Суут быһаарбытынан, ааспыт сыл от ыйын 14 күнэ үүнэр түүнүгэр Виктор Иванов соруйан өлөрөр санааттан Сергей Мекюрдяновка дьиэтигэр тиийэн, биэстэ саанан ыппыт. Итиэннэ киниттэн тутулуга суох быһыыттан-майгыттан сиэттэрэн, ол санаатын ситиспэтэх.  Суут кинини РФ ХК 30-с ыст. 3 чааһа – 105-с ыст. 1 чааһынан, ол эбэтэр, киһини соруйан өлөрүүгэ холонууга буруйдааҕынан билинэн, 9 сылга кытаанах режимнээх холуонньаҕа көҥүлүн быһарга бириигэбэрдээбитэ. Маны сэргэ, 1 мөл.солк. суумалаах моральнай, 160 тыһ.солк. материальнай хоромньуну төлүүргэ уурбута. Маннык сиэри таһынан тыйыс бириигэбэр дьон-сэргэ ортотугар ылыммат, сөпсөспөт буолууну, төттөрүтүн, Сиэйэ Уолун ордук күүскэ көмүскээһини таһаарда.

Эрдэ суруйбутум курдук, биһигини, суруналыыстары, суут мунньаҕын бастакы эрэ күнүгэр сырытыннарбыттара. Иккис күнүгэр судьуйа Лена Говорова уурааҕынан, бириигэбэр тахсыар диэри, атын күннэргэ сылдьарбыт бобуллубута. Онон, ааҕааччыга суут саалатыгар туох этиллэрин хайдах баарынан тиэрдэр бырааппыт быһыллыбыта. Итинтэн сэдиптээн, бүгүн мин Виктор Иванов интэриэһин көмүскүүр адвокаттартан биирдэстэрэ, Нина Протопоповаттан ыйытыыларбар хоруйдууругар көрдөстүм. Нина Николаевна -- сүүрбэччэ сыл ыстаастаах, уопуттаах адвокат.

• Нина Николаевна, суут Виктор Иванов олох билбэт киһитигэр түүн соруйан өлөрөөрү тиийэн, саанан биэстэ ыппыт диэн быһаарда...

• Виктор өлөрөр санаалаах тиийбэтэҕин хара маҥнайгыттан этэр. Мекюрдяновы кытта кэпсэтээри тиийбитим диир. Соруйан өлөрөр санаата суоҕа. Санаан да көрдөххө, оҕо эрдэҕиттэн бултуу үөрүйэх, үчүгэй кусчут, ону ааһан, спортиҥҥа күрэхтэһиигэ миэстэлэспит киһи, 1,5-2 миэтэрэҕэ турар киһини чахчы өлөрөр санаалааҕа эбитэ буоллар, ама табыа суоҕа этэ дуо? Ханнык баҕарар буруйу оҥорууга бастакынан матыып быһаарыллар. Бу дьыалаҕа суут Виктор урут билбэт киһитигэр Мекюрдяновка кэргэнин күнүүлээн соруйан өлөрөөрү саалаах тиийбит диэн быһаарда. Оттон Виктор Мекюрдяновка ойохпор иҥээннээбэтин, урукку сыһыаннарын сөргүппэтин диэн кэпсэтээри тиийбитэ итинник буолан тахсыбыт.

• Ити быһылаан буолар түүнүгэр Виктор итирик тиийбит диэн сорох дьон интернет-форумнарга, сайтарга тарҕата олорор. Оттон суут мунньаҕар ол туһунан биир да тыл этиллибэтэҕэ.

• Оннук. Виктор арыгыны да испэт, табаҕы да тардыбат, эгэ, наркотигы да туттубат. Онон, ити оруна суоҕу тарҕаталлар.

• Дьыала бастаан РФ Холуобунай кодексатын 111-с ыст. 1 чааһынан, ол эбэтэр, киһи олоҕор кутталлаах ыарахан эчэйиини соруйан оҥоруу бэлиэтэ баарынан тэриллибитэ. Силиэстийэ кэмигэр ити ыстатыйа ордук ыарахаҥҥа – 30-с ыст. 3 чааһа-105-с ыст. 1 чааһыгар – уларыйбыта. Ол эбэтэр, киһини соруйан өлөрүүгэ холонуу диэҥҥэ. Тоҕо?

• Мекюрдянов гражданскай ойоҕо уонна бииргэ төрөөбүт балта барыллааһын силиэстийэ кэмигэр биэрбит көрдөрүүлэригэр олоҕуран уларыйбыта.

• Ол туох диэн көрдөрбүттэрий?

• Кинилэр көрдөрбүттэринэн, Виктор Мекюрдяновы түөһүгэр туһаайан ыппыт, “убью!” диэн хаһыытаабыт.

• Нина Николаевна, эн санааҕар, суут дьыаланы иҥэн-тоҥон, дириҥник хасыһан, объективнайдык көрдө дуо? Судьуйа хайдах саҥарарыттан-иҥэрэриттэн, туттарыттан-хаптарыттан сиэттэрдэххэ, дьыаланы көрүү хара маҥнайгыттан хайдах эрэ кэлтэйдии буруйдуур тосхоллоохтук саҕаламмыта...

• Суох буоллаҕа дии. Фемида икки хараҕын симэн баран, дьыаланы хайа да өттүгэр охтубакка, объективнайдык көрүөхтээх этэ. Ол туһунан РФ Холуобунай-процессуальнай кодексатын 15-с ыстатыйатын 3-с чааһыгар ыйыллар. Ол гынан баран, чопчу бу дьыалаҕа суут ити эн этэриҥ курдук, буруйдуур тосхоллоохтук барда.

• Оттон судаарыстыбаннай буруйдааччы Эльвира Минеева судьуйа Лена Говоровалыын урут Дьокуускай куорат прокуратуратыгар бииргэ үлэлии сылдьыбыттарын билэр этигит дуо? Өскөтүн билэр буоллаххытына,  судьуйаны бу дьыаланы көрүүттэн туоратар туһунан (отвод) хадатаайыстыба тоҕо киллэрбэтэххитий?

• Бииргэ үлэлээбиттэрин билэр этибит, ол иһин адвокаттар ити боппуруоһу эмиэ ырытыспыппыт. Ол гынан баран, мин Говорованы тус бэйэм уонтан тахса сыл билэбин уонна кинини үрдүк таһымнаах специалист быһыытынан сыаналыыбын. Объективнай, сиэрдээх судьуйа дии саныыр буолан, туоратар туһунан хадатаайыстыба биэрбэтэхпит.

• Судьуйа Говорова бастакы күҥҥэ (сууттанааччы уонна эмсэҕэлээччи көрдөрүү биэрэр кэмнэригэр) сотору-сотору сөтөллө олорбута. Ыалдьыбыт туруктаах судьуйа итинник түгэннэргэ сорох тыллары, этиилэри истибэккэ да хаалыан сөп этэ буолбатах дуо? Дьыалаҕа суолталаах көрдөрүүлэри?

• Бастакытынан, судьуйа Говорова сахалыы билбэт дии саныыбын. Онон, Виктор көрдөрүүлэрин тылбаасчыт көмөтүнэн истэ олорбута. Оттон тылбаас аата тылбаас -- этии ис хоһоонун син биир ситэ тиэрдибэт, арыйбат.  РФ Холуобунай-процессуальнай кодексатын 18-с ыстатыйатын ирдэбилинэн, хайа баҕарар киһи көрдөрүүтүн бэйэтин төрөөбүт тылынан биэрэрэ көҥүллэнэр. Итинэн мин көрдөрүүтүн сахалыы биэрэр киһи дьыалатын сахалыы билэр судьуйа көрөрө ордук диэн этиэхпин баҕарабын. Бу киһи бырааба күөмчүлэммэтин курдук. Иккиһинэн, судьуйа ыалдьа олорон, Виктор бары этиитин истибэккэ хаалбыт буолуон сөп.

• Бу дьыаланы көрүүгэ холуобунай-процессуальнай сокуону кэһиилэр бааллар дуо?

• Бааллар. Холуобунай-процессуальнай кодекс 15-с ыстатыйатын 4-с чааһыгар ыйылларынан, суут мунньаҕын кэмигэр буруйдуур уонна көмүскүүр өрүттэр иккиэн тэҥ бырааптаахпыт. Икки өттүттэн төһө баҕарар дакаастабылы киллэрэрбит көҥүллэнэр. Оттон бу дьыаланы көрүүгэ биһиги, көмүскүүр өрүт, киллэрбит дакаастабылларбытын, баһыйар үксүн суут ылыммата.

•  Виктор көрдөрбүтүнэн, Мекюрдянов кэргэнэ киниэхэ «ойоххун буой!» диэн бэйэтэ хаста да эрийэ сылдьыбыт. Ол туһунан Егорова (Мекюрдянов ойоҕо) суут мунньаҕар көрдөрбүтэ, билиммитэ дуо?

• Суох, билиммэтэҕэ. Иванов Викторы уонна кини ойоҕун олох билбэппин диэбитэ. Ол гынан баран, дьыала матырыйаалларыгар Мекюрдянов уонна Иванова урукку өттүгэр чугас сыһыаннаахтарын туоһулуур дакаастабыллар бааллар. Холобур, Бииктэр бэйэтин, ойоҕун уонна туоһу Афонскай көрдөрүүлэрэ. Бу Афонскай көрдөрүүтүнэн, 2009 сыл күһүнүгэр Виктор ойоҕо Аллараа Бэстээххэ “Автопартнер” маҕаһыыҥҥа үлэлии сырыттаҕына, Мекюрдянов ойоҕо кэлэн айдаарбыт. Ону көрбүт-истибит киһинэн кини буолар. Атын туоһулар көрдөрүүлэрэ эмиэ баар да, суут ону ылыммата.

• Оттон Виктор бэйэтин ойоҕо Мекюрдяновтыын урут сыһыаннаахтарын, кэлин ол киһи иҥээнниирин туһунан эҥин суукка эппитэ дуо? 

• Этэн. Барыллааһын силиэстийэ да кэмигэр, суут да мунньаҕар ону эппитэ. Кини көрдөрүүлэригэр араастаһыы суох. Барыллааһын силиэстийэ кэмигэр кини көрдөрүүлэрин бэрэбиэркэлээри, силиэдэбэтэл Р.А.Магомедов РФ ИДьМ-тын СӨ ИДьМ-тын ГИББД управлениетын начальнигын аатыгар ирдэбил-сурук ыыппыта. Ол сурукка эппиэккэ көстөрүнэн, Мекюрдянов хас сыллаахха ханнык массыынанан сылдьыбыта Иванова көрдөрүүлэригэр сөп түбэһэр.

  Маны таһынан, кинилэр “очнай ставкаларын” кэмигэр Иванова Мекюрдянов суотабай төлөпүөнүн нүөмэрин (итиччэ элбэх сыыппараны) нойосуус эппитэ. Суут мунньаҕын кэмигэр мин Мекюрдяновтан “Иванова эйигин билбэт, билсиспэтэх буоллаххытына, кини эн нүөмэргин хантан билэрий?” диэн ыйыппытым. Онуоха “нүөмэрбин атын киһиэхэ биэрбитим” диэбитэ. Ол гынан баран, хаһан, кимиэхэ биэрбитин кыайан быһаарбатаҕа. Докумуоҥҥа көстөрүнэн, Мекюрдянов ити нүөмэринэн 2008 сылтан 2013 сыл олунньу 6 күнүгэр диэри туттубут. Суут бу түгэни болҕомтоҕо ылбата. Уонна тоҕо болҕомтоҕо ылбатаҕын туһунан бириигэбэргэ быһаарбатах.

• Бастакы суут мунньаҕар эмсэҕэлээччи балта көрдөрүүтүгэр, гараж ааныгар биир киһи көхсүнэн, ойоҕолуу туран, саанан ыппытын (саа уоһуттан уот уһуурбутун) чуолкай көрбүтүм диэбитэ. Ама, сымыйалаабыта буолуо дуо?

• Туоһу Ноева “мин убайбын кэнниттэн батыһан тахсыбытым” диэн көрдөрбүтэ. Оччотугар кини Виктор тиийэ илигинэ тахсыбыт буолар. Оттон Мекюрдянов көрдөрүүтүнэн, Виктор, кини гарааска ыт аһын булкуйа олордоҕуна киирбит. Оччотугар бу туоһу көрдөрүүтэ кырдьыктаах диэн этиэххэ сөп дуо?

• Сиэйэ Уола «саам дефектээх, ону убаастабыллаах суут саабын манна аҕалтаран бэрэбиэркэлээҥ» диэн көрдөспүтэ, суут ону бэрэбиэркэлээбитэ дуо, оннук эбээһинэстээх этэ дуо?

• Суох, бэрэбиэркэлээбэтэҕэ, оннук эбээһинэһэ да суох. Суут баллистическай экспертизаҕа олоҕурар. Оттон экспертиза чопчу ол чааһын бэрэбиэркэлээбэтэх. Саа ытар кыахтаах ду, суох дуу эрэ диэнин быһаарар.

• Судьуйа дьону суут саалатыттан үүртэлииригэр балай эмит улаханнык, күргүйдээн кэриэтэ саҥарар бэйэтэ, бириигэбэри олох умса туттан туран, муннун анныгар сибигинэйэр кэриэтэ оргууйдук аахпыта. Онон, саалаҕа турааччылар бириигэбэри бу диэн чуолкайдык истэр кыахпыт суоҕа. Итинэн мин манныгы чуолкайдаары гынабын: сууттанааччы Иванов урут холуобунай эппиэккэ тардылла сылдьыбатаҕа, үс кыра саастаах оҕолооҕо, өссө төрдүс оҕону күүтэллэрэ, үчүгэй характеристикалааҕа буруйун сымнатар өрүттэр быһыыларынан учуоттаммыттара дуу, суох дуу диэн.

• Бириигэбэргэ учуоттаабыт курдук эрээри, мин санаабар,  накаастабыл миэрэтигэр ол учуоттаммата. Маны таһынан, Виктор Ивановка бэриллибит сүүстэн тахса араас “Махтал суруктар”, үгүс дьон, тэрилтэлэр көрдөһүү суруктара баара да, суут онтон сороҕун эрэ ылыммыта.

• Силиэстийэлиир изоляторга Викторы көрсө киирэ сылдьыбытыҥ дуо?  Хайдах санаалаах-оноолоох олороруй? Камераҕа хаһыаларый?

• Бу бэнидиэнньиккэ бара сылдьыбытым. Камераҕа төрдүөлэр, анараа үс киһитэ – омуктар. Санаатын улаханнык түһэрбэт, кини бэйэтэ эмиэ Үрдүкү суукка ааһыммыт буолан, дьыалатын объективнайдык көрүөхтэрэ диэн эрэнэр.

• Биллэн турар, буруйу оҥорбут киһи, кини кимиттэн тутулуга суох, оҥорбутугар сокуон хараҕынан булгуччу эппиэттиэхтээх. Ол эрэн, чахчы оҥорбутугар эрэ. Накаастабыл да миэрэтэ ол оҥорбутугар дьүөрэлии буолуохтаах. Оттон бу, буруйу аан бастакытын оҥорбут, баччааҥҥа диэри үчүгэйинэн эрэ биллэ сылдьыбыт эдэр киһини, үс кыра оҕо аҕатын 9 сылга, буолаары буолан, кытаанах режимнээх хаайыыга ыытыы диэн – сиэри таһынан олус кытаанах бириигэбэр. СӨ Үрдүкү суутугар ити бириигэбэр көтүрүллүөҕэр уонна дьыала саҥаттан көрүүгэ барыаҕар эрэл баар дуо?

• Үрдүкү суут бу дьыаланы сиэрдээхтик уонна объективнайдык көрүөҕэ диэн эрэнэ саныыбыт.