Оройуон баһылыгын бастакы солбуйааччы С.Г. Илларионов ытык дьоммутугар махталын биллэрдэ, билигин кырдьыктаах история туоһулара күннэтэ сүтэн-оһон иһэллэринэн бэйэлэрин күүскэ харыстанан чэгиэн сылдьан сиэннэригэр киэн туттууну үөскэтэллэригэр баҕарда. Бу кэннэ учууталлар, үөрэнээччилэр ытыстарын тыаһыгар доҕуһуоллатан тыыл бэтэрээннэригэр РФ президенэ В.В. Путин уонна Ил Дархаммыт Е.А. Борисов ааттарыттан “Кыайыы 70 сыла” үбүлүөйнэй мэтээллэри Николаев Н.И., Николаев Н.С., Винокуров Н.А., Гаврильев С.Н., Боеков Х.С., Семенова В.В., Острельдина Е.А., Семенова Е.П., Степанова С.Н. туттартаата. Үөрэнээччилэр уонна быйыл оскуоланы бүтэрээччилэр Улуу Кыайыыга кынаттаабыт хоһооннору, ырыалары доргуччу аахтылар, ыллаатылар, сэрии кэминээҕи үҥкүүнү үҥкүүлээтилэр.

Николаев Николай Семенович, Өлөөн оройуонун бочуоттаах олохтооҕо:

— Мин оскуолаҕа 1943 сыллаахха үөрэнэ киирбитим. Аас-туор сылларга «Барыта фроҥҥа, барыта Кыайыы туһугар!» диэн улахан дьону кытта тэҥҥэ атах сыгынньах сылдьан муҥхалаһар буолар этибит. Ууттан таҕыстаххына, атаххар хаар сыстан онтубутун төттөрү ууга киирэммит хоҥнорунар буоларбыт. Дьэ оннук балаһыанньаҕа дьоммутугар-сэргэбитигэр көмөлөһөн олох кыра сааспытыттан тыылга үлэлээн бу бачча тиийэн кэллибит. Оччолорго Сухаана нэһилиэгэр 10-ча киһилээх метеостанция баар этэ. Онно радиһынан Хлебников диэн уһун уҥуохтаах киһи үлэлиирэ. Ол хаар түһэ турдаҕына киирэн кэлэн: «Мы победили, наше дело правое! » - дии-дии хаамыталыырын өйдүүбүн. Кини радиһынан үлэлиирин быһыытынан бастакы информация киниэхэ кэлбит быһыылааҕа, ону учууталбытыгар туттарбытыгар үөрүү бөҕө буолбуппут.

Анна Ивановна Тимофеева, тыыл, бэчээт бэтэрээнэ:

— Сэрии кэмигэр интэрнээккэ 5-6-7-с кылаас оҕолоро бииргэ олорбуппут. Ол саҕана аспыт кырыымчыга, килиэппит толуонунан, американскай саахарбыт, арыыбыт диэн быыкаайык буоллаҕа. Киэһэтин аччыктаан аһыахпытын баҕараммыт ытаһарбыт. Ыксаан ыалларынан сылдьан мас кыстыыбыт, уу баһан аҕалабыт, оччоҕо килиэп, лэппиэскэ бэрсэллэр. Кыайыы күнүн төгүрүк араадьыйабытынан истибиппит, үөрүүбүтүттэн хайдах да буолуохпутун билбэтэхпит. “Сталин туругурдун!” диэн холкуостаахтар бэйэ-бэйэлэрин эҕэрдэлэһии бөҕө. Билиҥҥи ыччакка эбээлэргитин, эһээлэргитин харыстааҥ, ытыктааҥ диэм этэ, үлэттэн дьолгутун буларгытыгар баҕарабын!

Семенова Варвара Васильевна, тыыл бэтэрээнэ, норуот маастара:

— Сэрии саҕана, 1943 сыллаахха, аҕабытын күрүөйэх бандьыыттар өлөрөннөр, ийэбит сэттэ оҕотун бэрт ыараханнык иитэлээбитэ. Холкуоска үлэлэтэллэрэ, кыра да буолларбыт сугуннуурбут, балыкка, бултааһыҥҥа эмиэ сылдьыһарбыт. Мин өйдүүрбүнэн Богатырев диэн капитан таһаҕаһы борохуотунан аҕалара. Онно таһаҕас таһыытыгар үлэлээбиппит, табанан Өлөөҥҥө аҕаларбыт диэн ийэм куруук кэпсиир буолара.

Острельдина Евдокия Афанасьевна, тыыл бэтэрээнэ, Өлөөн оройуонун бочуоттаах олохтооҕо.:

— 1941 сыллаахха, Аҕа дойду Улуу сэриитэ саҕаламмыт кэмигэр, аҕам барахсан холкуоска балыктыы сылдьан ууга түһэн өлбүтэ. Ийэбит сэттэ оҕолоох тулаайах кэриэтэ туран хаалаахтаабыта. Кытаанах байыаннай кэм этэ. Табаны маныы сылдьар киһи табаны көрбүтүнэн хоргуйан өлбүт түбэлтэлэрэ баара. Кыра да буруйданыыга хаайыыга бараллар диэн дьон кистээн кэпсэтэллэрэ. Бу санаатахха, чахчы ыарахан олох эбит. Биһиги мас эрбээһинигэр, кыстааһыныгар көмөлөһөрбүт. Кыайыы күнүн оскуолаттан дьиэлээн иһэн истибит эбиппин. Уулуссаҕа турар төгүрүк араадьыйаттан истэммин балааккабар ойон тиийэбин. Оччолорго мас дьиэлэр аҕыйахтара, биһиги балааккаларга олорорбут. Кыайыы буолбут диэн тыын быһаҕаһынан дьоммор кэпсээтим. Бу оҕо тугу-тугу саҥарар, кырдьыга буолуо дуо диэн, олох итэҕэйбэтилэр. Мин иннибин биэрбэппин. Тэриэлкэттэн иһиттим,диибин. Оттон дьэ, атын дьонтон истэн үөрүү-көтүү бөҕө буоллубут. Сарсыныгар оскуолаҕа кэлбиппит, үөрүүлээх линейка буолла.

Николаев Николай Иванович, СР тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, тыыл бэтэрээнэ:

– Сэрии кэмигэр аҕыйах ахсааннаах норуоттары И.В.Сталин муударай өйүнэн аармыйаҕа ыҥыртарбатаҕа, балыктаатыннар, күндү түүлээҕи бултаатыннар, табаларын ииттиннэр диэн. Онон абыраабыта бу кыра норуоту. Мин оччолорго 12 саастаах этим. Алдьархайдаах сэрии буолбутун, фашистскай Германия саба түспүтүн араадьыйанан истибиппит. Сайынын оҕолор улахан дьону кытта тэҥҥэ үлэлээбиппит. Дьоммун кытта ыстаадаҕа сылдьан түүннэри-күнүстэри таба маныыр этибит. Сэрии саҕана үөрэх дьыла алтынньыттан саҕаланара. Саха сирин улуустарын курдук улахан хоргуйуу, сүтүү суоҕа. Булдунан-алтынан баай айылҕабыт абыраабыта. Билигин биһиэхэ кылаабынайа доруобуйабыт буоллаҕа, кулун тутар ыйга 86 сааспын туолбутум. Билиҥҥи көлүөнэҕэ патриотическай иитии тиийбэт курдук көрөбүн. Элбэхтик сэрии кэминээҕи киинэлэри көрүөхтэрин, кинигэлэри, араас полководецтар мемуардарын ааҕыахтарын наада. Билигин оннооҕор атын омуктар биһиги улуу Кыайыыбытын былдьаһаллар. Сэбиэскэй норуоту намтата сатыыллар дии. Онон ыччаппыт билии эбинэн, баар кырдьаҕастартан истэн-билэн чахчылаах кырдьыгы сүрэхтэригэр иҥэриниэхтэрин наада.

Салгыы алтыс кылаастар салайааччылара Струкина М.И., Прокопьева Т.Н. бэтэрээннэрбитигэр «Гордимся! Помним!» диэн Кыайыы уруогун ыыттылар. Итии чэйдээх, минньигэс астаах остуолга олорон сиэн оҕолоро кинилэргэ кыһанан-мүһэнэн бэлэмнээбит уруоктарын көрдүлэр. Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылаахтарын, тыылга хоодуоттук үлэлээбит аҕам саастаахтарбыт сиэннэрэ, хос сиэннэрэ Рома Михайлов, Саша Сергеева, Виана Софронова, Радомир Никифоров. Витя Дмитриев, Коля Павлов, Валентин Комбагир бэтэрээннэр олохторун сырдаттылар. Эбэҥкилии, нууччалыы хоһоон аахтылар, үҥкүүлээтилэр, сэмэй бэлэхтэрин кытта кыһыл гвоздикалары туттардылар. Уруок түмүгэр «День Победы» ырыаны хорунан ыллаан өрө көтөҕүллүү кэрэ түгэнин истээччилэргэ бэлэхтээтилэр.

Эстафетаны 8 “б” кылаас үөрэнээччилэригэр туттаран, Кыайыы символын - гвоздикалары биэрдилэр.