елена Лукина үс сыл иһигэр 10 индикативнай көрдөрүүттэн 5 эрэ толоруллубутун туһунан эттэ. Бу ыытыллар дьаһаллар көдьүүстэрэ өссө да ситэтэ суоҕун көрдөрөр. Бэрэбиэркэ түмүгүнэн бюджет үбүн тус сыала суох туһаныы бэлиэтэммэтэ. Ол эрээри, СӨ Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ саамай элбэх үбү көдьүүһэ суох туһаммыта билиннэ. Онуоха туох дьаһаллар ылыллалларын народнай депутат Дмитрий Саввин интэриэһиргээн ыйытта.

Депутат Юрий Николаев судаарыстыбаннай тосхолу үбүлээһин киэҥник «тарҕаммыта» туох биричиинэлэрдээҕин ыйыталаста. Дакылаатчыттар эппиэттээбиттэринэн, «интенсивнэй» үбүлээһиҥҥэ наркодиспансеры тутуу учуоттаммыт. Билигин бырайыактыыр-чинчийэр үлэлэр түмүктэммиттэр, ол эрээри тутуу ыытыллара 2017 сылга диэри былааннаммат.

Алена Атласова сокуоннай саастарын ситэ илик оҕолорго наркотигы сэрэтии дьаһалларын уратыларыгар уонна: «Сорох дьаһаллар, төттөрүтүн, наркотик туһунан сырдатыы курдук буолбатахтар дуо?» – диэн санаатын үллэһиннэ. Кини ыйытыытыгар СӨ үөрэххэ миниистирин солбуйааччы Эдуард Кондратьев: «Психологическай тест төрөппүттэр сөбүлэҥнэринэн эрэ оҥоһуллар. Наркотигы бопсуу, кини содулларын туһунан кэпсээһин пропаганда буолбатах, чөл олоҕу сырдатыы буолар», – диэтэ.

Ону сэргэ наркотигы туһанар эрээри учуокка турбатах дьон төһө элбэх буолуохтарын, наркоманнар ортолоругар омук дьоно хас бырыһыаны ылалларын, кодеиннаах препараттары аптекаҕа атыылааһын чахчыларын чопчуластылар.

Гаврил Парахин: «Итиччэ элбэх үп көрүллэр, сэрэтии үлэтэ ыытыллар. Ол гынан баран, таһырдьа таҕыстым да көрө түһэр, «ыһыытыыр-хаһыытыыр» баннердар тоҕо суохтарый? Уопсайынан, полиграфическай өҥөҕө үп-харчы тиийэр дуо?», – диэн оруннаах боппуруоһу биэрдэ. Хос кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Алексей Еремеев уонна куорат думатын депутата Александр Ильин наркоман синтетическэй наркотигы туһаммытын быһаарар тэрили атыылаһыы боппуруостарыгар тохтоотулар. Лаборатория аһылыннаҕына, онно үрдүк квалификациялаах специалистар наада буолуохтара.

2014 с. ыытыллыбыт мониторинг көрдөрбүтүнэн, Саха сиригэр балаһыанньа тыҥааһыннааҕынан сыаналанар.