Бу иннинэ Егор Афанасьевич улууска кэлэ сылдьан, элбэҕи сорудахтаабыта. Ол төһө туолбутун туһунан иһитиннэриилэртэн мунньах саҕаланна. Ниэбинэн оттулар хочуолунайы, оҕа садын тутуу хаамытын уонна итилэр үлэҕэ киириилэрин чопчу болдьохторун, 50 сылларга үлэлээбит учууталлар, быраастар, о.д.а. интеллигенция бэрэстэбиитэллэрин ааттарын үйэтитии тула барар дьаһалы кини ыйытыласта.
Тыа хаһаайыстыбатын миниистирин бастакы солбуйааччы Н.Попов тыа сирин бигэтик сайыннарыыга анаммыт бырагырааматыгар сиһилии тохтоотообутун, туох ситиһиллибитин, кыаллыбатаҕын ыйааһын бэскитигэр ууран ырыппытын улуус олохтоохторун үксэ сэргии иһиттэ.
Улуус баһылыга Никита Андреев иһитиннэриитэ биир үксүн баар кыһалҕа уонна ону туоратыы, үлэ инники былаанын туһунан буолла. Инфраструктуранан хааччыллыы быстар мөлтөҕүн, тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын оҥорон таһаарыы күн-дьыл туругуттан улаханнык тутулуктанарын, социальнай эбийиэктэр аһары эргэрбиттэрин, муниципалитеттар дохуоттара аһара намыһаҕын, о.д.а туһунан кини аһаҕстык эттэ. «Муниципалитеттар дохуоттара уопсай дохуот 5-10 эрэ бырыһыанын ылар, онтон атына — төннөрүллүбэт төрүккэ бэриллэр эбии киириилэр», - диэтэ кини. Тыа сирдэригэр боломуочуйа улаатара тыын кэриэтэ суолталааҕын кини ойуччу тутан эттэ.
Горнай улууһа сүрүннээн тыа хаһаайыстыбатын өрө тутар улуустартан биирдэстэрэ. Оттуур ходуһалара, нэһилиэктэр бэйэ-бэйэлэриттэн аһара тэйиччэлиринэн, ыраахтарынан атыттартан уратылаах улуус. Онон, бу эйгэ — ырытыһыы, кэпсэтиһии эргийэр киининэн буолла.
Предпринимательство, туризм уонна дьарыктаах буолууга сыһыаннаан кини «Сиинэ» уонна «Өлүөнэ очуостара» айылҕа пааркаларын холбуур көдьүүстээҕин эттэ. «Оччотугар паарканы көрүү-истии, харыстааһын, салайыы уонна хонтуруолааһын сүрүннэниэх этэ», - диир кини. Н.Андреев маннык дьаһал ылыллыннаҕына, туризм да биллэ сайдарыгар мустубут дьон болҕомтотун тарта.
Горнайга аан бастакынан газ тиһигэ Бэс Күөл сэлиэнньэтигэр киирбитэ. Билииҥҥи ааҕыынан манна 145 олорор дьиэ, 2 гараж, 4 коммунальнай-бытовой тэрилтэ дьиэлэрэ, ДьКХ 2 хочуолунайа гааһынан оттуллаллар. Оттон Күөрэлээххэ 120 олорор дьиэ, 4 коммунальнай-бытовой эбийиэк, ДьКХ 1 хочуолунайа гааска холбоммуттар. Күөрэлээх-Аһыма хайысханан газ проводын тардарга тыа соломмут. «Саха Республикатын нэһилиэнньэлээх пууннарын 2012-2016 с.с гаастааһын» тус сыаллаах бырагыраама быһыытынан газ Аһымаҕа уонна Бэрдьигэстээххэ киириэхтээх. 2014 сыл кулун тутарыгар Е.Борисов Бэрдьигэстээххэ кэлэ сылдьан, «Күөрэлээх-Аһыма-Бэрдьигэстээх» хайысханан газ тиһигин тиэрдэр соругу туруорбута. Ити сорук туолуутун тула промышленность миниистирэ А.Панов: «Быйыл Аһымаҕа гааһы киллэриини саҕалыыбыт», - диэбитин дьон ытыһын күүскэ таһынан, үөрбүтүн биллэрдэ.
Республика баһылыгын э.т. кытта мунньахха кэлбит дьон үүйэр-хаайар кыһалҕаны аһаҕастык этээри, онно толору хоруйу ылаары сэҥээриилэрэ, сэргээһиннэрэ олус улахан этэ диэн бэйэбиттэн эбэн этиэхпин сөп.
Улуус сүрүн дьарыга — тыа хаһаайыстыбата диэн эрдэ этэн аһарбыппыт. Онон, дьон ыйытыыга, туруорсуута биир үксүн ити тула буолла. Эһэ, бэйдиэ сылдьар ыттар сылгылары, кулунчуктары тардыбыттарын, күннэтэ биир өрөбүлэ суох сыралаһар бааһынай хаһаайыстыбалар кредиттэрин бырыһыанын государство толуйуох буолбутун, ол эрээри ити тардыллыбыта үгүс кыһалҕаҕа тэппитин туһунан бу эйгэҕэ үлэлии-хамсыы, көлөһүннэрин тоҕо сылдьар дьон эттилэр.
Иһэр уу боппуруоһа манна олус тыҥааһыннанан, сытыырхайан турар. Дьон 1 буочука уу иһин 250 солк. төлөөн, Мытаахтан ууну тиэйтэрэргэ күһэллэр. Өссө 2002 сыллахха нэһилиэнньэни ыраас уунан хааччыйар туһугар аналлаах бырайыак оҥоһуллубут эрээри, күн бүгүҥҥэ диэри ити аалын баһа хоҥнубатах.
Бэрдьигэстээҕи уунан хааччыйыы тула Егор Афанасьевич бэйэтин санаатын үллэһиннэ: «4-5 дьиэ холбоһон кэтэх хааччыллыыны киллэрэрэ, мин саныахпар, эргиччи сөптөөх. Бастатан туран, бу оҥоһуута судургу, ороскуота улахана суох. Инникитин ити тутууларга тирэҕирэн кииннэммит уу тиһигин тардарга табыгастаах усулуобуйа үөскүүр. Сир аннынааҕы ууну хостоон уонна ону ыраастаан хааччыйар ордук этэ». Маныаха кини аһара элбэх сералаах уулаах Нерюнгрига улахан ороскуоттаах тутуу хайдах олоххо киирбит уопутуттан кэпсээтэ. Дьокуускайга эмиэ бу тула баар кыһалҕаҕа тохтоото.
Тыа дьонун баһыйар үгүстэрин долгутар, онто да суох үлэтэ суох буолуу үгэннээн турдаҕына, аутсорсины киллэрии охсуулаах, содуллаах буолуоҕун дьон сытыытык туруорда.
Онуоха Е.Борисов: «Аутсорсины олоххо туһаныыга былаас өттүттэн кыһарыйыы, күһэйии суох буолуоҕа», - диэтэ.
Комментарии
Авторизация на сайте через социальные сети