- Мин 1980 сыллаахха Амелина (Ширко) Людмила Петровна диэн Украина Донецкай куоратыттан төрүттээх кыыһы кэргэн ылбытым. 1978 сыллаахха Хабаровскай куоракка үөрэнэ сылдьан билсибиппит. Мин физкультура учууталыгар, кэргэним оҕо саадын иитээчитигэр. Бүтэрэн баран Хабаровскай кыраайгы үлэлээбиппит. 1983 сыл бүтүүтэ кэргэммин дойдубар Тааттаҕа сүгүннэрэн аҕалбытым, 1985 сыллаахха кэргэним аҕата өлөн, Донецкай куоракка олохсуйа барарга күһэллибиппит. Ийэтэ сааһыран баран оҕоломмут кыра оҕолоох этэ.

Урут да сэрэйэллэрэ

1980-с сылларга Карабахха бастакы национальнай долгууйулар буолбуттарын аҕа көлүөнэ дьон билэллэр. Билигин Украина илиҥҥи өттүгэр сэрии буолуон, Донецкайдааҕы интеллигент табаарыстарым номнуо оччолорго эппиттэрэ: “Недалек тот день, когда это и к нам докатится...”.

“Куот” диэбиттэрэ

1990 сыл үүммүтүгэр сылык өйдөөх украинец табаарыстарым этэр этилэр: “Эн дойдугар тэскилээ, тэскилиир сирдээх киһи. Манна дьолу булуоҥ суоҕа. Оттон биһиги куотар сирбит суох. Сотору иэдээн саҕаланыа”.

Дьэ, кырдьык бастаан коммунистары аһаҕастык эккирэтэр, араас хаһыаттарынан үөҕүү бөҕөтө саҕаламмыта. Сүрэҕэ суох эрэ үөхпэт быһыылааҕа. Партияттан бүтүн тэрилтэнэн мөлүүк тахсалларын истэр этим. Оскуолаларга коммунист аҕыйах буолан итинник дьалхаан биһиэхэ соччо биллибэтэҕэ.

 Эргиллии

1990 сыллаахха табаарыстарым көмөтүнэн Донецкайга баар норуоттар икки ардыларынааҕы “Восток” диэн тэрилтэҕэ киирэн үлэлээбитим. Кинилэр сүбэлэринэн Саха сиригэр ол тэрилтэ филиалын аспытым. Биир дойдулаахтарым онно эмиэ олус көмөлөспүттэрэ. Инньэ гынан, дойдубар төннөр олукпун ууруммутум.

 Националистар

Оччолорго националистар куһаҕан дьайыыларын туһунан айдаан суоҕа. Украина суверенитетын көмүскүүр агитациялары олор ыыталлар этэ да, норуот улаханнык кыттыспатаҕа. Омугунан хайдыһыылары мин билигин да дьиибэргиибин. Миэхэ, космополит киһиэхэ, наһаа уустук. Украинецтар нууччалардыын атааннаһыылара кыратык “аһаатахтарына” арыллан тахсар этэ. “Кацап”, “москаль”, “хохол” дэһэ-дэһэ дайбаһан да ылаллара, ону сөҕө көрөр этим.

Януковичтыын бииргэ табахтыырым

1990 сыллаахха Янукович компартия Донецкай куораттааҕы обкомун бастакы сэкирэтээрэ этэ. Биһиги тэрилтэбит – “Конверсия норуоттар икки ардыларынааҕы фондата” обком дьиэтин иккис этээһин барытын арендалаан олороро. Сарсыарда үлэбэр эрдэ кэлэн таһырдьа табахтыыр идэлээҕим. Беседкаҕа кэтэх ааҥҥа табахтыы олордохпуна Виктор Янукович кэлэр этэ. Икки миэтэрэҕэ чугаһыыр үрдүк уҥуохтаах, кэтит сарыннаах, спортивнай таһаалаах, кыраһыабай киһи этэ. Иккиэ буолан табахтыы олордоххо ханна барыаххыный, син ону маны тыл бырахсан кэпсэтэр этибит. Мин сахабын диэбиппэр, “Ханан олохсуйбут омуккутуй? – диэн ыйыппытыгар, кэлэйбиппитин өйдүүбүн. Сүрдээх боростуой тыллаах киһи этэ.

 Илин уонна арҕаа

Украинаҕа балайда олорбут киһи, илиҥҥи уонна арҕааҥҥы украинецтары менталитеттарынан араарар этим. Илиҥҥи (Донецкай) украинец сүрдээх интернационалист. Арҕааҥҥы (Львов, Луцк) украинец өйдүүн-санаалыын атын омуктары, ол иһигэр нууччаны олох абааһы көрөр, онтукатын кистээбэт да этэ. Хааннарыгар да баар быһыылааҕа. Иитиллиилэрэ оннук эбитэ дуу. Күннээҕи олоххо туох да уратыта суох дьон. Национальнай боппуруоска киирдилэр эрэ кэпсэтиилэрэ букатын уларыйаллара.

Телевизорынан көрөн олус хараастыбытым

Билигин Донецкайга туох буола турарын, дьоммут хайдах олороллорун телефонунан истэбит, телевизор да элбэҕи кэпсиир. Соторутааҕыта “Россия.24” канал сонуннарыгар урут үлээбит оскуолам баар Крепильщиков уулассатын дьиэлэрэ умайа туралларын көрдөрбүттэрэ. Олус хараастыбытым...