Кинилэр көрсүһүүлэри, ахтыы күннэрин ыытан, сэрии уонна тыыл бэтэрээннэрэ эдэр ыччакка баҕа санааларын, кэс тылларын 30х30 см иэннээх кыһыл таҥаска суруйбутун барытын түмэн биир улахан «Кыайыы Болотунатын» оҥордулар.

«… Ыччат дьоҥҥо алгыспын аныыбын. Мин быйыл 91 хаарбын уулларабын, сүүрбэччэлээх сааспар Аҕа дойду Улуу сэриитигэр Илиҥҥи фроҥҥа сылдьыбытым, 1947 сыллаахха демобилизацияламмытым. Ыччатарбыт дьоллоох, доруобай буоллуннар, төрөөбүт түөлбэлэрин, Аҕа дойдуларын таптыыр, ытыктыыр буола, киэн тута улааталларыгар алгыспын аныыбын. Билиигэ-көрүүгэ тардыһар, үөрэхтээх, үчүгэй үлэлээх, дьоһун-мааны ыал буолан элбэх оҕолонон-урууланан, нэһилиэги тэниттиннэр, улууһу ууһаттыннар. Биһиги, сэрии кэмигэр ыар олоххо олорбут оҕолор, эһиэхэ сэрии ыар тыына хаарыйбатыгар баҕарабыт, үөрэххитигэр кыһаллан үтүө дьон буола улаатаргытыгар. Киһи үөрэхтээх уонна үлэһит буоллаҕына туохтан да чаҕыйбат, толлубат. Дьоллоох дьон буола улаатын! Илья Гаврилһевич Ефремов, Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, Бордоҥ нэһилиэгин, Ньурба улууһун бочуоттаах олохтооҕо, Саха сиригэр алмааһы көрдөөһүн уонна арыйыы кыттыылааҕа, кэргэнэ Мария Иннокентьевна Андреева, Бордоҥ нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо «Саха Республикатын көмүс дьиэ кэргэттэрэ», Убайаан олохтоохторо».

« ... Мин сааһым - 88. Сэрии буоларыгар 17 саастаах этим. 8 кылааһы бүтэрэн холкуоска үлэлээбитим, уопсайа 60 сыл уүлэ стажтаахпын. Баҕарабын үчүгэйдик үөрэнэн, ситиһиилээх специалист буоларгытыгар. Тапталлаах Ньурбабыт туһугар кытаатан үлэлээн, дьоһун дьон буола улаатын. Тыыл үлэ бэтэрээнэ Иванов Николай Иванович».

« …Мин, үлэ ветерана Таркаайы нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо Иванова Акулина Ивановна үүнэр көлүөнэҕэ баҕарыам этэ: үөрэхтээх үтүө үлэһит дьон буолуннар. Бу дьоллоох олохпут иһин сэриигэ тыыннарын толук ууран, Ийэ дойдуларын көмүскээбит саллааттары истэн, ааҕан билэҕит. Төрөөбүт дойдугут историятын чиҥник билиҥ, үөрэтин. Ол эһиэхэ улахан туһалаах буолуо. Суруйда сиэнэ уол Семенов Саша 5-с кылаас үөрэнээччитэ».

«.…Мин баҕарабын оҕолорго дьоллоох олоҕу, хаһан да сэрии буолбатын, биһиги көлүөнэ оҕолорун дьылҕата хатыламматыгар. Баҕарабын ыраас халлааны, эйэни, доруобуйаны, үөрэхтээх дьон буоларгытыгар, Ийэ дойдугутугар бэриниилээх чиэһинэй буолуҥ! Тыыл уонна үлэ бэтэрээнэ Ильина Мария Афанасьевна, Таркаайы нэһилиэгэ».

«…Улуу Кыайыы 70 сыла туолара бу тиийэн кэллэ. Уоттаах сэриигэ баран кыргыспыт, өлбүт-сүппүт үгүс буойуннарбытын уонна аас-туор сылларга бэйэни харыстаммакка үлэлээн Кыайыыны уһансыбыт дьоммутун умнубакка сыаналыах тустаахпыт. Улуу Кыайыы эдэр ыччакка ытык өйдөбүл буоллун. Ким да умнуллубат туох да умнуллубат! Олоххо таптал уҕараабатын, инникигэ эрэл уостубатын! 2015 сыл муус устар 29 күнэ, Илларионова Варвара Васильевна, Ньурба оройуона, Антоновка сэлиэнньэтэ».

Ити курдук, 265 сэрии, тыыл уонна үлэ бэтэрээнин баҕа санаата, ыччакка кэс тылта суруллубут «Кыайыы Болотуната» Ньурба куорат тэрилтэлэрин Кыайыы 70 сылыгар аналлаах фестивалларын күрэһэр үөрэҕирии управлениетын стендэтигэр көрдөрүүгэ турда.

Ыам ыйын 9 күнүгэр Ленин болуоссатыгар буолбут парадка куорат оскуолатын үөрэнээччилэринэн арыалланан барыта 23 миэтэрэ усталаах «Кыайыы болотуната» буолан Ньурба куоратын олохтоохторугар таҕыста, дьон сэҥээритин ылла. Болотунаны Ньурба 2 №-дээх оскуолатын үөрэнээччитэ Иннокентьев Женя улууспут аҕа баһылыгар Попов Борис Николаевичка туттарда. Салгыы, оҕолор оҥоһуктара өйдөбүнньүк бэлэх быһыытынан Ньурбатааҕы Норуоттар доҕордоһууларын музейыгар туттарыллынна. 

В.Я. Давыдова, эбии үөрэхтээһин киинин методиһа