Отчуот быһыытынан 39 табанан чорбойдубут эрээри, сорох ыстаадалар ааҕыныы оҥорботохтор. Онон инникитин табаларын аахпатах ыстаадаларга субсидия бэриллиэ суоҕа диэтэ. Сылгы иитиитин сайыннарар инниттэн Орто Халыматтан 10 атыыры аҕаларга кэпсэтии барбытын, харчыта төлөммүтүн иһитиннэрдэ. Ол эрээри бу салааҕа кыһалҕа элбэҕин, сорох хаһаайыстыбалар харчы бэриллэрин үрдүнэн базаларын туппаттарын ыйда, саҥа анаммыт министр инникитин түмсүүлээх улахан хаһаайыстыбаларга эрэ үп бэриллиэҕин эппитин тиэртэ. Уонна Чыбааҕылаах нэһилиэгиттэн мунньахха биир да киһи кэлбэтэҕин этэн туран, өскөтүн сылгы иитиитигэр, тыа хаһаайыстыбатыгар болҕомто ууруллубат буоллаҕына, тыа хаһаайыстыбатын специалиһын штата атын нэһилиэккэ бэриллиэҕэ диэтэ.

Хос дакылааты улуустааҕы ветуправление начальнига Матрена Терехова оҥордо. Кини сылгы иитиитигэр тахсыбыт сүтүктэри ырытта. Сэбиэскэй саҕана улахан айдаан тахсыахтаах түгэнэ буолбутун - көрүү-истии мөлтөҕүттэн үс сылгы ыран өлбүтүн туһунан иһитиннэрдэ. Сорох хаһаайыстыбалар анализ ылыыга нэстик сыһыаннаһалларын бэлиэтээтэ.

- Сылгыны ааҕыы үчүгэйдик ыытыллыбат, ол иһин ахсаан чуолкайа суох. Тыа хаһаайыстыбатын управлениета уонна ветучаастак дааннайдара аҥы-аҥыны көрдөрө сылдьаллар. Суон Тииккэ сылгы ааҕар күрүөнү өрөмүөннүүр сөп буолла. Индигиргэ сылгы базата эмиэ итинник туруктаах. Соболоохтон, Төбүлэхтэн эһэ элбээбитин, сылгыны тардарын туһунан иһитиннэрэллэр.

Сылгыһыттар үлэлэригэр көһүүннүк сыһыаннаһаллар. Сылгы үксэ сэлиэнньэ аттыгар мэччийэр, сыбаалканы кэрийэр. Ол түмүгэр сылгы оһоллонуута тахсар, ыттар саба түһэллэр. Тэйиччи сиргэ илдьэн мэччитэллэрэ буоллар, итинник түбэлтэлэр тахсыа суох этилэр. Өртөөһүн болдьоҕун миэстэтигэр бэйэлэрэ быһааралларын уонна куттал суох буолуутун бэйэлэрэ хонтуруоллуулларын ситиһиэххэ наада. Төһө эмэ сэрэтиллэрин үрдүнэн, нэһилиэнньэҕэ сылгы этин ветеринар көҥүлэ суох атыылыы олороҕут, нэһилиэнньэҕэ кутталы үөскэтэҕит. Инникитин сылгыны кииннээн биир сиргэ өлөрөрү, ветеринар хонтуруоллааһынын тэрийиэххэ наада, – диэтэ Матрена Дмитриевна.

Дакылааттары истии кэнниттэн ыйытыыга хоруйдааһын буолла. Улуус баһылыга мунньах кыттыылаахтарын хайдах гынан сылгыны элбэтэбит диэн боппуруоска көхтөөхтүк кыттан санааларын этэллэригэр ыҥырда. Тылы бастакынан Улахан Чыыстай дьаһалтатын тыа хаһаайыстыбатын специалиһа П. А. Слепцов ылла:

– Сылгы иитиитэ киһиттэн, ол иһигэр ветеринартан улахан тутулуктаах. Сылгыга уруурҕаһыы буолла, ол түмүгэр төрүөҕү биэрбэттэр. Атын сиртэн атыыр кэлэрэ наада. Иккиһинэн, түмсэн, биир өйүнэн-санаанан үлэлээтэхпитинэ эрэ ситиһиилэниэхпит. Били А. Крылов үгэтин курдук, тиэрэ-маары дайбыы сырыттахпытына, ыраапаппыт биллэр.

Марк Шкулев, Соболоох оскуолатын 9 кылааһын үөрэнээччитэ маннык эттэ:

– Сэттэ сылгылаахпын. Бэйэм көрөбүн. Дьоҥҥо көрдөрө биэриэхпин санаам буолбат. Анал бизнес-былаан оҥостон үлэлии сылдьабын. Кыһалҕам диэн үөрбэр атыыр суох, атыырданарым буоллар туспа үөрдэниэм этэ.

В. Е. Леонтьев, Соболоох сылгыһыта:

– Сомоҕолоһуохха наада. Урукку сопхуос курдук элбэх сылгыланыа этибит. Түмүстэхпитинэ, улахан хаһаайыстыба буоллахпытына эрэ субсидия кэлэр буолбут. Субсидия кэлэрэ наада. Иккиһинэн, эһэни бултуохха наада. Эһэ элбээн, сылгыга эрэ буолбатах, ынахха эмиэ куттал үөскээтэ. Мин сылгыга саҥа киирдим. Киһи үлэлиэн сөп дии санаатым.

П. В. Корякин, Суон Тиит олохтооҕо, пенсионер:

- Өртөөһүнү күүскэ ыытыахха наада. Үөһээ Дьааҥыттан сылгыны аҕалтарыахха. Урут сиринэн кэлбиттэрэ.

И. А. Старков, пенсионер :

– Өймөкөөн сылгыта хабарҕа ыарыылаах. Халыма сылгыта соҕоон от сылгыта, биһиги оппутугар үөрүйэҕэ суох буолан, өлөр-сүтэр. Ол оннугар Усуйаана сылгыта үчүгэй. Мин сопхуоска үлэлии сылдьан Усуйаанаттан сиринэн сылгыны аҕалбытым. Онтубут биһиги курдук усулуобуйаҕа үөскээбит буолан, бэрт үчүгэйдик олохсуйбута, элбэх төрүөҕү биэрбитэ. Онон бэйэ усулуобуйатыгар сөп түбэһэр сылгыны аҕалар сөп.

Дьоҥҥо хаалбыт учаастагы биэриэххэ наада. Сэлиэнньэ аттыгар мэччийэр сылгы өлөр-сүтэр, оҕото ыкка былдьанар. Бөһүөлэктэн ыраах сиргэ сылгыны тутар үчүгэй.

К. К. Терешкин, Индигир агро-оскуолатын сылгыһыта:

– Мин 20-тэн тахса сүөһүм аҥардас кыылга былдьанна. Кыылы көлүөбэнэн бултуохха наада. Көлүөбэни билэбин, үөрэтиэхпин сөп. Сылгы уруурҕаһыыта таҕыста, атын сиртэн сылгыны аҕалар сөп, ол эрэн билиҥҥи ыччат сиринэн аҕаларын саарбахтыыбын. Сылгылаахтар төһө сылгылаахтарын билбэттэр, идэһэлэнээри гыннахтарына эрэ сылгылаахтарын саныыллар. Бу күһүн оттоотубут аҕай диэн буолбуттара да, отторо бүтэн эрэр курдук көрөбүн, кыстыгы хайдах туоруулларын билбэппин. Сылгыны Үөһээ Дьааҥы Табалааҕыттан аҕалтарыахха. Чугастан сиринэн аҕалар ордук дии саныыбын.

В. Г. Слепцов, Үрүйэ Төрдө:

– Туораттан көрө сылдьан кириитикэлиир сатаммат. Биһиги даҕаны кыах баарынан үлэлии-хамсыы сатыыбыт. Көстөкүүн Көстөкүүнэбис агро-оскуолаҕа үлэлии киирдэ, биһиги киниттэн элбэҕи кэтэһэбит, оскуолаттан рабочай кадр иитиллэн тахсыа диэн эрэнэбит. Улахан-чыыстайдар уопуттарын батыһан кооператив тэриниэхпитин наада. Оннук эрэ буоллахпытына сылгыбыт элбиэ этэ.

П. Н. Черемкин, улуус баһылыга:

 – Эһэ, бөрө олус элбээтэ. Билигин тугунан баҕарар бултуур көҥүллэнэн турар. Биһиги олус элбэх көмөнү ылабыт эрээри, үлэбит түмүгэ көстүбэт, нэһирэн олоробут. Ыаллыы Абый улууһа биһигиттэн аҕыйах үбү ылар да, сүөһүтэ-аһа элбии турар. Биһиги уһуктуохпутун, түмсүөхпүтүн наада.

Салгыы Петр Николаевич тыа хаһаайыстыбатын бастыҥ үлэһиттэригэр наҕараадалары туттарыыта ытыс тыаһынан доҕуһуолланна.