Көрсүһүүгэ спорт медицинатын уонна реабилитация киинин кылаабынай бырааһа, м.н.д. Наталья Махарова – сүрэх уонна хамсаныы, «Стимул» кулууп салайааччыта, п.н.к. Матвей Лыткин – хаалыктаах хаамыы, м.н.к. Светлана Сосина уонна гастроэнтеролог-гепатолог Валентина Кельциева – сөпкө аһааһын, б.н.д. Галина Миронова – организм стресскэ үөрэниитэ, м.н.д. СӨ Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин штаты таһынан кылаабынай невролога Татьяна Николаева мэйии кырдьыытын тохтотуу боппуруостарын ырыттылар.

 Аһылык, эрчиллии, уу, күн, кыатаныы, салгын, сынньалаҥ, таҥараҕа итэҕэйии. Бу барыта – доруобуйа 8 сокуона

Маннык быһаарыыны Америка учуонайдара 30 сыллаах кэтээн көрүү түмүгэр ылыммыттар. Аҕыс сокуону барытын биир кэлимник толордоххо эрэ, дьиҥ-чахчы доруобай буолуохха сөп. Ол туһунан м.н.к., «Фтизиатрия» НПК кылаабынай бырааһын солбуйааччы Наталья Валь «Актыыбынай уһун үйэлэнии научнай-практическай төрүттэрэ» диэн кулун тутар 2 күнүгэр буолбут көрсүһүүгэ кэпсээтэ. Салҕыы куорат олохтоохторо эмчиттэри, доруобуйа харыстабылын үлэһиттэрин, учуонайдары кытары атах тэпсэн олорон сэһэргэстилэр. Киһи бырааска көрдөрө кэлбитин да иһин, эмтиир бырааһыттан маннык туһалаах сүбэлэри ылыа эбитэ дуу, суоҕа эбитэ дуу? Оттон бу күн хас биирдии киһи бэйэтигэр наадалааҕы, сонуну учуонайдар өйдөнүмтүө быһаарыыларыттан истибитэ кэрэхсэбиллээх.

Кэрчик этиилэр:

Н.Валь: «Олох укулаата киһи биологическай сааһыгар дьайар. Пааспаргар сурулла сылдьар сааһыҥ үксүгэр биологическай сааскар сөп түбэспэт. Ол эбэтэр эн дьиҥнээх сааскыттан эдэр, доруобай буолуоххун сөп. Билигин 50-75 саастаах дьон олус актыыбынай олоҕунан олороллор».

Н.Махарова: «Хас биирдии киһи сүрэҕин тэбиитин пульсунан кэмнээн билиэхтээх. Кырдьыы – ыарыы буолбатах. Атеросклероз – элбэх ыарыыга тириэрдэр ХХI үйэ чумата».

М.Лыткин: «Эмчиттэр уонна спортсменнар холбоһор кэмнэрэ кэллэ. Биһиги өйбүтүн-санаабытын уларытыахтаахпыт. Ол эбэтэр «ыарыйдахпына, эмчит эмтиэ» диэн бэйэмсэх санааттан босхолонуохтаахпыт. Хаалыктаах хаамыыга былчыҥ 90 бырыһыана эрчиллэр».

Г.Миронова: «Стресс дьахталлары эр киһитээҕэр 3 төгүл элбэхтик таарыйар. Стреһи утары охсуһарга аһыы үүт бородууктатыгар уонна үүнээйи арыытыгар баар фермент, мүөттээх уонна лимоннаах күөх чэй, хаппыт фрукталар уо.д.а. туһалыыллар. Лимон аҥардас сыта да киһи өйүн-санаатын чэбдигирдэр».

Т.Николаева: «Кырдьыы хаамыытын тохтотуохха сөп дуо? Күн аайы туох эрэ саҥаҕа үөрэниэххэ, сонун билиинэн мэйиини эрчийиэххэ наада. Хамсаныы – уһуннук олоруу биир сүрүн мэктиэтэ».

 х х х

Уһун үйэлэнии туһунан санааны атастаһыыга кыттыбыт дьон маннык истиҥ-иһирэх кэпсэтиилэр нэһилиэнньэҕэ олус наадаларын бэлиэтээтилэр. Тэрийэр кэмитиэт салайааччытыгар, «Дьахталлар – Саха сирин учуонайдара» лига президенигэр, м.н.д, профессор Надежда Саввинаҕа уонна лекцияны аахпыт дьоҥҥо махтаннылар.